مقاومت دارویی، گرانی و برندمحوری؛ سه‌ضلعی نارضایتی در بازار داروی دامپزشکی

به گزارش خبرنگار ایانا، داروهای دامپزشکی به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی حفظ سلامت دام و تأمین امنیت غذایی کشور، جایگاهی کلیدی در صنعت دامپروری دارند. سازمان دامپزشکی کشور تأکید دارد که زنجیره تأمین داروهای دامپزشکی در ایران به‌صورت گسترده و مستمر فعال است و کمبود جدی دارویی در کشور وجود ندارد. با این حال، گزارش‌های میدانی و انتقادات فعالان صنفی از مشکلاتی مانند کمبود داروهای خارجی، افزایش قیمت، و کاهش اثربخشی برخی داروها حکایت دارد. در این میان، سازمان دامپزشکی «برندمحوری» را عامل اصلی تلقی شبهه کمبود دارو می‌داند و بر شفافیت در فرآیند تولید و واردات تأکید می‌کند.

شبکه تأمین؛ گسترده اما پرچالش

حمیدرضا حسینی، مدیرکل دفتر دارو و درمان سازمان دامپزشکی کشور، در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا اعلام کرد که تأمین و توزیع داروهای دامپزشکی از طریق شبکه‌ای گسترده و فعال در حال انجام است که ۲۹۸ شرکت پخش استانی، ۱۵۳ شرکت پخش سراسری، ۲۸۶ کارخانه داروسازی دامپزشکی و ۳۰۱ شرکت واردکننده را شامل می شود.

وی با تأکید بر نبود گزارش رسمی از کمبود جدی دارو در سطح کشور افزود: «در موارد نادر کمبود دارو، مدیران استانی از طریق همکاری با شرکت‌های پخش و استان‌های همجوار، کمبودها را جبران می‌کنند.»

برندمحوری؛ ریشه بسیاری از گلایه‌ها

به گفته حسینی، آنچه به‌عنوان کمبود دارو از سوی دامداران و داروخانه‌ها مطرح می‌شود، اغلب ناشی از ترجیح به برندهای خاص است، نه نبود دارو با ترکیب مؤثره مشابه. او توضیح داد: «ممکن است پنی‌سیلین در بازار موجود باشد، اما دامدار به دنبال برند مشخصی باشد که موقتاً در دسترس نیست. این نوع انتظار، اشتباهاً به عنوان کمبود دارو تلقی می‌شود.»

وی تأکید کرد که سازمان دامپزشکی با آگاه‌سازی بهره‌برداران و اطلاع‌رسانی به داروخانه‌ها، در تلاش است تا این تصور اشتباه را اصلاح کند.

تأکید بر شفافیت در واردات و تولید

حسینی با رد هرگونه انحصار یا رانت در واردات داروهای دامپزشکی، گفت: «فرآیند ثبت و واردات دارو شفاف و رقابتی است. هر شرکتی که مدارک فنی را کامل ارائه دهد، مجوز دریافت می‌کند.»

وی گفت: مواد اولیه داروهای استراتژیک پس از ارزیابی‌های فنی در کارخانه‌های داخلی تبدیل به محصول نهایی می‌شوند و بیش از ۳۰۰ شرکت واردکننده در این فرآیند نقش دارند.

وی همچنین از برداشته شدن برخی محدودیت‌های قانونی در برنامه هفتم توسعه خبر داد که  فضا را برای تولید و ثبت همزمان داروهای جدید رقابتی‌تر کرده است.

دیدگاه‌های میدانی؛ تجربه متفاوت دامداران

با وجود موضع رسمی سازمان، فعالان صنفی و دامپزشکان میدانی، مشکلات تأمین دارو را جدی می‌دانند. علی‌اکبر دشتی‌زاده، رئیس کانون داروخانه‌های دامپزشکی، به ایانا گفت که بیش از ۹۰ درصد مواد اولیه داروهای دامپزشکی وارداتی است و کارخانه‌های داخلی عمدتاً در حوزه بسته‌بندی فعالیت دارند.

او با اشاره به تأخیرهای طولانی در واردات، افزایش نرخ ارز و وجود مافیا در بازار دارو افزود: «کمبود داروهای پرمصرف در سال ۱۴۰۳ سلامت دام و اقتصاد ملی را تهدید کرده و برخی دامپزشکان را به بازارهای غیررسمی سوق داده است.»

کاهش اثربخشی داروها و مقاومت دارویی

فرهاد اکبری، رئیس اتحادیه مرکزی دامداران ایران، کاهش اثرگذاری داروها را یکی از چالش‌های اصلی دامداری‌ها عنوان کرد و گفت: «در گذشته یک نوبت مصرف دارو کفایت می‌کرد، اما حالا دوره درمان طولانی‌تر و پرهزینه‌تر شده است.»

امیرحسین حافظی، مسئول فنی دامداری در شهرستان جعفریه قم، در گفت‌وگو با ایانا از کمبود داروهای خارجی، افزایش شدید قیمت‌ها، تفاوت کیفیت میان برندهای داخلی و بروز مقاومت دارویی در دام‌ها سخن گفت.

به گفته وی نبود نسخه‌نویسی الزامی و مصرف خودسرانه داروها از عوامل افزایش مقاومت دارویی هستند.

راهکارهای پیشنهادی

کارشناسان برای عبور از وضعیت فعلی، پیشنهادهایی همچون کاهش وابستگی به واردات از طریق سرمایه‌گذاری در تولید مواد اولیه، آموزش دامداران برای کاهش برندمحوری، کنترل مصرف آنتی‌بیوتیک با نسخه‌نویسی الزامی و تقویت تحقیق و توسعه داروهای داخلی را مطرح می‌کنند.

در مجموع در حالی‌که سازمان دامپزشکی بر تأمین مستمر، شفافیت واردات و نبود کمبود جدی تأکید دارد، گزارش‌های میدانی و دیدگاه دامداران نشان‌دهنده شکاف‌هایی در توزیع عادلانه، کیفیت داروها و دسترسی به برندهای مورد اعتماد است. به‌نظر می‌رسد رفع چالش‌های صنعت داروی دامپزشکی نیازمند هماهنگی نزدیک‌تر و مفاهمه بیشتر میان نهادهای حاکمیتی، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و بدنه تخصصی دامپزشکی کشور است.

خبرنگار: شبنم مسعودی