اهمیت به‌کارگیری بذرهای مقاوم به خشکی و اصلاح‌شده

تهران-ایانا-خشکسالی، این دشمن نامرئی و پیوسته، سال‌هاست که در حال بلعیدن رمق زمین‌های کشاورزی ایران است. دشت‌های ترک‌خورده، رودخانه‌های خشکیده و آسمان که باران را بخل می‌ورزد، بخشی از واقعیتی است که کشاورزان هر روز با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در چنین شرایطی، ادامه کشت غلات که یکی از ستون‌های اصلی امنیت غذایی کشور بوده، با چالش‌هایی روبه‌رو شده است.

یکی از راهبردی‌ترین سلاح‌های مقابله با خشکسالی، استفاده از بذرهای اصلاح‌شده و مقاوم به کم‌آبی است. بذرهایی که با علم ژنتیک و تحقیق‌های میدانی، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند با آب کمتر، در خاک سخت‌تر و در هوای گرم‌تر رشد کنند. این بذور، اغلب با دوره رشد کوتاه‌تر، قدرت ریشه‌زنی عمیق‌تر و نیاز آبی پایین‌تر، به کشاورز امکان می‌دهند که حتی در سال‌های خشک، محصولی قابل قبول و اقتصادی برداشت کند.

در سال‌های اخیر، مؤسسات داخلی مانند مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر جهاد کشاورزی، و برخی دانشگاه‌های برتر کشور، ارقام جدیدی از گندم، جو، ذرت و سایر غلات را معرفی کرده‌اند که نه‌تنها با شرایط اقلیمی ایران سازگارند، بلکه عملکرد خوبی هم در اراضی دیم و کم‌آب از خود نشان داده‌اند. تجربه کشاورزان استان‌هایی مانند کردستان، همدان، کرمانشاه و خراسان نشان داده که استفاده از این بذور می‌تواند تفاوت بین یک سال شکست و یک سال موفقیت باشد.

اما نکته‌ای که نباید از آن غافل شد، لزوم دسترسی عادلانه و حمایتی کشاورزان به این بذور اصلاح‌شده است. اگر این بذرها در دسترس عموم کشاورزان نباشند، یا آموزش‌های لازم برای استفاده درست از آن‌ها ارائه نشود، تلاش‌های تحقیقاتی راه به جایی نخواهد برد. نقش دولت و نهادهای ترویجی در این زمینه، حیاتی است. حمایت از تولید داخل بذرهای مقاوم، ارائه یارانه برای خرید بذر، و آموزش کشاورزان، سه ضلع مثلثی هستند که می‌توانند این راهکار را از آزمایشگاه به مزرعه برسانند.

در کنار استفاده از این بذرها، بهبود شرایط خاک و حفظ رطوبت آن نیز نقش مکمل مهمی دارد. ترکیب بذرهای اصلاح‌شده با خاک‌ورزی حفاظتی، استفاده از مالچ، و تغذیه ارگانیک خاک می‌تواند قدرت تطبیق گیاه را دوچندان کند. در نهایت کشاورزی در شرایط خشکسالی، دیگر فقط یک فعالیت تولیدی نیست؛ بلکه عرصه‌ای برای حفظ هوشمندانه‌ی امنیت غذایی کشور است.

صبا طاهری، خبرنگار