جانشین فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی، تشریح کرد
عملیات اطفای حریق جلفا؛ ضرورت فرماندهی منسجم و تجهیزات تخصصی
به گفته جانشین فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، آتش‌سوزی گسترده در اراضی جنگلی روستای نمنق شهرستان جلفا با تلاش نیروهای منابع طبیعی، مردمی و دستگاه‌های امدادی مهار شد و عملکرد میدانی نیروها نقاط قوت و چالش‌های متعددی را نشان داد.
تهران– ایانا– جانشین فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، جزئیات آتش‌سوزی گسترده در اراضی جنگلی روستای نمنق شهرستان جلفا در منطقه حفاظت شده دیزمار را تشریح کرد و با تحلیل نقاط قوت و چالش‌های نیروهای عملیاتی، راهکارهایی برای ارتقای توان یگان‌های حفاظت ارائه داد.
ابراهیم پیرزادیان در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایانا با بیان این‌که آتش‌سوزی از صبح جمعه ۳۰ آبان ۱۴۰۴ آغاز شد و با توجه به شرایط پیچیده توپوگرافی، پوشش گیاهی متراکم و باد شدید، به سرعت بخش وسیعی از جنگل و مراتع منطقه را درگیر کرفت، افزود: «اطلاع‌رسانی اولیه توسط اهالی روستای نمنق به اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان جلفا صورت گرفت و در همان ساعت‌های ابتدایی، نیروهای یگان حفاظت و دستگاه‌های امدادی وارد عمل شدند.»
او با اشاره به این‌که منطقه کوهستانی و جنگلی حفاظت شده شهید جمهور و جنگل دیزمار تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی و بخشی از جنگل‌های ارسباران است، اظهار داشت : «اقلیم نیمه‌مدیترانه‌ای، دره‌های عمیق، دامنه‌های تندشیب و پوشش گیاهی متراکم، منطقه را همواره مستعد حریق‌های گسترده و با رفتار پیچیده کرده و مدیریت عملیات در چنین شرایطی نیازمند فرماندهی منسجم، تجهیزات تخصصی و پشتیبانی چندجانبه است.»
پیرزادیان محدوده آسیب‌دیده را شمال غربی جنگل‌های ارسباران و اراضی پیرامون روستای نمنق عنوان کرد و گفت: «حدود ۱۰۰ هکتار از عرصه‌های جنگلی و مرتعی شامل دامنه‌های تندشیب، دره‌های عمیق، توده‌های مرتعی و رویشگاه‌های ارزشمند تحت تأثیر قرار گرفت. سوخت غالب شامل بوته‌زارهای خشبی، پوشش مرتعی متراکم، برگ‌های انباشته‌شده و بقایای خشک درختی بود که در ترکیب با باد شدید موجب رفتار فرار آتش شد.»
جانشین فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی با اشاره به تنوع زیستی منطقه تصریح کرد: «منطقه حفاظت شده دیزمار با ۸۴۹ گونه گیاهی از جمله ۷۶ گونه بوم‌زاد و ۳۲۰ گونه جانوری شامل کل و بز وحشی، گراز، خرس قهوه‌ای، سیاه‌گوش، گربه وحشی، پلنگ و پرندگان متنوع، اهمیت علمی و اکولوژیک بالایی داشته و برخی گونه‌ها مانند سیاه‌خروس و شوکا منحصر به فرد هستند.»
پیرزادیان با توضیح این‌که بر اساس ارزیابی‌های اولیه، وقوع آتش متاثر از عوامل انسانی شامل احتمال عمدی، بی‌احتیاطی گردشگران و حضور شکارچیان غیرمجاز بوده، افزود: «عوامل طبیعی ازجمله خشکی شدید پوشش گیاهی، انباشت برگ‌های خشک، وزش باد شدید و شیب زیاد دامنه‌ها و نیز ویژگی‌های توپوگرافی منطقه مانند دره‌های پی‌درپی و مسیرهای محدود دسترسی نیز سرعت گسترش آتش را افزایش داد.»
او با بیان این‌که در این حادثه مجموعه‌ای از دستگاه‌های دولتی، خدماتی، امدادی و مردمی شامل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان و شهرستان‌های جلفا، ورزقان، کلیبر و خداآفرین، یگان حفاظت محیط زیست، استانداری و مدیریت بحران، فرمانداری‌ها، جمعیت هلال‌احمر، نیروی انتظامی و مرزبانی، نیروهای بسیج، دهیاری‌ها و شوراهای اسلامی روستاهای همجوار مشارکت داشتند، اظهار داشت : «گروه‌های محلی، سمن‌های محیط‌زیستی، همیاران طبیعت، هیئت‌های کوهنوردی، موتورسواری و داوطلبان امداد و اطفا نیز همکاری کردند.»
پیرزادیان با توضیح تقسیم‌بندی دستگاه‌ها بر اساس ساختار عملیاتی، گفت: «عملیات میدان با کمک نیروهای منابع طبیعی، محیط‌زیست، هلال‌احمر، بسیج، مرزبانی و گروه‌های مردمی؛ پشتیبانی و تدارکات با همت فرمانداری، گروه‌های مردمی و دستگاه‌های متولی عملیات؛ و فرماندهی و کنترل در مرکز فرماندهی مدیریت بحران استانداری با نمایندگی فرمانداری شهرستان جلفا، اداره کل منابع طبیعی و اداره کل حفاظت محیط زیست، انجام شد.
جانشین فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی با اشاره به بیل، آتش‌کوب، شن‌کش و اره به‌عنوان تجهیزات انفرادی به‌کارگیری‌شده در عملیات، افزود: «تجهیزات گروهی شامل خودروهای دو دیفرانسیل و موتورسیکلت‌های دولتی و مردمی بود؛ هلی‌کوپتر جمعیت هلال احمر هم حاضر شد ولی به دلیل نقص فنی استفاده نشد.
او ادامه داد: «همچنین کیت‌های کمک‌های اولیه، تجهیزات نقشه‌خوانی، GPS، پشتیبانی آب، تغذیه، محل استراحت موقت، پهباد و داده‌های ماهواره‌ای نیز در اختیار نیروها قرار گرفت.»
پیرزادیان با توضیح این که فرماندهی کل عملیات بر عهده استانداری بود و ستاد مدیریت بحران استان با همکاری یگان حفاظت منابع طبیعی و سایر دستگاه‌ها ساختار فرماندهی را شکل داد، خاطرنشان کرد: «مرکز فرماندهی کلان عملیات، فرماندهی میدان برای هدایت نیروها، هماهنگی میان‌بخشی میان دستگاه‌های دولتی و گروه‌های مردمی و سامانه رصد و ارزیابی برای دریافت گزارش‌های لحظه‌ای از خط مقدم ایجاد شد.»
جانشین فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی در تشریح روند عملیات، با بیان این‌که ابتدا ارزیابی سریع توسط نیروهای منابع طبیعی و محیط‌زیست انجام و محدوده‌های بحرانی شناسایی شد، اظهار داشت: «نیروها از محورهای اوروج، نمنق و یک محور فرعی از ورزقان وارد منطقه شده و اطفای مستقیم و غیرمستقیم و مهار نقاط بادگیر با ابزارهای انفرادی انجام شد؛ روزهای چهارم تا ششم عملیات بر لکه‌گیری و پایش کانون‌های پنهان تمرکز داشت و پس از اطفای کامل، نیروها برای جلوگیری از شعله‌وری مجدد در منطقه باقی ماندند.»
او با اشاره به این‌که حریق نمونه‌ای از آتش با رفتار پیچیده بود؛ گفت: «پیشروی سریع در دامنه‌های رو به باد، گسترش افقی، پرش شعله در فاصله چند ده متری، انتشار از طریق برگ‌های خشک و تشکیل جبهه‌های متعدد از ویژگی‌های این حریق بود که عملیات را نیازمند تمرکز ویژه بر محورهای جانبی و بادگیر کرد.»
پیرزادیان در جمع‌بندی با بیان این‌که مهار این آتش‌سوزی نیازمند اتحاد، سرعت عمل، فرماندهی واحد و پشتیبانی چندجانبه بود، افزود: « این حریق با فداکاری نیروهای منابع طبیعی، مردمی و دستگاه‌های امدادی پس از شش روز تلاش مداوم به طور کامل کنترل شد؛ این حادثه نشان داد تقویت ناوگان هوایی، آموزش جوامع محلی، ایجاد مسیرهای دسترسی جدید، تجهیز بیشتر نیروهای عملیاتی و استقرار سامانه‌های پیش‌هشدار ضروری است.»
خبرنگار: شهرزاد مسعودی