آرد بلوط ظرفیت تقویت امنیت غذایی دارد/ مزیت نسبی دانه بلوط به گندم

به گزارش خبرنگار ایانا در روزگاری که ایران با بحران‌های محیط‌زیستی، فرسایش خاک، کاهش منابع آبی و وابستگی غذایی دست‌وپنجه نرم می‌کند، بازنگری در داشته‌های بومی می‌تواند نقطه آغاز یک تحول بزرگ باشد. آرد بلوط، محصولی که زمانی بخشی جدایی‌ناپذیر از تغذیه مردم زاگرس بود، این روزها آرام و بی‌صدا در سایه فراموشی قرار گرفته است. 

سامی پویانمهر، فعال و تأمین‌کننده آرد بلوط در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایانا اظهار داشت:  سال‌هاست در دل زاگرس با درختان بلوط زندگی می‌کنم، دانه بلوط حدود ۱۰ میلیون سال قدمت دارد. در گذشته‌های نه‌چندان دور، مردم منطقه از آرد بلوط برای تهیه نان، غذا و شیرینی استفاده می‌کردند. اما با ورود گسترده گندم به سفره‌ها و ایجاد وابستگی ذائقه به آرد سفید، آرد بلوط به‌تدریج کنار گذاشته شد. 

وی گفت: دانه بلوط نه‌تنها بدون گلوتن است، بلکه یکی از سالم‌ترین فرآورده‌های طبیعی به شمار می‌رود. البته کاربردهای آرد بلوط فقط در شرایط عادی نبودن و نیست. 

پویانمهر تاکید کرد: دانه بلوط در طول تاریخ در شرایط بحرانی نقش مهمی ایفا کرده است در زمان جنگ تحمیلی، به‌ویژه در مناطق غرب کشور مانند سومار و اسلام‌آباد، رزمندگان از میوه بلوط برای تغذیه استفاده می‌کردند. حتی گاهی بلوط را به صورت خام یا کباب‌شده مصرف می‌کردند. امروزه عشایر برخی مناطق هنوز از آرد بلوط استفاده می‌کنند، و چون گلوتن ندارد، برای بیماران سلیاکی یک گزینه‌ عالی‌ست.

بلوط یا گندم؛ مسله محیط‌زیست است

پویانمهر با مقایسه‌ دانه گندم و بلوط، محیط زیستی گفت: برای کاشت گندم باید منابع آبی زیادی مصرف کرد، خاک را شخم زد، سم پاشید و در نهایت با فرسایش خاک مواجه شد. اما درخت بلوط خود رو است، نیاز به آبیاری یا سم ندارد، و با ریشه‌های عمیقش، خاک را حفظ می‌کند. 

فعال حوزه تولید آرد بلوط توضیح داد: وقتی در مورد آرد بلوط صحبت می‌کنیم، درباره یک زنجیره‌ی سالم غذایی و زیستی حرف می‌زنیم، نه فقط یک محصول. با این وجود این پرسش مطرح می‌شود که باتوجه به جایگاه بلوط و ارجحیت آن نسبت به گندم آیا تولید آرد بلوط در ایران صرفاً یک ایده نوستالژیک است؟ 

وی با اشاره به گزارش آماری پوشش گیاهی بلوط در زاگرس گفت: در منطقه زاگرس بیش از ۶ میلیون هکتار پوشش درختان بلوط داریم. اگر این منابع به‌درستی مدیریت شود، ظرفیت بالقوه‌ تولید سالانه تا ۲۰ هزار تن  آرد بلوط را داریم که به‌خوبی نشان می‌دهد آرد بلوط می‌تواند سهمی جدی در تأمین امنیت غذایی کشور به‌ویژه در زمان‌هایی که واردات گندم با چالش مواجه می‌شود ایفا کند. 

پویانمهر گفت: اگر به کاشت نهال‌های بومی مانند بلوط، کنار، انچوچک ( نوعی بادام کوهی ) و بنه توجه کنیم، می‌توان گام مهمی در راستای کاهش وابستگی غذایی، کاهش مصرف آب و حفظ تنوع زیستی برداریم. 

فعال حوزه تولید آرد بلوط اظهار داشت: میوه‌ کنار شیرینی طبیعی بالایی دارد و می‌تواند جایگزین شکر در شیرینی‌پزی شود. باید به‌جای کاشت درختانی که نیاز به آبیاری فراوان دارند، به سراغ گونه‌های مقاوم و بومی برویم. این‌ها سرمایه‌هایی هستند که بدون هزینه‌های کلان و با اندکی تدبیر می‌توانند بخشی از آینده غذایی کشور را تضمین کنند.

بلوط طلای خاموش زاگرس

پویانمهر گفت: بلوط، دانه‌ای که میلیون‌ها سال در دل کوهستان زیسته است ، امروز نیازمند توجه و حمایت است. این طلای خاموش زاگرس نه‌تنها ظرفیت تقویت امنیت غذایی را دارد، بلکه می‌تواند الگویی برای کشاورزی پایدار و حفاظت از منابع طبیعی باشد. شاید وقت آن رسیده که آرد بلوط را برای طبیعت، برای سلامت، و برای آینده‌ای پایدارتر. از سایه فراموشی بیرون آوریم. 

خبرنگار: صبا طاهری