روایتی از یک تغییر در روشهای آبیاری :
هندوانه های مجرم، تبرئه شدند
میزان آب مصرفی در روش آبیاری نشتی در کشت هندوانه، به طور متوسط 12750متر مکعب، در آبیاری میکرو(تیپ) 4950متر مکعب برآورده شده. با توجه به سطح آبیاری تیپ و آبیاری نشتی ( سطح زیر کشت آبیاری تیپ 63589هکتار-حدود 46درصد از سطح زیرکشت) متوسط آب مصرفی هندوانه در کشور حدود 7000متر مکعب در هکتار است که با در نظر گرفتن 29.7تن متوسط تولید در هکتار (منطبق با آمارنامه کشاورزی سال95-94) به ازاء یک متر مکعب آب مصرفی 4.25کیلوگرم محصول تولید میشود. به عبارت سادهتر برای تولید یک کیلوگرم محصول هندوانه 235لیتر آب مصرف خواهد شد.»
شهناز دیواندری: هندوانههای قرمز، قرنهاست که توانستهاند هوای داغ تابستان را قابل تحملتر کند. به طوری که تصور فصل گرم با جای خالی هندوانه، خیلی به مزاج ایرانیان خوش نمیآید. با تمام تعریف و تمجیدهایی که از این میوه عطشبَر میشود، گویا این روزها، برخی دلخوشی از هندوانه ندارند و آن را مُجرم میدانند. داستان هندوانههای مُجرم از جایی شروع شد که کمآبی امسال به برخی از نقاط کشور فشار زیادی را وارد کرد. از این رو افرادی چراغ به دست گرفتند و به دنبال مقصران بحران کمآبی در کشور رفتند. بر این اساس پیکان انتقادها بیشتر به سمت بخش کشاورزی (به عنوان حوزهای آببر) روانه شد و حوزه کشاورزی به مانند کیسه بوکسی شد که مشتهای مدعیان چراغ به دست جویای مقصر بحران کمآبی، هر دم از سمتی به صورت این بخش روانه میرفت. از این رو مدتی است که محصولات کشاورزی به ویژه هندوانه، به جمع متهمان ردیف اول مصرف آب به خصوص مصرف آب در بخش کشاورزی افزوده شده. این داستان در حالی جریان دارد که برخی از کارشناسان مربوطه چنین قضاوتی را دور از انصاف میدانند. چرا که اگر با اعداد، ارقام و آمار به جنگ این ماجرا برویم، قطعاً اوضاع کاشت هندوانه به وِخامَت شایعههای کنونی نخواهد بود. بررسیها نشان میدهد که محصولات سبزی و صیفی تنها 30درصد محصولات زراعی کشور را به خود اختصاص میدهد و صادرات این محصولات چیزی حدود یک میلیارد دلار ارزآوری برای کشور خواهد داشت.
در این باره حسین اصغری مدیر کل دفتر محصولات علوفهای و جالیزی معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی در گفتوگو با خبرنگار گروه کشاورزی ایانا میگوید: «مصرف سرانه میوه و صیفی طی سالهای اخیر به حد قابل قبولی افزایش داشته. اما این روزها انتقادات وارده در زمینه آببر بودن کشت هندوانه، بنا به اقدامات انجام شده در سالهای اخیر حول محور به کارگیری تکنولوژیهای جدیدی مانند آبیاری تیپ، استفاده از انواع مالچ و توسعه کشت نشائی به نظر منطقی به نظر نمیرسد. میزان آب مصرفی در روش آبیاری نشتی در کشت هندوانه، به طور متوسط 12750متر مکعب، در آبیاری میکرو(تیپ) 4950متر مکعب برآورده شده. با توجه به سطح آبیاری تیپ و آبیاری نشتی ( سطح زیر کشت آبیاری تیپ 63589هکتار-حدود 46درصد از سطح زیرکشت) متوسط آب مصرفی هندوانه در کشور حدود 7000متر مکعب در هکتار است که با در نظر گرفتن 29.7تن متوسط تولید در هکتار (منطبق با آمارنامه کشاورزی سال95-94) به ازاء یک متر مکعب آب مصرفی 4.25کیلوگرم محصول تولید میشود. به عبارت سادهتر برای تولید یک کیلوگرم محصول هندوانه 235لیتر آب مصرف خواهد شد.»
او در باره برنامههایی که برای کشت این محصول آببر در نظر گرفته شده است، هم توضیح میدهد: «در برنامه ششم توسعه مقرر شده تا کلیه سطوح زیر کشت هندوانه آبی تا پایان برنامه با استفاده از آبیاری نوین اجرا شود. همچنین کلیه سطوح کشت بهجای کشت مستقیم بذر با استفاده از نشاء کشت و همزمان از مالچهای مختلف جهت کاهش آب مصرفی از دیگر برنامهها بوده است.»
اصغری در باره بر سیاستهای وزارت جهاد کشاورزی در زمینه کاشت هندوانه در مناطق مختلف کشور، یادآوری میکند: «سیاست وزارتخانه بر مبنای تهیه و تدوین برنامه کشت هندوانه، با توجه به پتانسیل مناطق مختلف بوده و با هماهنگی استانها برنامه مورد نظر تهیه و ابلاغ شده. بنابران از جانب این وزارتخانه تا کنون ممنوعیتی برای کشت هندوانه اعلام نشده، ضمن اینکه تاکید بر کشت، طبق برنامه و بر اساس استعداد مناطق بوده است.»
او در رابطه با سطح زیر کشت زراعی این محصول، میگوید: «سطح زیر کشت در سال زراعی 95-94 معادل 137820هکتار بوده که در سال زراعی 96-95 بر طبق آمار جمعبندی شده از استانها به 113575هکتار کاهش پیدا کرده البته باید تاکید کنم که هنوز آمار نهایی از طرف مرکز آمار و فنآوری اطلاعات هنوز نهایی نشده. اما بررسیها نشان میدهد سطح زیر کشت چیزی حدود 24 هزار هکتار کاهش یافته است.»
مدیر کل دفتر محصولات علوفهای و جالیزی معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به افزایش بهرهوری در مقابل کاهش سطح، میگوید: «طی پنج سال گذشته روند برنامهریزی وزارت جهاد کشاورزی برای محصولات سبزی و صیفی بر اساس کاهش سطح و دستیابی به تولید مورد نیاز کشور بر مبنای افزایش عملکرد در واحد سطح بوده. از این رو در بازه زمانی سالهای92 تا96سطح زیر کشت هندوانه از 152هزار هکتار به 113هزار هکتار و عملکرد آن از 26.2تن در هکتار به 33تن در هکتار رسیده.»
او معتقد است که رسیدن به سطوح جدید با عملکردهای بالا در سایه تلاش و استفاده از تکنیکهای نوین بهزراعی و بهنژادی امکانپذیر است. از این رو به کارگیری تکنیکهای نوین، موجب افزایش راندمان مصرف آب و مصرف بهینه نهادههای کشاورزی میشود. استفاده از بذر هیبرید با پتانسیلهای بالای تولید، استفاده از روشهای بهزراعی مانند کشت نشایی، استفاده از مالچ زراعی و پلاستیکی، استفاده از سیستمهای آبیاری تحت فشار (تیپ)، کشتهای زیر پلاستیک و سایر روشها توانسته نزدیک به نیمی از مصرف آب را در بین کشاورزان کاهش دهد.
اصغری در باره میزان ارزآوری هندوانه در سالهای اخیر هم میگوید: «میزان صادرات هندوانه در سه ماهه نخست سال 97 نسبت به مدت مشابه خود در چهار سال اخیر بیش از دو برابر شده و نزدیک به 604.7 هزار تن به ارزش دلاری 129.7 میلیون دلار است.»
میزان صادرات و ارزآوری هندوانه در چهار سال اخیر
مقدار (هزار تن) |
||||
سال |
93 |
94 |
95 |
96 |
مقدار |
833.7 |
564 |
724 |
960 |
ارزش (میلیون دلار) |
||||
سال |
93 |
94 |
95 |
96 |
مقدار |
193.3 |
126.8 |
123.8 |
131.9 |
دیدگاه تان را بنویسید