از توسعه گلخانه‌ها تا سامانه‌های نوین آبیاری

آخرین ماه از سال گذشته بود که بالاخره مسئولان  پی بردند که برای مقابله با کم‌آبی راه چاره مناسبی در پیش نگرفته‌اند و کارهایی که تاکنون شده، برای حل این معضل در کشور کافی نیست و اگر این داستان را جدی نگیرند و با همان فرمان گذشته پیش بروند باید شاهد اتفاقات و اعتراضات ناخوشایندتری باشند.

هنوز زمان زیادی از تصمیم دولتی‌ها برای تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی نگذشته بود که اعتراضاتی از سوی کشاورزان اصفهان و نیز کشاورزان سایر مناطق کشور شکل گرفت و از نگرانی کشاورزان از بحران کم‌آبی و خشک‌سالی و تقسیم آب و سهم آبه ها حکایت می کرد. این اعتراض‌ها ماجرای بحرانی بودن آب در کشور را جدی‌تر به نمایش درآورد. در کنار این اعتراض‌ها داستان مهاجرت روستاییان به شهرها و خالی از سکنه شدن برخی از روستاها نیز ماجرای دیگری بود که سال‌هاست واقعیت خشک‌سالی در ایران را محرز کرده است.

مسئله اینجاست که حتی شعارهای صرفه‌جویی برای مصرف آب نیز دیگر کفاف فرهنگ‌سازی جامعه در زمینه حل بحران کم‌آبی کشور را نمی‌دهد و همین اواخر بود که مشخص شد با مقابله و مبارزه با خشک‌سالی نیز نمی‌شود کاری را از پیش برد.

پرویز کردوانی یکی از افرادی است که سال‌هاست اگر در سمینارها و نشست‌های مربوط به بحران آب شرکت کند با تأکید می‌گوید: «چرا باور نمی‌کنید دیگر آب نیست؟! و در 50 سال دیگر کشور نه آب سطحی دارد و نه آب زیرزمینی.»

این جمله تکراری و ده‌ها جمله دیگر که از نگرانی‌های کم‌آبی خبر می‌داد باعث شد تا اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور در تاریخ ششم اسفندماه 96 تصویب‌نامه هیئت‌وزیران برای تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی را ابلاغ کند.

وزارت جهاد کشاورزی در کنار وزارت نیرو و صنعت، معدن و تجارت، سازمان محیط‌زیست و همچنین سازمان برنامه‌وبودجه از متولیان تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی نام گرفت و حالا شنیده‌ها از اقداماتی خبر می‌دهند که این وزارتخانه برای سازگاری با کم‌آبی انجام داده. توسعه کشت پاییزه به‌جای بهاره، کشت نشائی به‌جای بذری، توسعه کشت گلخانه‌ای و پرورش ماهی در دریا ازجمله اقداماتی است که مسئولان وزارت جهاد کشاورزی از آن‌ها به‌عنوان اقدامات سازگاری با کم‌آبی یاد می‌کنند.

همه باید تلاش کنند

فروردین سال جاری وزیر جهاد کشاورزی با تأکید بر اینکه همه مصرف‌کنندگان آب باید برای سازگاری با کم‌آبی تلاش کنند گفته بود: جهاد کشاورزی به سهم خود تلاش لازم را برای کمک به برنامه سازگاری با آب انجام می‌دهد. توسعه سامانه‌های نوین آبیاری و کشت گلخانه‌ای از اولویت‌های وزارت جهاد کشاورزی برای بهره‌برداری بهتر و راندمان بالاتر آبیاری است. وزارت جهاد کشاورزی برنامه‌ها و اقدامات متعددی را در این جهت دارد.

حجتی ادامه داده بود: قرار است توسعه سیستم‌های نوین آبیاری بدون محدودیت اعتباری پرداخت شود تا بتوان از طریق رواج این سیستم‌ها راندمان مصرف آب را بالا برد. گفتنی است توسعه کشت‌های نشائی به‌جای بذرکاری، توسعه کشت‌های متراکم و گلخانه‌ای و نیز توسعه کشت‌های پاییزه به‌جای کشت بهاره از راهکارهای دیگر وزارت جهاد کشاورزی در راستای رسیدن به هدف برنامه سازگاری با کم‌آبی در کشور باشد که جامعه عمل به خود گرفته است.

مدیریت بحران آب خود عامل بحران شده

اما صورت مسئله این است که وزارت نیرو در حل بحران کم آبی جز شعار چه کرده است .چندی پیش رضا اردکانیان، وزیر نیرو دولت دوازدهم صراحتاً عنوان کرد: برخی از راهکارهایی که مسئولان کشور در سال‌های گذشته برای مقابله با بحران کم‌آبی انجام داده‌اند کاملاً بی‌نتیجه بوده است. او گفت: باید کشور واژه سازگاری با کم‌آبی را جایگزین مقابله با خشک‌سالی کند. اردکانیان با اشاره به اینکه امسال میزان بارش‌ها کمتر از سال گذشته شده عنوان کرد، حالا که جامعه نسبتاً آگاه‌تر از پیش است و مردم خوب می‌دانند امسال میزان بارش‌ها کمتر از سال گذشته بوده، به کار بردن روش‌های نادرست برای اصلاح روند مصرف آب می‌تواند آسیب بیشتری را در این زمینه در پی داشته باشد.

او ادامه داد: این موضوع تنها به مردم ختم نمی‌شود و در حال حاضر نمایندگان مجلس، استانداران نیز برای انجام طرح‌هایی مانند مدیریت مصرف، برنامه‌ریزی مبنی بر آمایش زمین و نیز جایگزینی معیشت‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند. اردکانیان با تأکید اظهار کرد که متأسفانه مسئولان مردم را در برنامه‌ریزی برای مدیریت بحران کم‌آبی نادیده می‌گیرند و این مسئله باعث شکست بسیاری از پروژه‌ها شده است. مدیریت بحران آب نه‌تنها نتوانسته اوضاع را بهبود دهد بلکه در برخی مواقع به این معضل دامن زده است./