از گِنت در قلب بلژیک تا شهرکرد در بام ایران چقدر راه است؟!

 گزارشگرِ یکی از نشریات معتبر آلمانی از مشاهداتش چنین می‌‌نویسد: "اینجا در گِنت - پایتخت دانشگاهی بلژیک - پیش‌تر از این، مملو از خودرو بود. سپر به سپر ایستاده بودند. مرکز شهر اشباع شده بود و امکانی برای رفت و آمد وجود نداشت. چه جای تعجب که در این میدان کسی بیرون از کافه تمایلی برای نشستن نداشت." درواقع اگر کسی برای مدتی طولانی در گِنت نبود و بهار امسال از مرکز این شهر دانشگاهی بلژیک بگذرد، بسیار از تغییر پیش آمده ذوق زده می‌‌شود! جدایی بین گذشته و حال در گنت به سوم آوریل ٢٠١٧ بازمی‌‌گردد. در این روز یک طرح جدید تردد که به مدت دو سال برنامه‌‌ریزی شده بود، به اجرا گذاشته شد. اساس این طرح، انتقال ترددهای موتوری به مسیر کمربندی است؛ خارج کردن تردد از مرکز شهر که پیشتر به معنای یک مشکل ترافیکی لاینحل برای این شهر زیبا بود. به جای خودروها اکنون جمعیت ٢٦٠ هزار نفری شهر می‌بایست از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند و یا بر دوچرخه رکاب زنند.

یک ویژگی از طرح جدید این است که اقدامات انجام گرفته با شرایط محلی منطبق هستند. بدین معنا که: در سه نقطه حساس شهرداری با قاطعیت عمل کرده و اگر خودرویی تردد کند، تا  ٥٥ یورو جریمه خواهد شد. 

اینک اگر کسی برای مدتی در یکی از فلکه‌های شهر که  معمولا از راه بندان رنج می‌برد، بماند، این برداشت را دارد که گویی خودروها تقریبا بطور کامل از تصویر شهر قیچی و به کنار گذاشته شده‌اند. بجای آن دوچرخه‌ها لاینقطع در این فلکه رفت و آمد دارند و هر از چند وقتی یک اتوبوس داخل این رفت و آمد می‌شود. یکی از روزنامه محلی گنت، این فلکه را "مرکز جریمه شهر" نامیده است! بنا به گزارش شهرداری ماهانه در این نقطه در حد متوسط ١٥٠٠ یورو جمع آوری می‌‌شود. که البته خود نشان از رعایت اغلب شهروندان است.

نخستین ارزیابی‌ها حکایت از آن دارد که از زمان به اجرا گذاشتن این برنامه برای نفی خودرومحوری، استفاده از خودرو در شهر ١٢٪؜ کاهش پیدا کرده، در عوض ٢٥٪؜ به دوچرخه سواران اضافه شده و در ساعات شلوغ غروب از وسایل نقلیه عمومی شهری ٢٨٪؜ بیشتر استفاده می‌‌شود. همچنین در ٢٢ از ٢٩ محل اندازه‌گیری نشان از بهبودی کیفیت هواست.

جالب آنکه سه نماینده حزب سبز در گنت تلاش می‌کنند تا با رفتار خود سرمشق باشند. آنها با آغاز دوره ٦ساله قانونگذاری، سه خودرو در اختیار داشتند که از دوتای آنها صرفنظر و یک عدد باقیمانده را اشتراکی استفاده می‌‌کنند. نکته‌ای که می‌‌تواند قابل توجه نمایندگان شورای شهر و مجلس و شهرداران در ایران باشد! از سال ٢٠١٣ تاکنون شمار خودروهای اشتراکی از ٣٠٠٠ به ١٠هزار افزایش پیدا کرده. شرکت‌های عرضه کننده از دولت برای اینکار کمک هزینه دریافت می‌‌کنند و به مردم پول عضویت بازگردانده می‌‌شود و شمار پارکینگ برای چنین خودروهایی از ١٥٠ به ٣٠٠ افزایش پیدا کرده. و در این میان سه نماینده حزب سبز اینک حتی از تنها خودروی اشتراکی خود هم صرفنظر کرده و با دوچرخه تردد می‌کنند.

در ارتباط با آینده، البته خیلی‌ها به قول‌های تکنولوژی برای نجات ترافیک مشکوک هستند. مثلاً یک خودروی بدون راننده شاید پدیده جالبی باشد؛ اما اگر هر کسی صاحب چنین خودرویی شود و با آن تردد کند، ما هنوز با مشکل روبرو هستیم. یک راه بندان با خودروهای برقی به همان اندازه اعصاب را خدشه دار می کنند که خودروهای معمولی؛ تنها بوی نامطبوع آنها کمتر است."

اکثریت مردم گنت به استثنای برخی مغازه داران با برنامه جدید موافقند. آنها نگران کساد بیزینس خود هستند. 

فیلیپ واتِوو از حزب سبز  از این برنامه بسیار رضایت دارد و مهمتر از همه بهبود فضای شهر را از نتایج مثبت آن می‌داند. تاکنون حزب سبز  یک رفراندوم علیه یک پروژه پارکینگ زیرزمینی در مرکز شهر برپا کرده که پس از رأی گیری به کنار گذاشته شد.

برای مسئولان بخش تردد یک نکته بسیار مهم وجود دارد: نشان دادن شجاعت در اقداماتی که در آغاز محبوبیت ندارند. جالب اینکه در گنت که به پیشگام بودن و رعایت محیط زیست شهرت دارد، کمپین های شدید در مخالفت با "برنامه تردد" از جانب اپوزیسیون محافظه کار وجود داشتند: با سناریوهای اغراق آمیز ترسناک از درهم شکستن رفت و آمد یا از مرکز شهری که دیگر در دسترس نیست. واتوو اما قاطعانه تأکید می کند: "من میدانم که این برنامه کیفیت زندگی را بیشتر خواهد کرد. مردم خواستار یک محیط سالم هستند." او از اینکه یک اکثریت سیاسی دیگر پس از انتخابات محلی در اکتبر آینده این تصمیمات را احتمالا به حالت اول برگرداند، نگرانی ندارد و می گوید "من در مورد آن فکر هم نمی‌کنم!

خواننده عزیز خبرگزاری ایانا!

گنت در بلژیک، تقریباً برابر با شهرکرد در ایران جمعیت دارد و وسعت هر دو شهر هم بسیار به هم نزدیک است؛ اما به موازات کاهش ترافیک در گنت و استفاده بیشتر مردم از وسایل حمل و نقل عمومی، دوچرخه یا پیاده روی، در شهرکرد وضعیت کاملاً برعکس است! چرا؟ روز گذشته در جنب آیین افتتاح دومین مدرسه طبیعت در شهرکرد موسوم به آلمون، فرصتی دست داد تا با شهردار محترم شهرکرد - نورالله غلامیان - گفتگو کنم. ایشان می گفت: تا ده سال پیش، هر خانواده در شهرکرد به زحمت یک خودرو داشت. اما اینک به مدد وام ها و تسهیلات جورواجور در هر خانه ای، دستکم ۴ تا ه خودرو وجود دارد و از این بدتر آنکه اهالی خانواده به جای سفر اشتراکی با یک خودرو، ترجیح می دهند، هرکدام تک سرنشین در سطح شهر برانند. ایشان تاکید می کرد: متاسفانه شهرکرد از معدود شهرهای ایران شاید باشد که به رغم افزایش وسایل حمل و نقل عمومی، هرساله دارد از میزان رغبت شهروندان برای استفاده از این وسایل کمتر می شود. از او خواستم از خود شروع کند و با الگو گرفتن از تجربه موفق مهدی جمالی نژاد در اصفهان و یزد، شرایط را برای این تغییر رفتار مهیا سازد. جالب آنکه آقای مقدس، مدیرکل اجتماعی استانداری چهارمحال و بختیاری هم این نگرش را تایید کرده و راهی موثر برای کاهش بزهکاری و نزاعهای خیابانی در سطح شهر و استان می دانست. به هرحال، مسوولین منطقه قول دادند تا برای نفی خودرومحوری و افزایش تحرک در ترددهای شهری، اقدامات عملی نوینی را آغاز کنند. امیدوارم که چنین شود و شهری که قرار است پایتخت سوئیس ایران باشد، روزی از گنت در بلژیک هم آرام تر، فرحبخش تر با مردمانی دوچرخه سوارتر و پرتحرک تر شود.