قنات؛ موثرترین راهکار برای مدیریت بحران آب کشور

امیر هدایتی در پاسخ به سؤال خبرنگار ایانا در ارتباط با آسیب استفاده از سدها و حفر چاه به منابع آبی کشور گفت: اساساً هر سازه‌ای برای بهره‌برداری از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی، ازجمله سدها و چاه‌های آب و استفاده از انرژی برق و دیزل برای برداشت آب، اگر با پیش‌بینی تمهیدات لازم و فرهنگ‌سازی و به‌صورت علمی و تحت کنترل و بر مبنای داده‌ها و اطلاعات بروز منابع آبی منطقه و برحسب آب قابل‌تجدید آبخوان صورت می‌گرفت و به‌صورت سالانه داده‌های مربوط به آن توسط بخش حکمران آب کشور کنترل و مجوزها بر مبنای آن صادر می‌شد، نباید اتفاق بدی برای آبخوان‌های کشور می‌افتاد.

وی افزود: در شرایط حکمرانی مطلوب آب، سازه‌هایی ازاین‌دست می‌توانستند ضمن توجه به پایداری شرایط آب کشور، چه زیرزمینی و چه سطحی در جهت اهداف توسعه و امنیت غذایی کشور کمک کنند. ولی عدم تحقق این شرایط و در کنار افزایش تعداد چاه‌های آب شرب، صنعت کشاورزی که به پمپ‌های دیزلی و برقی مجهز شدند و برداشت‌های غیرمجاز و مجاز بیش‌ازحد توان اکولوژیکی آبخوان‌ها باعث بروز بحران‌هایی اعم از بحران کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، کاهش کیفیت آب و درنتیجه در برخی مناطق کشور با بحران فرونشست مواجه شدند.

معاون دفتر امور آب کشاورزی تأکید کرد: اساساً بازگشت به سمت استفاده از قنوات به دلیل این ویژگی مهم این سازه‌ها که بسیار سازگار با شرایط آب و هوایی کشور هستند و برداشت آب از آن‌ها بدون دخالت انرژی‌های فسیلی و برق و تنها به کمک انرژی ثقل زمین انجام می‌شود بسیار حائز اهمیت است.

وی ادامه داد: عملاً با کاهش و افزایش ذخیره آب آبخوان‌های ما دبی قنوات کاهش و افزایش پیدا می‌کنند و در عمل تأثیر منفی روی آبخوان نمی‌گذارد. بر این اساس ایجاد رویکرد جدید به سمت برداشت آب و استحصال آب از قنوات یک رویکرد سازگار باکم آبی در کشور است که باید بیش‌ازپیش به آن توجه کرد.

هدایتی با اشاره به بی‌نیازی قنوات به منابع انرژی مختلف گفت: در عمل در فرآیند بهسازی و ساماندهی قنوات دستگاه‌های اجرایی دیگر دخالت ندارند و این اقدام مستقل از موضوع تأمین انرژی و یا تأمین فنّاوری صنعتی خاصی است.

وی افزود: در کل با توجه به همکاری‌هایی که بین وزارت جهاد کشاورزی و دستگاه‌های ذی‌ربط در طرح تعادل بخشی به سفره‌های زیرزمینی شکل‌گرفته است، دستگاه‌های مختلف موظف شدند که مسئولیت‌های مختلف خود را در احیای آبخوان‌ها انجام دهند.

هدایتی توضیح داد: دراین‌ارتباط برنامه‌ریزی‌های خوبی انجام شد و در طرح سازگاری باکم آبی هم همکاری‌های خوبی وجود دارد. جلسات منظمی دراین‌ارتباط همچنان ادامه دارد و برنامه‌های ویژه‌ای برای دستگاه‌های مختلف در استان‌های مختلف تدوین‌شده و در سطح وزارتخانه‌ها نیز همکاری خوبی در خصوص احیا انجام می‌شود.

وی تصریح کرد: ولی در سطح اجرا به‌ویژه با توجه به برداشت آب از طریق حدود ۴۱۶ هزار حلقه چاه مجاز و بیش از همین تعداد چاه فاقد پروانه بهره‌برداری با توجه به آخرین آمارهای وزارت نیرو، عملاً مشاهده می‌کنیم که تصمیمات خوبی که در عرصه ملی گرفته می‌شود، در عرصه اجرا با چالش مواجه می‌شود.

خبرنگار: شبنم مسعودی