190 آزمایشگاه آب و خاک در خدمت امنیت غذایی

کریم شهبازی رئیس بخش آزمایشگاه‌های موسسه تحقیقات خاک و آب در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا، درباره فعالیت این آزمایشگاه‌ها گفت: خاک اهمیت ویژه‌ای در امنیت غذایی دارد و اصل اساسی در توسعه پایدار کشور است. یکی از عوامل مهم در مدیریت پایدار منابع خاک، تولید داده‌های دقیق، صحیح و یکسان درباره منابع خاک است. آزمایشگاه‌ها رکن اساسی در تولید این داده‌ها با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی هماهنگ، مناسب و متناسب با شرایط خاک‌های کشور به حساب می‌آیند. 

وی افزود: اساس مدیریت، سیاست‌گذاری و تصمیم‌سازی درباره خاک، داده و اطلاعات است که بدون آنها مدیریت پایدار خاک امکان‌پذیر نیست. بر همین مبنا، از همان زمان که مطالعات خاک و شناخت منابع مطرح شده است، آزمایشگاه هم ایجاد شد.

شهبازی افزود: یکی دیگر از مهم‌ترین دستاوردهای آزمایشگاه‌های خاک و آب کشور، ارائه تصویری روشن از وضعیت کیفیت محصولات کشاورزی در سطح کشور بوده؛ که یکی از ارکان اساسی در امنیت غذایی است.

تقریبا یک آزمایشگاه خاک و آب دولتی در هر استان وجود دارد

رئیس بخش آزمایشگاه‌های موسسه تحقیقات خاک و آب، درباره نقش این آزمایشگاه‌ها در ایجاد امنیت غذایی، بیان کرد: توسعه روش‌‌های آزمایشگاهی هماهنگ، مناسب و متناسب با شرایط خاک‌های کشور در این بخش، امکان به اشتراک گذاشتن، جمع‌­آوری و ارائه اطلاعات معتبر و قابل مقایسه بین آزمایشگاه‌­ها و پروژه‌­ها، همچنین ایجاد یک بانک جامع از داده‌­های هماهنگ خاک کشور را امکان پذیر ساخته است. به این ترتیب، نقش بسیار حیاتی در اتخاذ تصمیم براساس مستندات برای مدیریت پایدار خاک در هر دو سطح میدانی و سیاست‌گذاری را فراهم کرده است.

وی افزود: مطالعات خاک که از دهه 30 آغاز شده، بدون آزمایشگاه خاک مفهومی ندارد. بر همین مبنا، جایگاه و اهمیت این بخش مشخص است. بعد از تاسیس موسسه خاک و آب این آزمایشگاه‌ها هم گسترش پیدا کردند. هم زمان با شکل‌گیری مراکز تحقیقاتی در استان‌ها، آزمایشگاه‌های خاک و آب هم درون آنها شکل گرفتند. هر مرکز تحقیقاتی یک بخش خاک و آب دارد که آزمایشگاه خاک و آب هم داخل آن قرار دارد.

رئیس بخش آزمایشگاه‌های موسسه تحقیقات خاک و آب ادامه داد: در هر استان تقریبا یک آزمایشگاه خاک و آب دولتی وجود دارد. بعضی از استان‌ها، مثل خوزستان و سیستان و بلوچستان دو مرکز تحقیقات و دو آزمایشگاه خاک و آب دولتی دارند.

بالارفتن نرخ دلار و تحریم ها، مشکلات بسیاری را برای آزمایشگاه‌های خاک و آب ایجاد کرده است

شهبازی درباره روند تاسیس آزمایشگاه‌های خصوصی تاکید کرد: از سال 1370 برای استفاده از  پتانسیل و ظرفیت بخش خصوصی در زمینه فعالیت آزمایشگاه‌های خاک و آب؛ شروع واگذاری فعالیت‌های تصدی‌گری بخش دولتی به بخش خصوصی، موسسه خاک و آب قانون تاسیس آزمایشگاه‌های خصوصی را به کمک وزارت جهادکشاورزی به مجلس برد تا تصویب شود. به این ترتیب آزمایشگاه‌های خصوصی کم کم تاسیس شدند.

وی متذکر شد: تا به امروز، 160 آزمایشگاه خصوصی خاک و آب  و 30 آزمایشگاه دولتی در کشور تاسیس شده است که یک شبکه را  برای ارائه خدمات در حوزه آب و خاک، محیط زیست و کشاورزی تشکیل می‌دهند. آزمایشگاه‌های دولتی، کمتر به خدمات بخش‌های خصوصی ورود پیدا می‌کنند؛ تا وارد رقابت با آزمایشگاه‌های بخش خصوصی نشوند.

رئیس بخش آزمایشگاه‌های موسسه تحقیقات خاک و آب گفت: سعی بر این است که خدمات آنالیز بخش خصوصی را خود این بخش انجام دهد. اگر بخش دولتی، این کار را انجام دهد یک رقابتی ایجاد می‌شود که باعث متضرر شدن بخش خصوصی خواهد شد. در جایی که آزمایشگاه در این حوزه کم باشد، بخش دولتی هم خدمات‌رسانی می‌کند.

شهبازی درباره اثرات تحریم‌ها بر فعالیت آزمایشگاه‌های خاک و آب، یادآور شد: با توجه به اینکه، بخش زیادی از مواد و دستگاه‌های موجود در آزمایشگاه‌ها، وابسته به واردات است، بالارفتن نرخ دلار و تحریم‌ها مشکلات بسیاری را برای آزمایشگاه‌ها ایجاد کرده است. با وجود همه این مشکلات تلاش می‌کنیم تا به بهترین شکل، خدمات مناسبی را به جامعه کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست ارائه دهیم. دستگاه‌ها و تجهیزات موجود در آزمایشگاه‌های ما منطبق با آخرین فن‌آوری های روز  دنیا است.

تجهیز آزمایشگاه‌ها و آموزش نیروهای جدید در سال جاری

وی گفت: بخش خصوصی در همه بخش‌هایی که بخش دولتی خدمات‌رسانی داشته، فعالیت دارد. مثلا در آنالیز خاک، گیاه، کود و آب، توصیه کودی به کشاورزان و مدیریت خاک، هر تقاضایی داشته باشند، انجام می‌دهند. خدمات‌رسانی بخش دولتی معطوف به کارهای حاکمیتی و مواردی است که امکان انجام آن در حال حاضر در بخش خصوصی وجود ندارد. سایر فعالیت‌ها مانند آنالیز انواع نمونه‌های خاک، آب، کود و گیاه، توصیه‌های کودی، خدمات مشاوره‌ای، توسط بخش خصوصی به کشاورزان، شرکت‌ها وتولیدکنندگان کود ارائه می گردد.

شهبازی متذکر شد: تجهیز آزمایشگاه‌ها، آموزش نیروهای جدید و بازآموزی نیروهای موجود همچنین ارتقاء سطح کیفی و کمی خدمات آزمایشگاهی، جزء مهمترین برنامه‌های ما در آزمایشگاه‌های موسسه تحقیقات خاک و آب در سال جاری است.