یافتههای تحقیق
تغذیه جوجههای گوشتی در دوره رشد جبرانی/ روشهای تغذیه بدون آسیب رساندن به جوجهها/ رشد سریع جوجههای گوشتی چه پیامدهای نامناسبی میتواند داشته باشد؟
چگونه میتوان هزینههای تغذیه جوجههای گوشتی را کاهش داد؟ صنعت طیور امروزه نقش قابل توجهی در زنجیره غذایی انسانی بر عهده داشته و محصولات آن در تأمین نیاز پروتئینی انسان سهم بسزایی دارد؛ بنابراین بهینهتر کردن تولید خواستگاهی عقلانی دارد که اهمیت و مطلوبیت آن به خوبی قابل درک است. با توجه به این که حدود 70 درصد هزینه تولید جوجههای گوشتی مربوط به بخش تغذیه است، تحقیقات زیادی در جهت بهکارگیری هرچه بهتر خوراک توسط حیوان و کم کردن هزینههای مربوط به این بخش صورت گرفته است.
چگونه میتوان هزینههای تغذیه جوجههای گوشتی را کاهش داد؟ صنعت طیور امروزه نقش قابل توجهی در زنجیره غذایی انسانی بر عهده داشته و محصولات آن در تأمین نیاز پروتئینی انسان سهم بسزایی دارد؛ بنابراین بهینهتر کردن تولید خواستگاهی عقلانی دارد که اهمیت و مطلوبیت آن به خوبی قابل درک است. با توجه به این که حدود 70 درصد هزینه تولید جوجههای گوشتی مربوط به بخش تغذیه است، تحقیقات زیادی در جهت بهکارگیری هرچه بهتر خوراک توسط حیوان و کم کردن هزینههای مربوط به این بخش صورت گرفته است.
ازجمله این تحقیقات مطالعه مهندس حامد خان احمدی به راهنمایی دکتر فرید شریعتمداری در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس بهمنظور بررسی اثرات محدودیت غذایی و استفاده از برنامههای تغذیهای مختلف در طول دوره رشد جبرانی در جوجههای گوشتی است که در سال جاری (1395) دفاع شده است.
خاناحمدی اهداف خود را درباره این تحقیق اینگونه بیان کرده است:
"1- بررسی اثرات محدودیت غذایی و رشد جبرانی بر بیماریهای متابولیکی و عملکرد جوجههای گوشتی
2- ارزیابی برنامههای مختلف غذایی (مرحلهای و تناوبی) بر عملکرد جوجههای گوشتی در دوره رشد جبرانی
3- بررسی اثرات تغذیه آردی و پلت بر عملکرد جوجههای گوشتی در دوره رشد جبرانی"
او در پایاننامه خود تأکید میکند که "انتخاب ژنتیکی و بهبود برنامههای تغذیهای طی چند دهه گذشته باعث بهبود ضریب تبدیل غذایی و عملکرد لاشه و به تبع آن افزایش بازده تولید و رشد سریع شده است، اما این رشد سریع جوجههای گوشتی پیامدهای نامناسبی را در پی داشته و بهگونهای که تناسب خوبی بین میزان رشد سینه و لاشه با اندامهای گوارشی، ریهها و قلب برقرار نبوده که این عدم تناسب، به شکل ناهنجاریهای متابولیکی (آسیت، سندرم مرگ ناگهانی) و اختلالات پا ظاهر میشود."
وی میافزاید: "علاوه براین باعث افزایش چربی محوطه بطنی لاشه میشود، این افزایش چربی هم برای تولیدکننده و هم برای مصرفکننده نامطلوب است، زیرا نتایج حاصله از برخی مطالعات نشان داده است که استفاده بیش از حد از چربی در خوراک منجر به بروز بیماریهای قلبی - عروقی و سرطان میشود. انتخاب برای رشد بیشتر در جوجههای گوشتی ممکن است باعث تغییرات ژنتیکی و فیزیولوژیکی ازجمله عملکرد سیستم ایمنی همورال شود. همچنین پژوهشگران مختلف گزارش کردند که افزایش سرعت رشد در جوجههای گوشتی باعث کاهش توانایی سیستم ایمنی و کاهش مقاومت در برابر عوامل بیماریزا شده است؛ بنابراین اعمال محدودیت غذایی در سنین اولیه و سپس رشد جبرانی میتواند راهکاری برای کاهش مشکلات فوق باشد."
خاناحمدی در این مطالعه سعی بر این داشته که مزایای محدودیت غذایی و رشد جبرانی را بر بازده جوجه گوشتی نشان دهد تا از این طریق اثرات منفی رشد سریع ژنتیکی نژادهای جدید کاهش یابد.
از نظر وی، "محدودیت غذایی، عدم دسترسی کافی به مواد مغذی جهت رشد در مرحله ی خاصی از دوره پرورش است. به بیان دیگر محدودیت غذایی روشی است که در آن زمان، مدت و مقدار تغذیه پرندگان محدود میشود."
او تأکید میکند که "رشد جبرانی یک روش مدیریتی - تغذیهای است که با اعمال یک دوره رشد آهسته و بهدنبال آن جبران این کاهش رشد و رسیدن به وزن طبیعی قابل عرضه به بازار صورت میگیرد. عواملی که رشد جبرانی را تحت تأثیر قرار میدهند شامل: مدت و زمان محدودیت، ماهیت و شدت محدودیت و فاکتورهای ژنتیکی شامل سویه و جنس پرندگان است."
خاناحمدی انواع روشهای محدودیت غذایی را اینگونه نام برد:
"1- محدودیت کمی خوراک (فیزیکی)
2- محدودیت کیفی (رقیقسازی جیره)
3- تغذیه یک روز در میان
4- تغذیه وعدهای
5- روشهای شیمیایی
6- برنامههای نوری
7- بافت خوراک"
خاناحمدی اظهار داشته که با اعمال روش محدودیت غذایی و بهدنبال آن رشد جبرانی نتایج زیر حاصل میشود:
"بهبود بازده غذایی، کند شدن سرعت رشد اولیه جوجههای گوشتی بهدلیل کاهش سرعت واکنشهای متابولیکی و در نتیجه کاهش نیاز به اکسیژن باعث کاهش عوارض متابولیکی (آسیت) ناشی از رشد سریع میشود، کاهش ناهنجاریهای اسکلتی و استخوانی، کاهش چربی حفره شکمی و لاشه در سنین کشتار بهدلیل کاهش تکثیر سلولهای چربی در زمان اعمال محدودیت، افزایش میزان پروتئین لاشه، بهبود سیستم ایمنی، کاهش تأثیرات سوءتنش گرمایی، افزایش فعالیت آنزیمهای مترشحه از لوزالمعده، کاهش نیاز نگهداری و بهبود بازده خوراک در دوره رشد جبرانی."
او برنامههای تغذیهای جوجههای گوشتی را به شرح زیر ذکر میکند:
"مرحلهای phase
متوالی sequential
انتخاب choice
و..."
طرفداران این روشها بهتازگی استدلال میکنند که برنامههای آنها میتواند هم برای محیط زیست مفید باشد، از طریق کاهش دفع نیتروژن و هم برای پرندگان با کاهش اختلالات متابولیکی مانند سندرم مرگ ناگهانی، آسیت و ضعف پا.
او همچنین افزوده: "نتایج تحقیقات انجامشده درباره محدودیت غذایی و رشد جبرانی متفاوت بوده که احتمالاً بهدلیل اختلاف در زمان شروع، شدت و مدتزمان محدودیت خوراک و سایر عوامل است؛ بنابراین به تحقیقات گستردهای در این زمینه نیاز است."
با این همه نتایج آزمایشهای این محقق قابل تأمل بهنظر میرسد. خاناحمدی آزمایش خود را در مرکز تحقیقات علوم طیور دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس ابتدا با در نظر گرفتن تیمارهای آزمایشی شامل موارد زیر انجام داده است:
تیمار نخست: تیمار شاهد بدون محدودیت غذایی و در طول دوره از دان پلت استفاده شد.
تیمار دوم: جوجهها در دوره رشد جبرانی همانند گروه شاهد و با دان آردی تغذیه شدند.
تیمار سوم: جوجهها در دوره رشد جبرانی همانند گروه شاهد و با دان پلت تغذیه شدند.
تیمار چهارم: جوجهها در دوره رشد جبرانی با برنامه تغذیه متوالی و دان پلت تغذیه شدند و یک روز جیره پایانی دریافت کردند.
تیمار پنجم: جوجهها در دوره رشد جبرانی با برنامه تغذیه مرحلهای و دان پلت تغذیه شدند.
خاناحمدی بعد از اجرای طرح و انجام آزمایشات مربوطه به نتایج زیر دست یافت:
"وزن تمامی تیمارها بهدلیل کاهش انرژی، پروتئین و سایر مواد مغذی دریافتی در دوران محدودیت غذایی کمتر از شاهد است. اگرچه تیمارهای تغذیه پلت، تغذیه فازی و تغذیه متناوب توانستند در طول دوره رشد جبرانی کمبود وزن خود را جبران کنند و به تیمار شاهد برسند."
"تیمار شاهد بیشترین مصرف دان و تیمار تغذیه آردی کمترین مصرف دان را داشتند. بهدلیل آردی بودن جیره در این تیمار جوجهها تمایلی به مصرف خوراک نداشتند. علاوه بر این مصرف خوراک آردی در مرحلههای متفاوت رشد طیور گوشتی خود بهطور مجزا میتواند بهعنوان روشی برای محدود کردن رشد طیور گوشتی بهکار رود."
خاناحمدی درباره ضریب تبدیل غذایی به نتایج زیر رسید:
"در هفتههای دوم، سوم، چهارم و پنجم تیمار تغذیه آردی بیشترین ضریب تبدیل و در هفته ششم تیمار شاهد بیشترین ضریب تبدیل را داشتند.
بهبود در افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراک در پرندههای تغذیه شده با جیره پلت در مقایسه با جیره آردی در دوره بعد از محدودیت یا دوره رشد جبرانی (42 - 14 روزگی) تیمار تغذیه آردی بیشترین ضریب تبدیل و بعد از آن تیمار شاهد قرار دارد و تیمار تغذیه فازی کمترین ضریب تبدیل را داشت."
او در پایاننامه خود آورده است: "کاهش چربی محوطه شکمی را بر اثر محدودیت غذایی گزارش کردند با این وجود بعضی دیگر از محققان کاهش چربی محوطه شکمی را مشاهده نکردند."
درباره شاخص آسیت، خاناحمدی مینویسد:
"شاخص آسیت در تیمار شاهد بیشترین مقدار را داشت و تیمار تغذیه آردی کمترین مقدار را نشان داد. در این آزمایش هیچگونه علائمی از آسیت مشاهده نشد."/
گزارش: بهار حیدری
دیدگاه تان را بنویسید