پیشگیری با استفاده از راهکارهای مدیریتی، راه مقابله با بیماری

کامبیز رخشانی‌مهر به خبرنگار ایانا گفت: ازآنجاکه بیماری AHPND اولین بار در کشور ما، سال گذشته در مزارع میگو مشاهده شد، یک بیماری اگزوتیک محسوب می‌شود و این دفتر نیز مطابق دستورالعمل‌های مقابله با بیماری‌های اگزوتیک سازمان دامپزشکی با آن برخورد می‌کند.

وی افزود: بعد از درگیری سال گذشته ما با این بیماری، برنامه اقدامی علیه بیماری را طراحی و به استان‌ها ابلاغ کردیم که در صورت مواجهه با بیماری بر اساس آن عمل کنند.

رخشانی‌مهر در ارتباط با برآورد میزان خسارت این بیماری به مزارع میگوی ایران گفت: خوشبختانه سال گذشته بااینکه شاهد بروز این بیماری در کشور بودیم، نه‌تنها کاهش تولید نداشتیم، بلکه تولید میگو از 52 هزار تن در سال 1400 به حدود 60 هزار تن در سال 1401 افزایش پیدا کرد. امسال نیز با توجه به اینکه میگوها کف زی هستند و در بستر منطقه پرورشی قرار می‌گیرند، تا زمانی که کنترل بیماری یا از طریق معدوم‌سازی و یا صید اضطراری انجام شود و میزان کشت و برداشت بررسی نشود، برای برآورد میزان خسارت احتمالی این بیماری در مزارع ایران زود است.

وی تأکید کرد: بااین‌وجود بیماری AHPND میگو، در لیست بیماری‌های اخطار کردنی سازمان جهانی بهداشت دام قرارگرفته است و باید با کنترل و مدیریت هرچه سریع‌تر آن، از آسیب به روابط تجاری بین‌المللی ما درزمینهٔ صادرات میگو پیشگیری کرد.

این مقام مسئول بیان کرد: این بیماری اولین بار در مزارع پرورش میگوی چین مشاهده شد و ازآنجا به کشورهای جنوب شرق آسیا راه پیدا کرد. بر اساس آمار، این بیماری بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۵ باعث افت تولید ۲۶ تا ۴۷ درصدی تولید میگو در کشورهای چین، ویتنام و تایلند شد. پس‌ازآن این کشورها ناچار به اعمال راهکارهایی برای کنترل این بیماری شدند.

وی در توضیح روش‌های پیشگیری و درمان این بیماری گفت: میگو سیستم ایمنی اختصاصی ندارد و نمی‌توان از واکسیناسیون برای پیشگیری از بیماری در آن‌ها استفاده کرد و درمان‌های آنتی‌بیوتیکی نیز در میگو به‌ندرت پاسخگوست. همچنین درمان مؤثری برای این بیماری شناخته‌نشده است. ازآنجاکه پرورش میگو در مزارع گسترده چند هکتاری انجام می‌شود، راهکار مقابله با این بیماری، پیشگیری با استفاده از راهکارهای مدیریتی است.

مدیرکل دفتر بهداشت و بیماری‌های آبزیان سازمان دامپزشکی کشور ادامه داد: در همین راستا، برنامه ملی مراقبت بیماری نیز توسط این دفتر تدوین و قبل از شروع سال جدید ابلاغ شد و در حال انجام است. در راستای همین برنامه مراقبت، کانون‌های بیماری جدید ردیابی شده و مطابق با همان برنامه اقدامی که به آن اشاره شد مورد برخورد قرار می‌گیرند. برای کنترل بیماری در صورت لزوم معدوم‌سازی و درجاهایی که امکان آن وجود داشته باشد صید اضطراری انجام‌شده و هم‌زمان آیش‌گذاری و آماده‌سازی مزارع در کنار آن در حال انجام است.

وی گفت: در کل مزارع پرورشی ما دچار اشکال عمده‌ای هستند. زیرساخت‌ها به‌گونه‌ای است که شرایط را برای بروز چنین بیماری‌هایی فراهم می‌‎کند. ازاین‌رو در کنار این اقدامات کوتاه‌مدت که به آن اشاره شد، برای کنترل بیماری باید بر اساس تجربه‌های موجود در دنیا، برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت برای اصلاح ساختار مزارع ازنظر زیرساخت‌ها و اصلاح مدیریت پرورش و تغذیه داشته باشیم تا از رشد و گسترش این کانون‌های باکتری در مزارع جلوگیری کنیم.

رخشانی مهر افزود: کشورهای آسیای جنوب شرقی برای کنترل این بیماری ناچار به کاهش مساحت مزارع و تغییرات مدیریتی در شیوه آبگیری و خروج پساب استخرها شدند. همچنین از استخرهای نرسری (نوزادگاه) برای ایجاد فاصله بین مرکز تکثیر و مزرعه پرورش استفاده کردند. در این روش میگوها تا سنی در حوضچه‌های نرسری (نوزادگاه) رشد پیداکرده و پس از رسیدن به سن و مقاومت مطلوب به استخرهای‌های پرورش منتقل می‌شوند.

مدیرکل دفتر بهداشت و بیماری‌های آبزیان سازمان دامپزشکی کشور در توضیح لزوم تغییرات مدیریت پرورش در سطح مجتمع‌های پرورش میگوی کشور گفت: لازم است که مدیریت واحد بهداشتی در سطح مجتمع ایجادشده و همه از یک برنامه پرورشی مدون پیروی کنند که عملکرد نادرست یک مزرعه موجب خسارت به‌کل پرورش‌دهندگان مجتمع نشود.

وی با تأکید بر اهمیت استفاده پرورش‌دهندگان از زیرساخت‌های بیمه محصولات کشاورزی بیان کرد: دولت برای جبران خسارت پرورش‌دهندگان، بیمه پایه محصولات کشاورزی را اجباری کرده است. حدود ۸۰ درصد حق بیمه توسط دولت و تنها ۲۰ درصد آن توسط پرورش‌دهنده پرداخت می‌شود.

رخشانی‌مهراضافه کرد: در بیمه نامه مراکز تکثیر و پرورش میگو عنوان شده است که در صورتی که دامپزشکی بیماری را نوپدید و باز پدید اعلام کند، خسارت پرورش‌دهنده پرداخت خواهد شد. این به نفع پرورش‌دهندگان است که با استفاده از این امکان، در موارد بروز بیماری‌های اگزوتیک نوپدید و باز پدید، طبق بیمه‌نامه خسارت خود را دریافت کرده و بدون دغدغه به تولید و پرورش بپردازند.

وی به پرورش‌دهندگان میگو توصیه کرد:از انباشت فضولات و مواد زائد در بستر استخرهای پرورش و ایجاد شرایط مساعد برای رشد عوامل بیماری‌زا جلوگیری شود. از بهبوددهنده کیفیت آب که در توصیه‌های دامپزشکی اعلام‌شده است هم استفاده شود.

مدیرکل دفتر بهداشت و بیماری‌های آبزیان تأکید کرد: زمانی که با بیماری مواجه می‌شویم، باید بپذیریم که شرایط مانند قبل نیست. موارد اصلاحی باید در ساختار مزارع و مدیریت‌های پرورشی در قالب برنامه‌های زمان‌بندی‌شده تدوین و اجرا و عملیاتی شود تا بتوانیم این بیماری را به بهترین شکل مدیریت کنیم.

به گزارش ایانا، پیش‌ازاین مدیرکل شیلات استان بوشهر از بروز بیماری در سایت پرورش میگو شیف بوشهر خبر داده بود.

عامل بیماری AHPND باکتری‌ای به نام ویبریو پاراهمولیتیکوس است. تفاوت سویه بیماری که در حال حاضر در کشور مشاهده‌شده است، در سوارشدن یک پلاسمید ویروسی روی باکتری عامل این بیماری است که باعث افزایش حدت و بیماری‌زایی آن، و همچنین افزایش تلفات و خسارات به صنعت میگو شده است. این باعث شده AHPND جزء بیماری‌های اخطار کردنی سازمان جهانی بهداشت دام قرار گیرد.

ازآنجاکه عامل این بیماری یک عامل همه‌جا حاضر است و در آب‌های شور دریا به‌صورت فلور طبیعی وجود دارد، اگر شرایط پرورش نامناسب باشد، می‌تواند رشد و تظاهر پیداکرده و میگو را بیمار کنند. با توجه به سوارشدن پلاسمید ویروسی باعث افزایش شدت بیماری شده است که اصطلاحاً به آن VPahpnd گفته می‌شود.

این بیماری، یک بیماری مشترک بین انسان و آبزیان است اما مخاطره‌ای برای افرادی که آبزیان را خام مصرف نمی‌کنند، ایجاد نخواهد کرد.