معرفی انواع حبوبات آبی با عملکرد بالا در دستور کار

علی‌اکبر قنبری در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا بیان کرد: 10 استان کشور در حوزه تحقیقات حبوبات آبی فعالیت می‌کنند که شامل انواع لوبیا، لوبیا سبز، نخودفرنگی، باقلا ، لوبیا چشم‌بلبلی و ماش است.

وی بابیان اینکه با توجه به سطح زیر کشت در کشور اولویت اول موسسه لوبیا است، ادامه داد: به‌طور میانگین سالانه حدود 95 هزار هکتار سطح زیر کشت انواع لوبیا است و در آمارنامه کشاورزی حدود 110 تا 115 هزار هکتار اعلام می‌شود. تفاوت آن این است که لوبیا چشم‌بلبلی نیز در این آمارنامه دیده می‌شود.

عضو هیئت‌علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر اضافه کرد: سطح زیر کشت در لوبیا به دلیل تقاضای بازار و تعداد بهره‌برداران (کشاورزان) نسبت به سایر محصولات بیشتر است به‌عنوان‌مثال باقلا پس از لوبیا بین 25 تا 30 هزار هکتار سطح زیر کشت دارد و این عدد دارای نوسان است.

در لوبیا که شامل انواع سفید، قرمز، چیتی، کرم و مشکی می‌شود، ارقام بسیار خوبی معرفی‌شده و با استقبال کشاورزان و بهره‌برداران مواجه شده‌اند. تمامی ارقام مورد کشت لوبیا در کشور، از ارقام اصلاح و معرفی‌شده موسسه تحقیقات اصلاح بذر بوده و این امر باعث افزایش میانگین عملکرد دانه لوبیا شده است. بااین‌وجود، تحقیقات ادامه‌دار برای بهبود عملکرد کمّی و کیفی همه حبوبات آبی در حال انجام است.

وی افزود: از محصولات دیگری که موسسه درزمینهٔ آن اقدامات مطلوبی انجام داده است، پاچ باقلا است که لوبیا محلی گیلان بوده و سالانه سطح وسیعی از اراضی استان گیلان را به خود اختصاص می‌دهد. با برنامه‌ریزی انجام شده، اولین ارقام پاچ باقلا (گیل و ساحل) در سال 1400 برای کشاورزان گیلانی معرفی شد که از کمیت و کیفیت بسیار خوبی برخوردارند.

قنبری بابیان اینکه در خصوص گیاهان ماش و چشم‌بلبلی مشکل ما کمبود رقم است، ادامه داد: اما در خصوص ماش برای اولین بار در سال 1399 دو رقم جدید با تیپ ایده آل بانام‌های «سخاوت» و «زر بخش» معرفی شد که این ارقام دانه‌درشت و برای برداشت مکانیزه مناسب هستند و با استقبال بخش خصوصی روبه‌رو شدند.

وی ادامه داد: در حال حاضر تحقیقات به سمتی می‌رود تا ارقام بهتر و مناسب‌تر ماش نسبت به ارقام قبلی معرفی شوند. اما در خصوص لوبیا چشم‌بلبلی سال‌هاست که رقمی معرفی نشده و به دنبال معرفی رقم جدید هستیم. دلیل اصلی که با دو محصول ماش و لوبیا چشم‌بلبلی مشکل داشتیم این است که ژرم پلاسم آن‌ها در کشور بسیار محدود است.

عضو هیئت‌علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر بیان کرد: در خصوص لوبیا ما دنبال معرفی ارقامی هستیم که کیفیت بالایی داشته باشند اما تاکنون ارقامی که محصول زیادی تولید می‌کردند، معرفی شدند چون وجود دو فاکتور به‌طور هم‌زمان در یک رقم تا حدودی دشوار است.

قنبری با اشاره به تولید ژرم پلاسم در کشور، ادامه داد: آخرین زمانی که ژرم پلاسم خارجی برای برنامه‌های به نژادی وارد کشور شد سال 1390 بود و پس‌ازآن به دلیل تحریم‌ها ژرم پلاسم جدید وارد نشده است. بخش تحقیقات سبزی‌های زراعی و حبوبات آبی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در خصوص تولید ژرم پلاسم در داخل کشور برنامه‌های هیبریداسیون دارد که سال‌هاست در حال انجام است. اما منظور از ورود ژرم پلاسم خارجی این است که از بهترین ارقام خارجی (به‌عنوان‌مثال برای لوبیا از سیات کلمبیا) در برنامه‌های اصلاحی کشور وارد شود.

وی بابیان اینکه بازارپسندی در حبوبات آبی به‌خصوص لوبیا از اهمیت بالایی برخوردار است، گفت: توده‌های محلی در کشور بسیار پرطرفدار هستند و حتی برخی توده‌های محلی ما در برنامه‌های تحقیقاتی مرکز سیات واقع در کشور کلمبیا استفاده می‌شوند. به‌طورکلی شرایط ما ازلحاظ ژرم پلاسم مناسب است اما به دنبال یکسری صفاتی از ارقام که در ژرم پلاسم‌های داخلی وجود ندارد، هستیم.

به دنبال معرفی رقم داخلی نخودفرنگی هستیم

عضو هیئت‌علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر بابیان اینکه لوبیا سبز و نخودفرنگی جزء سبزی‌های بوده اما به دلیل اینکه لگوم‌های خوراکی هستند، در گروه حبوبات می‌توان آنها را طبقه‌بندی کرد، افزود: بذر این دو گیاه وارداتی است اما با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده از سال 1393، برای اولین بار در کشور دو رقم بسیار مطلوب لوبیا سبز (آریان و سپهر) در سال 1400 معرفی شد که مورد استقبال کشاورزان و بخش خصوصی تولیدکننده بذر قرار گرفتند. این دو رقم از بسیاری از رقم‌های وارداتی بهتر هستند زیرا با مناطق کشور به‌خوبی سازگار شده‌اند، ضمن اینکه سال‌به‌سال به قیمت بذر خارجی این محصول افزوده می‌شود و باعث خروج ارز از کشور نیز می‌شود.

قنبری ادامه داد: همچنین تحقیقات به نژادی در مورد نخودفرنگی از سال 1397 آغازشده و در آینده نزدیک نیز رقم‌های مطلوبی معرفی خواهد شد. در خصوص معرفی ارقام نخودفرنگی اقدامات خوبی در حال انجام است. به دنبال معرفی ارقام مختلفی هستیم که برای مصارف گوناگون مناسب باشند.