تربیت کشاورزان آینده چشم‌انداز حوزه ترویج و پژوهش

سید بهرام اندرزیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا بیان کرد: جایگاه استان خوزستان در کشاورزی کشور جایگاه بی‌نظیری است و روزبه‌روز به ارزش آن نیز افزوده می‌شود.

وی افزود: تنوع آب و هوایی، شرایط اقلیم و آب و هوایی استان خوزستان به‌گونه‌ای است که در هرماه از سال شرایط آب و هوایی مشابه فصول مختلف را هم‌زمان در مناطق مختلف ببینیم. میانگین دما در مناطق مختلف استان بین 15-20 درجه سانتی‌گراد تفاوت دارد. این تنوع آب و هوایی که نقش بسیار مهمی در جغرافیای گیاهی و تقویم زراعی دارد؛ که در یک سال می‌توان سه فصل زراعی داشت. علاوه بر آن تنوع گیاهی، متناسب با شرایط آب و هوایی مناطق موجب پیدایش گونه‌های متنوع گیاهی و بالأخص گیاهان دارویی در استان شده است.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان بابیان اینکه سطح وسیع دشت‌های جلگه‌ای و اراضی حاصلخیز استان ویژگی کم‌نظیری است که نقش بسیار مهمی در کشاورزی و توسعه آن در استان دارد، خاطرنشان کرد: وجود پنج رودخانه جاری و سدهای مهم نقش بی‌بدیلی در ظرفیت منابع آب استان ایفا می‌کند. اگرچه در بعضی از سال‌ها به علت کاهش نزولات آسمانی خشک‌سالی‌های شدیدی در استان حادث‌شده و کمّی‌ات و کیفیت منابع آب را دچار چالش می‌کند.

 وی اضافه کرد: وجود منابع طبیعی و حوزه‌های آبخیز وسیع در استان که ظرفیت فوق‌العاده‌ای را برای توسعه زندگی عشایری وزندگی مسالمت‌آمیز با طبیعت رقم می‌زند. همچنین وجود جمعیت بالای دام‌های سبک و سنگین، طیور و آبزیان در استان نیز ازجمله ظرفیت‌های استان است و مهم‌تر از آن نیروی انسانی جوان و تعداد بالای فارغ‌التحصیلان رشته‌های کشاورزی و منابع طبیعی متقاضی کار نشان‌دهنده ظرفیت بالای استان در حوزه کشاورزی است.

چالش‌های مهم پیشرو استان خوزستان

اندرزیان بابیان اینکه باوجود ظرفیت‌های فوق‌الذکر بعضی از چالش‌های مهم مانع دستیابی به این ظرفیت‌ها است، بیان کرد: کم‌آبی، بروز خشک‌سالی و بهره‌وری پائین مصارف آب برخی از این چالش‌ها است. در سالهای اخیر به علت کاهش بارش‌ها در بالادست، آب مخازن سدهای استان کاهش و باعث بروز کم‌آبی و خشک‌سالی در استان شده است. به‌طوری‌که در بعضی از مناطق کشت کیهان زراعی را محدود و حتی در بعضی مناطق ممنوع شده است. از سوی دیگر متأسفانه به دلیل عدم رعایت اصول علمی و به‌کارگیری دانش فنی، بهره‌وری از این منابع آب محدود و ارزشمند نیز بسیار پائین است.

وی ادامه داد: با توجه به شرایط آب‌وهوایی متنوع در استان، شرایط مناسب برای فعالیت آفات (حشرات)، بیماری‌ها و علف‌های متعدد و متنوع هرز فراهم است. این وضعیت موجب خسارت شدید به گیاهان زراعی و باغی و منابع طبیعی می‌شود. همچنین شرایط آب و هوایی و خصوصیات خاک استان به‌گونه‌ای است که گیاهان زراعی در طول دوره رشد خود با تنش‌های متعددی ازجمله خشکی، گرما، سرما، شوری و حتی ماندایی مواجه هستند.

تعریف پروژه‌های تحقیقاتی برای حل چالش‌های کشاورزی

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان ضمن اشاره به فرسایش خاک استان و کاهش حاصلخیزی اظهار داشت: متأسفانه در غالب مناطق استان خوزستان بالأخص در مناطق شیب‌دار و حوزه‌های آبخیز، شاهد فرسایش شدید آبی و از بین رفتن خاک هستیم. در دشت‌ها نیز به علت رعایت نشدن الگوی کشت و تناوب زراعی مناسب حاصلخیزی خاک یک‌روند کاهشی دارد.

وی افزود: علی‌رغم وجود منابع و تنوع گونه‌ای گیاهی و درختی در استان (گیاهان دارویی – خوراکی) به علت نداشتن دانش فنی کافی، به شیوه‌های نامناسبی از این منابع بهره‌برداری می‌شود، بطوریکه متأسفانه بعضی از گونه‌های ارزشمند در حال انقراض هستند.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان گفت: مدیریت آبخیزداری در حوزه‌های آبخیز بالادست سدها، علاوه بر جلوگیری از فرسایش خاک و ورود رسوب به مخازن سدها، ظرفیت مناسبی برای بهره‌برداری از آن و کمک به رشد اقتصادی ذینفعان دارد که متأسفانه توجه کافی به این مقوله نمی‌شود.

اندرزیان خاطرنشان کرد: به‌منظور رفع چالش‌های مذکور و حل مسائل موجود برای دستیابی به توانمندی‌های استان، راهکارهایی کارامل و اثربخش هستند که مبتنی بر دانش (دانش‌بنیان) و حاصل از پژوهش باشد. پژوهش و فناوری است که پیشران تولید و بهره‌وری برای رسیدن به امنیت غذایی است. رسالت اصلی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، تولید دانش بومی از طریق انجام پژوهش‌های کاربردی و انتقال و رسوخ دانش به عرصه‌های تولید است. در شرایط فعلی در حوزه کشاورزی استان چالش اصلی تولید، پائین بودن نرخ انتقال دانش به مزارع کشاورزی است، اگرچه به‌اندازه کافی دانش فنی و یافته در این حوزه وجود دارد.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان افزود: در حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری استان متأسفانه دانش و یافته‌های خیلی محدودتری هم برای حفظ و هم بهره‌برداری از منابع طبیعی داریم و مضاف بر اینکه فقر دانش فنی در عرصه‌های منابع طبیعی نیز مشهود است. ضرورت دارد که در این بخش تلاش بیشتری داشته باشیم. مرکز تحقیقات و آموزش یکی از ارکان اصلی موفقیت‌های کشاورزی در استان خوزستان است که همه مدیران اجرایی در سطح استان و کشور به آن اذعان دارند

اندرزیان گفت: چشم‌انداز مرکز برای آینده، تعریف پروژه‌های تحقیقاتی و فناوری محور برای حل چالش‌های موجود و نوظهور در عرصه‌های کشاورزی و منابع طبیعی است. با دستیابی به دانش و فناوری جدید مسائل پیش رو را حل کند.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان بر توسعه کمّی و ارتقاء کیفی آموزش‌های تخصصی در سطوح مختلف اعم از مدیران، کارشناسان و بهره‌برداران فعلی و کشاورزان آینده (دانش آموزان کشاورزی) برای تسریع و افزایش ضریب نفوذ دانش به عرصه‌های تولید با حضور بیش‌ازپیش محققان در عرصه‌های تولید تأکید کرد.

وی مهم‌ترین محدودیت‌های موجود برای دستیابی به اهداف پیش رو را کمبود نیروی انسانی متخصص در مرکز و تمایل شدید نیروهای غیربومی برای انتقال به استان‌های دیگر با توجه به شرایط خاص استان خوزستان و کمبود شدید اعتبارات برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی و آموزش‌های تخصصی عنوان کرد.