تسهیل شرایط نگهداری گندم با کاهش رطوبت نسبی هوا

سارا دانش در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا در باره کیفیت نگهداری گندم بیان کرد: فرآیند نگهداری گندم بسیار پیچیده است. به این علت که دانه گندم در مرحله بعد از برداشت باز هم به‌عنوان یک ارگانیسم زنده همچنان به فعالیت‌های حیاتی خود ادامه می‌دهد و رشد می‌کند. به خاطر همین در معرض تغییرات شیمیایی و بیولوژیکی قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: همچنین ضایعاتی که ناشی از جابه‌جایی گندم یا ناشی از فعالیت آفت‌ها و میکروارگانیسم‌ها به‌وجود می‌آید، منجر به خسارت کمی و کیفی گندم در زمان ذخیره‌سازی شود. این موضوع فرآیند ذخیره‌سازی را یک کار پیچیده می‌کند و اگر زیرساخت‌های لازم،شامل؛ محل ذخیره‌سازی مناسب و استاندارد به‌علاوه تجهیزات مناسب وجود نداشته باشد، این خسارت‌ها افزایش پیدا می‌کند.

دانش افزود: از سوی دیگر اقدامات بهداشتی و کنترل‌های منظم کیفی در حین ذخیره سازی به حفظ کیفیت محصول کمک می‌کند و در مدت نگهداری می‌تواند ضایعات را به حداقل برساند.

وی گفت: کنترل کیفی در عملیات نگهداری گندم از سه جنبه حائزاهمیت است؛ اول ازجنبه اقتصادی است زیرا وقتی گندم دچار آسیب شود، کاهش وزن پیدا می‌کند و از نظر اقتصادی اهمیت دارد. دوم بحث کیفی است زیرا گندمی که آسیب دیده باشد، خاصیت آسیابانی و نانوایی خود را از دست می‌دهد و سوم بحث بهداشتی است زیرا اگر گندم، آلوده به فضولات پرندگان، حشرات و جوندگان شود؛ می‌تواند باعث انتقال بیماری‌هایی به مصرف کنندگان شود. به‌طور کلی نگهداری گندم در شرایط مناسب به‌طوری که خواص اصلی آن حفظ شود و از تغییرات آن جلوگیری شود؛ در کنترل کیفیت گندم نقش بسیار مهمی دارد.

کمبود نیرو انسانی از مشکلات جدی برای کنترل کیفیت گندم

رئیس گروه نگهداری غلات و فرآورده‌ها اعلام کرد: مشکلاتی که در حوزه کنترل کیفیت گندم، کمبود نیرو انسانی برای بازرسی و کنترل منظم سیلوها و انبارها است.

دانش گفت: یکی دیگر از چالش‌های ما این است که گندم‌ها را بدون بوجاری نگهداری می‌کنیم (ما فقط بوجاری اولیه را انجام می‌دهیم) ولی افت مفید و غیر مفید از عوامل مهم در تعیین عمر ذخیره‌سازی گندم به حساب می‌آید و روی کیفیت گندم اثر می‌گذارد. البته این یک موضوع مدیریتی است و نیازمند تصمیم‌گیری کلان مدیریتی هست.

گندم آسیب دیده چه می‌شود؟

سارا دانش در پاسخ به سوال خبرنگار ایانا در خصوص گندم آسیب دیده بیان کرد: در خصوص گندم آسیب دیده ما ابتدا از دانشکده علوم پزشکی و اداره دامپرشکی هر استان درخواست می‌کنیم تا از گندم آسیب دیده نمونه‌برداری کنند و بعد ازانجام آزمایش‌های لازم و مطابقت با استانداردهای مربوطه اگر قابلیت مصرف دام را داشته باشد، با نظارت امور دامپزشکی جهت مصارف دام و طیور به فروش می‌رسد.

وی افزود: در صورتی که این دو مرجع مجوز صادر نکنند، گندم‌های آسیب دیده تحت قوانین و مقررات در بخش صنعت از جمله؛ الکل‌سازی استفاده می‌شود و در مواردی که گندم آسیب دیده، مصرف صنعتی ندارد با رعایت قوانین و مقررات و هماهنگی با شهرداری و محیط زیست در شرایط خاصی؛ گندم آسیب دیده را امحا می‌کنیم.

دانش گفت:ما وظیفه داریم به بهترین شکل گندم را حفظ و نگهداری کنیم تا ضایعات آن به حداقل برسد.

انواع ذخیره سازی گندم

رئیس گروه نگهداری غلات و فرآورده‌ها اضافه کرد: در خصوص گندم، دونوع ذخیره‌سازی وجود دارد، یکی سیلو هست که به شکل کندوهای استوانه‌ای است که می‌تواند فلزی یا بتنی باشد و دیگری انبارهای افقی هست که شامل انبارهای ساده و مکانیزه خواهد بود. سیلوهای بتنی و فلزی و انبارهای مکانیزه، جزء تاسیسات بلند مدت نگهداری غلات به حساب می‌آید.

دانش گفت :درصورتی که سیلوها و انبارها مجهز به تجهیزات تخلیه و بارگیری، تجهیزات ثبت دما و تجهیزات خشک کردن و هوادهی، دوران و جمع‌آوری گرد و غبار باشند، محل ذخیره‌سازی مکانیزه است که برای نگهداری بلند مدت مناسب است.

وی افزود: اما در بحث انبارهای افقی و رو باز که از این امکانات بر خوردار نیستند؛ به‌عنوان انبارهای کوتاه مدت و موقت نگهداری گندم استفاده می‌شود.

سارا دانش اضافه کرد: انبارهای افقی مسقفی هستند که سازه‌های آن معمولا یک متر بالاتر از سطح زمین هست و مجهز به پنجره وهواکش برای تهویه طبیعی هستند.

وی گفت: انبارهای روباز یا چادری در مناطق خشک و برای نگهداری کوتاه مدت گندم با رطوبت زیر 10 درصد استفاده می‌شود به‌عنوان مثال معمولا گندم که از خارج از کشور در بنادر وارد می‌شود و ممکن است که جای کافی در آن زمان نداشته باشیم؛ به صورت موقتی در انبارهای چادری  تخلیه می‌شود و بعد به سیستم‌های بلند مدت ما انتقال پیدا می‌کند.

دانش ادامه داد: اگر رطوبت گندم از ده درصد کمتر باشد، حداکثر تا چهار ماه می‌توانیم درانبارهای روباز برای نگهداری و ذخیره استفاده کنیم. در صورتی که کنترل‌ها و بازدیدهای کیفی منظم انجام شود و رطوبت و دما به صورت مرتب چک شود.

22 میلیون تن ظرفیت ذخیره‌سازی گندم در کل کشور.

دانش گفت: در بخش دولتی حدود 70 سیلوی بتنی و 14 سیلوی فلزی وجود دارد. همچنین 29 انبار مکانیزه و 27 انبار ساده موجود است و 18 انبار چادری داریم که مجموع ظرفیت ذخیره‌سازی در این سیلوها و انبارها حدود پنج هزار و 600 میلیون تن است.

وی اضافه کرد :در بخش خصوصی 135عدد سیلوی بتنی با ظرفیت حدود سه میلیون تن و 320 سیلوی فلزی با ظرفیت 9 هزار و 500 میلیون تن وجود دارد.

رئیس گروه نگهداری غلات و فرآورده‌ها بیان کرد: در مجموع حدود 22 میلیون تن ظرفیت ذخیره‌سازی گندم در بخش دولتی و خصوصی در کشور داریم.