رونق اقتصاد مناطق بیابانی آذربایجان شرقی با پرورش شتر

به گزارش خبرنگار ایانا در آذربایجان شرقی، عزیز نوروزی در حاشیه بازدید از مناطق پرورش شتر در روستای خورخور شهرستان اسکو بابیان اینکه اسکو قطب پرورش شتر در استان آذربایجان شرقی است افزود: در سال 1401جمعیت دامی شتر، یک هزار و 791 نفر بوده که آقای نقی ناصری پرورش‌دهنده 102 نفر شتر که دو نفر نر (لوک)  و60 نفر ماده (اروانا) و40 نفر بچه شتر(دایلاق) یک تا دوساله که همگی تک کوهانه بوده و دو نفر دوکوهانه است. آقای ابوالفتح خلیل زاده نیز پرورش‌دهنده 55 نفر شتر که یک نفر نر(لوک) و 25 نفر ماده (اروانا) و 19 نفر بچه شتر (دایلاق) یک تا دو ساله که همگی تک کوهانه هستند است که هر دو در روستای خورخور شهرستان اسکو واقع هستند.

وی بابیان اینکه کشور ما ایران دارای 90 میلیون هکتار زمین مرتعی است که ازنظر پوشش گیاهی 10.3 درصد آن دارای وضعیت خوب، 41.4 درصد آن دارای وضعیت متوسط، 48.2 درصد آن دارای وضعیت ضعیف است ادامه داد: در مراتع فقیر بیشتر گیاهان شور پسند و خاردار مانند خارشتر، علف شور، تاغ و ... می‌روید؛ که به علت خشبی بودن و خاردار بودن بیشتر مورد تعلیف شتر قرار می‌گیرد؛ و از طرفی با توجه به وجود خشک‌سالی‌های ممتد و متناوب در این مناطق، فقط شتر قابلیت زیست و تولید را داشته؛ و سایر دام‌ها قادر به ادامه حیات در اکثر این مناطق با این شرایط نمی‌باشند.

وی بیان کرد: طی سال‌های اخیر با خشک‌سالی‌های پیاپی، کاهش بارش باران و از بین رفتن مراتع بیش از گذشته نیاز به پرورش شترداریم.

 نوروزی با اشاره به مزایای پرورش شتر در مقایسه با سایر حیوانات ادامه داد: شتر نیاز اندکی به آب و مواد غذایی داشته و نسبت به تغییرات اقلیمی و گرم شدن هوا مقاوم است. ضمن اینکه این حیوان در مناطق بیابانی و نیمه بیابانی رشد می‌کند. قابلیت سازگاری، زیست و تولید در شرایط سخت مناطق خشک، نیمه‌خشک و تحمل گرما، خشکی و کم‌آبی و کمبود علوفه و قابلیت نسبی در مقابل امراض و عوامل بیماری‌زا و نیز تغذیه از انواع خاص گیاهان مرتعی (خشبی و خاردار و تیغ‌دار) و گیاهان هالوفیت مانند خارشتر که با توجه به شور پسندی این گیاهان جزو برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه است، که سایر دام‌ها قادر به استفاده از آن نیستند.

وی بابیان اینکه درصورتی‌که بتوانیم صنعت پرورش شتر را توسعه دهیم بخش مهمی از اقتصاد مناطق بیابانی را رونق می‌بخشیم ادامه داد: گوشت و شیر شتر ضمن اینکه ارزش غذایی بسیار بالایی دارد سودآوری مناسبی نیز برای فعالان این صنعت به همراه دارد که ضرورت دارد با انجام حمایت‌های ویژه سرمایه‌گذاران را تشویق به مشارکت در این بخش کنیم که با توجه به ظرفیت‌های موجود در کشور، ورود بخش خصوصی در این عرصه منافع زیادی برای آن‌ها به همراه خواهد داشت.

مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی افزود: با تغییر سیمای زراعی استان، حیوانات چرا کننده منطقه نیز باید تغییر یابند. پوشش گیاهی متفاوتی که براثر خشک‌سالی در حوضه دریاچه ارومیه و یا سایر نواحی ایجادشده برای تغذیه شترها مناسب است. در مراتع فقیر بیشتر گیاهان شور پسند و خاردار مانند خارشتر، علف شور، تاغ و ... می‌روید؛ که به علت خشبی بودن و خاردار بودن بیشتر مورد تعلیف شتر قرار می‌گیرد؛ و از طرفی با توجه به وجود خشک‌سالی‌های ممتد و متناوب در این مناطق، فقط شتر قابلیت زیست و تولید را داشته؛ و سایر دام‌ها قادر به ادامه حیات در اکثر این مناطق با این شرایط نمی‌باشند. شترها از علوفه رویش یافته در مراتع که به‌عنوان علف هرز مهاجم و نامطلوب برای حیوانات محسوب می‌شود به‌صورت هرس تغذیه می‌کنند و ریشه گیاهان از خاک جدا نمی‌شود.

نوروزی ادامه داد: شترهای دوکوهانه به‌خصوص نوع نر آن ازنظر جثه و وزن به شتر تک کوهانه برتری دارند که می‌توان با دورگ گیری شترهای دو کوهانه و تک کوهانه شترهای سطح بالا ازلحاظ وزنی و راندمان عملکرد پرورش داد.

کارشناس مسئول پرورش شتر سازمان جهاد کشاورزی  استان نیز بابیان اینکه در شرایط امروزی، استفاده از تولیدات شتر شامل گوشت و شیر اهمیت زیادی یافته است گفت: باید در جهت اقتصادی‌تر کردن و پایدار کردن این حرفه، توان تولیدی این دام را افزایش داد؛ که این امر، جز با بهبود مدیریت، پررنگ کردن برنامه‌های تحقیقاتی و اصلاح نژادی و افزایش بهره‌وری میسر نیست. لذا معاونت بهبود تولیدات دامی استان طی ارسال نامه‌هایی به معاونت محترم تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی و مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی کشور آمادگی خود مبنی بر تشکیل هسته‌های اصلاح نژادی و نیز تشکیل پژوهشگاه شتر دوکوهانه شمال غرب کشور در صورت تخصیص اعتبارات لازم را اعلام کرده است.

مهدی پورطهماسبیان اهرابی با اشاره به مزایای پرورش شتر نسبت به سایر دام‌ها در کشور گفت: قابلیت سازگاری، زیست و تولید در شرایط سخت مناطق خشک، نیمه‌خشک و تحمل گرما، خشکی و کم‌آبی و کمبود علوفه و قابلیت نسبی در مقابل امراض و عوامل بیماری‌زا از جمله این مزایا است. شتر قادر است در شرایط تغذیه دستی نیز بادام‌های بسیار پرتولید هم‌وزن خود (مثل گاو) رقابت کرده و افزایش وزن بالایی داشته باشد. شتر در مقایسه با گوسفند و بز مقدار ماده خشک کمتری نسبت به وزن متابولیکی خودمصرف کند؛ به‌طوری‌که شترها حداکثر 2.53 درصد وزن متابولیکی بدن خود ماده خشک مصرف می‌کنند. شتر در مقایسه با سایر دام‌های اهلی مواد خوراکی را باقابلیت هضم بالا و بازده بیشتری نسبت به گاو و گوسفند استفاده می‌کند. شتر قادر است از انواع خاص گیاهان مرتعی (خشبی و خاردار و تیغ‌دار) و گیاهان هالوفیت مانند خارشتر که با توجه به شورپسندی این گیاهان جزو برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه است، تغذیه کند؛ که سایر دام‌ها قادر به استفاده از آن نیستند. شتر حداقل نیاز به تأسیسات، تجهیزات و امکانات پرورش و نگهداری و درنتیجه کمترین نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین را دارد.  

وی افزود: میزان شیر تولیدی از شتران ماده به‌صورت متوسط روزانه سه کیلوگرم بوده که با احتساب دوره شیرواری حدوداً 11 ماهه 600 تا 650 کیلوگرم در دوره هست. میزان گوشت تولیدی که وزن زنده بر اساس سن در چهار سال در نر ها حدوداً 500 الی 600 کیلوگرم است.