استفاده از ردپای آب برای فرهنگسازی کاهش مصرف، اشتباهی بزرگ است/ صادرات پنج میلیون مترمکعب آب از ایران

استادیار اقتصاد مالی انستیتو فناوری استیونس و پژوهشگر انرژی گفت: استفاده از ردپای آب در تولید محصولات برای انتقال پیام‌هایی در زمینه کاهش مصرف، اقدامی نادرست بوده و مسئله ردپای آب نباید ابزار دست روابط عمومی شود.

حامد قدوسی در نخستین نشست نیم‌روزه اقتصاد آب که در دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد، درباره پیام‌های رایج شده در فضای مجازی که به کمک ردپای آب محصولات مختلف تهیه می‌شود و هدف آنها تشویق کاهش مصرف است، هشدار داد.

وی بیان کرد: این مسئله به مصرف کننده پیام می‌دهد که برای تولید یک کیلوگرم گوشت قرمز 15 هزار لیتر آب مورد نیاز است، اما اگر شیر منزل خود را تعویض کنید، فقط 100 لیتر آب ذخیره می‌شود.

استادیار اقتصاد مالی انستیتو فناوری استیونس افزود: در چنین شرایطی مصرف‌کننده به‌دنبال تعویض شیر منزل خود نمی‌رود و یا چنین برآورد می‌کند که اگر یک روز دیزی نخورد، هر چقدر بخواهد می‌تواند آب مصرف کند.

قدوسی ادامه داد: این در حالی است که ارزش آبی که از سدهای تهران یا منابع آب زیرزمینی برای شرب استحصال می‌شود با آبی که برای تولید گوشت قرمز به کار می‌رود، کاملاً متفاوت است. بخش زیادی از آب صرف شده برای تولید گوشت قرمز آب سبزی (به رطوبت خاک در مناطق غیراشباع آب سبز می‌گویند. به عبارتی کشاورزی دیم از آب سبز تغذیه می‌کند) است که از برزیل و استرالیا به ایران وارد می‌شود.

وی عنوان کرد: عمده آب مجازی که از کشورهای ثروتمند صادر می‌شود، آب سبز و حاصل کشت دیم است، اما آنچه از کشوری نظیر ایران صادر می‌شود، حاصل از آب آبی (آب موجود در پشت سدها یا سفره‌های زیرزمینی) است.

قدوسی یادآور شد: در آمریکا و کانادا محصولات صادراتی عمدتاً از مزارع دیم با استفاده از آب سبز تولید می‌شوند و تراز صادراتی این کشورها به نفع آب سبز است، اما در ایران خیلی کم محصولاتی که با استفاده از آب سبز تولید شده‌اند، به خارج صادر می‌شود.

آب زیرزمینی با ارزش بین نسلی را صادر می‌کنیم

استادیار اقتصاد مالی انستیتو فناوری استیونس تأکید کرد: در ایران سالانه حدود پنج میلیون متر مکعب آب آبی صادر می‌کنیم و در مقابل محصولات تولید شده با آب سبز را وارد می ‎ کنیم.

وی اضافه کرد: آب زیرزمینی و آبی که ارزش بین نسلی دارد را تبدیل به کالاهای صادراتی کرده و در مقبل ذرت و گندمی وارد می‌کنیم که به صورت دیم تولید شده است. ایران یکی از کشورهایی است که بخش اعظم آب آبی خود را برای تولید محصولات کشاورزی مصرف می‌کند.

قدوسی گفت: با صادرات آب و محصولاتی که از کشت آبی به‌دست می‌آید، به کشاورزان علامت می‌دهیم که بحران آب نداریم.

به اعتقاد وی، کمیابی آب با نفت بسیار متفاوت بوده و مصرف‌کننده حاضر نیست برای آب، هزینه حمل و نقل بالایی بپردازد.

استادیار اقتصاد مالی انستیتو فناوری استیونس افزود: در مسئله آب، عدم تطابق فضایی داریم. یعنی جایی که آب هست، جمعیت مستقر نشده است. به همین دلیل تصور می‌شود نزاع‌های آینده جهان بر سر آب، اما مفهوم آب مجازی می‌خواهد بگوید که جنگ‌های آینده بر سر آب نیست و کشورهایی که دارایی منابع آب بیشتر هستند، می‌توانند با تولید محصولات آب‌بر، نیاز مناطق کم آب را به‌راحتی تأمین کنند.

قدوسی سه محصول غلات، گوشت و دانه‌های روغنی را اقلامی دانست که بیشترین تبادلات آب مجازی را به خود اختصاص می‌دهند.

به گفته وی، عدم تطابق میزان آب موجود در کشورها با زمین‌های قابل کشت سبب می‌شود فرمول‌های اقتصادی و مدل‌های ارائه شده تئوری، به طور کامل با واقعیت‌ها همخوانی نداشته باشد.

قدوسی در پایان بیان کرد: در کشورهایی که آب مازاد داریم، اما زمین مناسب برای کشت محصول نداریم، شاهد هدررفت آب هستیم. همچنین کشورهای پرآبی هستند که واردکننده آب مجازی هستند و محصولات مورد نیاز خود را وارد می‌کنند./

L-951012-03