مزیت‌هایی که می‌توانند دلار شوند

چند سالی است که نگاه دولتمردان به بخش کشاورزی به نگاهی ویژه تبدیل شده، چرا که به اعتقاد برخی از کارشناسان آگاهی از مزیت‌های صادراتی این بخش می‌تواند فرصت‌های شغلی خوبی را در کشور ایجاد کند و همچنین این ماجرا قدرت ظرفیت جذب سرمایه‌گذار را در این حوزه بالا می‌برد.

در این میان حتی برخی معتقدند مزیت در حوزه کشاورزی بسیار بالاتر از صنعت است. چرا که تقاضای بالای محصولات کشاورزی در برخی از بازارهای بین المللی همچنان پابرجاست و با برنامه‌ریزی مناسب در این زمینه، می‌توان سهم صادرات کشور در این بخش را در بازارهای جهانی بالا برد. البته در این‌باره نظرهای متفاوتی مطرح است، برخی معتقدند که به دلیل شرایط آبی و بحرانی که بر کشور حاکم است، برنامه‌ریزی برای صادرات محصولات کشاورزی چندان منطقی و به‌صرفه نیست، حتی همین چندوقت پیش بود که عیسی کلانتری وزیر سابق جهاد کشاورزی در راستای توسعه و مزیت‌های بخش کشاورزی ناامیدانه گفته بود: «به دلیل محدودیت‌های آبی در کشور، نمی‌توان امیدی به توسعه بخش کشاورزی و صادرات در این حوزه داشت.» این اظهارنظر در حالی مطرح شد که کارشناسان معتقد بودند نباید این‌چنین ناامیدانه به این داستان نگاه کرد و با روش‌های کارشناسی شده هنوز هم می‌توان چاره‌ای در این زمینه اندیشید.

در این‌باره شاهرخ شجری، مدیر کل دفتر توسعه صادرات وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار «خبرگزاری ایانا» توضیح می‌دهد: «برخی معتقدند به دلیل بحران آبی که در کشور حاکم است، بخش کشاورزی باید فعالیت خود را کاهش دهد. در حالی که این موضوع قطعا اوضاع نابسامانی را در حوزه کشاورزی ایجاد خواهد کرد. برای نمونه با کاهش فعالیت در بخش کشاورزی صادرات نیز در این زمینه کاهش می‌یابد که این ماجرا باعث می‌شود اشتغال‌زایی در کشور افول کند. لازم به ذکر است، این نظریات غیراصولی در حالی مطرح می‌شوند که کاهش صادرات در این حوزه اصلاً به نفع کشور نیست.»

او با اشاره به اینکه در حال حاضر عمده محصولات کشاورزی صادراتی مربوط به زیر بخش میوه و خشکبار است ادامه می‌دهد: « در واقع از شش میلیارد دلار صادراتی که در بخش کشاورزی وجود دارد 2.2 میلیارد آن مربوط به حوزه خشکبار است که شامل بادام، پسته، زعفران و... می‌شود. در چند سال اخیر اقدامات خوبی در زمینه مدیریت آب در بخش کشاورزی صورت گرفته و روش‌هایی جدیدی جایگزین روش‌های سنتی شده. در نتیجه بهره‌وری آب را در بخش کشاورزی بالا رفته و اوضاع در این بخش بهبود پیدا کرده است.»

شجری معتقد است مزیت‌های خوبی در صادرات بخش کشاورزی وجود دارد و در این رابطه توضیح ‌می‌دهد: «در صادرات خشکبار ظرفیت بالایی داریم؛ محصولاتی نظیر انجیر، خرما، کشمش، پسته، زعفران و... از جمله محصولاتی هستند که در سایر کشورها به خوبی از آنها استقبال می‌شود. در حوزه صادرات میوه، می‌توان به سیب، مرکبات و گیلاس اشاره کرد پیشتاز هستند. همچنین در حوزه صیفی‌جات نیز محصولات گلخانه‌ای مانند خیار، گوجه و فلفل مزیت صادراتی دارند. در حوزه شیلات و آبزیان نیز میگو و قزل‌آلا دارای مزیت بالایی برای صادرات هستند.»

او با یادآوری اینکه وقتی مساله آنفولانزای مرغی برطرف شود ایران می‌تواند در زمینه صادرات مرغ و تخم مرغ نیز مزیت داشته باشد، یادآوری می‌کند: «عمده صادرات ما در این زمینه  به کشورهای عراق و افغانستان است.»

مدیر کل دفتر توسعه صادرات وزارت جهاد کشاورزی، درباره اینکه قیمت تمام شده میوه در داخل بیشتر از بازارهای جهانی است، توضیح می‌دهد: «قیمت تمام‌شده میوه در کشور به بهره‌وری برمی‌گردد، در این راستا بخش کشاورزی باید به دنبال این موضوع باشد که عملکرد تولید در واحد سطح را بالا ببرد. به طور مثال گیلاس توسط سه کشور ترکیه، آمریکا و ایران صادرات می‌شود، اما عملکرد ایران در بین این سه کشور از همه پایین‌تر است. باید تلاش شود که با بهبود عملیات زراعی، تولیدات محصولات را بالا ببریم تا از طرف دیگر قیمت تمام‌شده محصولات کاهش یابد و قدرت رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی افزایش پیدا کند.»

شجری می‌گوید:« ممکن است امسال با کاهش صادرات برخی از اقلام محصولات کشاورزی روبه‌رو باشیم. چرا که در اواخر فروردین سال جاری کشور شاهد سرمای دیررس بهاری بود و قطعاً کاهش در تولید برخی از محصولات کشاورزی وجود دارد، براین اساس قطعاً امسال با کاهش صادرات میوه و پسته روبه‌رو می‌شویم.»

کارشناسان بسیاری معتقد هستند کشاورزی یکی از سه قطب اصلی برای ایجاد درآمدهای غیرنفتی است. بنابراین لازم است در این زمینه برنامه‌ریزی حساب‌شده‌ای صورت بگیرد تا سایر مزیت‌های صادراتی بخش کشاورزی مشخص شود. بر ایناساس باید تمرکز لازم بر روی پرورش و کاشت محصولاتی باشد که ارزش افزوده بالایی دارند و صادرات آنها ارزآوری بالایی برای کشور خواهد داشت.