شبکه‌های انتقال نامناسب، عامل هدر رفت آب

میزان تبخیر در ایران سه برابر متوسط جهانی است. در کشور خشکی نظیر ایران که وابستگی به منابع آب زیرزمینی نیز بیش از سایر کشورهاست، باید روش‌های مناسبی برای انتقال آب به مقصد با کمترین میزان هدر رفت، انتخاب شود اما شبکه‌های انتقال در ایران متناسب با شرایط کشور ایجاد نمی‌شود و هدر رفت آنها به دلیل طراحی نامناسب و فرسوده شدن سیستم‌ها بالاست.

به گزارش خبرنگار ایانا، بر اساس آمارهای وزارت نیرو متوسط بارندگی در جهان ۸۰۰ میلی متر بوده و میزان بارندگی در ۲۰۰ سال گذشته در ایران حدود ۲۴۳ میلی متر بوده است. این میزان بارش حدود یک سوم متوسط جهانی است. شاخص بارندگی در ۱۵ سال گذشته به دلیل روند تغییرات اقلیمی به ۲۱۵ میلی متر و در ۷ سال گذشته به ۲۰۳ میلی متر رسیده است. میزان تبخیر در ایران نیز حدود ۲۰۰۰ میلی متر و در جهان حدود ۷۰۰ میلی متر است که این رقم حدوداً ۳ برابر متوسط جهانی است. میزان آب تجدید شونده تا سال ۷۸-۱۳۷۷،در کشور ۱۳۰ میلیارد متر مکعب بوده که در ۵ سال اخیر به ۱۰۴ میلیارد متر مکعب رسیده است یعنی متوسط کشوری در این شاخص حدود ۲۶ میلیارد متر مکعب کاهش یافته است. به این ترتیب سرانه آب برای هر ایرانی که در سال ۱۳۰۰ حدود ۱۳ هزار متر مکعب بوده، در سال‌های اخیر به ۱۶۰۰ متر مکعب رسیده است. بنابراین در چنین شرایطی باید برای هر قطره از آب کشور برنامه داشته باشیم.

اما متاسفانه نه تنها برنامه‌ای برای جلوگیری از تبخیر نداریم بلکه آب‌های سفره‌های زیرزمینی را از محلی که تبخیر در آن صفر است به سطح زمین آورده و در استخرهای تبخیری که با هدف تفریح، آبیاری مزارع و غیره ساخته شده‌اند، جمع‌آوری می‌کنیم تا این آب در معرض تبخیر بیشتر قرار گیرد.

در انتقال آب نیز برنامه‌های مناسبی نداریم. وضعیت آب ایران به گونه‌ای نیست که به راحتی این آب را در شبکه‌های روباز به مزرعه منتقل کنیم. بلکه بخشی از کارشناسان معتقدند با توجه به ارزش حیاتی آب و کمبود این منبع در ایران، حتی بهتر است آب با لوله به محل مصرف یعنی مزارع منتقل شود. از آنجا که قیمت آب در ایران پایین است و دولت یارانه زیادی برای آب پرداخت می‌کند، در محاسبات اقتصادی پروژه‌ها، همواره انتقال آب با لوله به دلیل هزینه‌های بالا شکست می‌خورد و شبکه‌های روباز پیروز میدان محاسبات مهندسی می‌شوند.

شبکه‌های فرسوده، بلای جان منابع آبی

کمتر زمین کشاورزی شاهد شبکه‌های انتقال مناسب با شرایط اقلیمی ایران است. حتی در طرح 550 هزار هکتاری خوزستان نیز که در سال‌های اخیر اجرای آن توسط وزارت جهاد کشاورزی شدت یافته است، شبکه‌های انتقال رو باز طراحی شده‌اند که با توجه به شدت تبخیر در ایران، میزان هدر رفت آب در بخش کشاورزی را افزایش داده و تمام آب‌های از دست رفته بر اثر تبخیر را به پای مصرف کشاورزی می‌نویسند. بخش شرب هم که آب خود را از طریق سیستم لوله کشی دریافت می‌کند با شبکه‌های فرسوده، بخش زیادی از منابع خود را از دست می‌دهد. آمارهای وزارت نیرو نشان می‌دهد حدود 30 درصد آب شهری بر اثر فرسودگی شبکه از دست می‌رود. آب شرب بهترین و با کیفیت‌ترین آب کشور است که برای حفظ سلامت شهروندان به شبکه‌های انتقال آب شهری تحویل داده می‌شود. اما شبکه‌های فرسوده این آب با کیفیت را از دسترس مصرف کننده خارج می‌کنند. فرسودگی شبکه آب شرب شهری و هدر رفت آن به حدی جدی است که بهروز نعمتی سخنگوی هیأت رئیسه مجلس، نیز در گفتگو با خانه ملت نسبت به هدر رفت آب در شبکه هشدار می‌دهد.

به گفته وی مسئله هدر رفت آب و برق چند ماه قبل در کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی مطرح شده و از دغدغه‌های اصلی نمایندگان این کمیسیون است.

سخنگوی هیئت هیأت مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه 18 درصد تلفات در شبکه آب و برق وجود دارد این میزان تلفات را بسیار جدی توصیف کرد و افزود: در دولت یازدهم قرار بود وزیر وقت نیرو برای رسیدگی به این مسئه کمیته‌ای را تشکیل دهد تا از تلفات آب و برق در شبکه جلوگیری شود.

وی با بیان اینکه سیستم‌های انتقال نیرو و آب کشور فرسوده است، عنوان کرد: متاسفانه در این خصوص دو مجموعه آب و برق عملکرد خوبی نداشته‌اند و اینکه ضعف را به نبود اعتبارات و بودجه موکول می‌کنند، بیشتر توجیه است تا واقعیت . این نماینده مجلس بر بازسازی شبکه‌های انتقال فرسوده کشور تاکید کرد.