در پنل "تجارت آب مجازی، امنیت غذایی و حکمرانی پایدار آب" مطرح شد:
افزایش بهرهوری کلید نجات آب و توسعه کشاورزی/ الگوی غذایی ایرانیان مناسب شرایط آبی کشور نیست/ آب و اقتصاد وابستگی زیادی به هم دارند/ میزان اسراف مواد غذایی را باید به نصف کاهش دهیم
دومین روز از کنفرانس بینالمللی آب مجازی در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد. نخستین پنل این همایش با عنوان تجارت آب مجازی، امنیت غذایی و حکمرانی پایدار با حضور معاون زراعت وزیر جهاد کشاورزی و رضا مکنون عضو هیات علمی دانشگاه تهران برگزار شد. در این پنل معاون وزیر جهاد کشاورزی افزایش بهرهوری آب را کلید نجات منابع آب کشور و توسعه کشاورزی ایران معرفی کرد.
خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)-لیلا مرگن:
دومین روز از کنفرانس بینالمللی آب مجازی در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد. نخستین پنل این همایش با عنوان تجارت آب مجازی، امنیت غذایی و حکمرانی پایدار با حضور معاون زراعت وزیر جهاد کشاورزی و رضا مکنون عضو هیات علمی دانشگاه تهران برگزار شد. در این پنل معاون وزیر جهاد کشاورزی افزایش بهرهوری آب را کلید نجات منابع آب کشور و توسعه کشاورزی ایران معرفی کرد.
عباس کشاورز در نخستین پنل تخصصی از دومین روز کنفرانس بینالمللی آب مجازی که در اتاق ایران برگزار شد، از کاهش شدید سرانه آب کشور خبرداد و گفت: این مسئله سبب شده سفرههای آب زیرزمینی دچار بحران شوند.
وی با اشاره به بهبود نسبی امنیت غذایی کشور طی سالهای اخیر، بیان کرد: 80 درصد انرژی مورد نیاز جامعه در داخل تامین میشود. 90 درصد پروتئین مورد نیاز خود را تولید میکنیم و از نظر تولید گندم از مرز خودکفایی عبور کرده و سه میلیون تن صادرات داشتهایم.
معاون وزیر جهاد کشاورزی عنوان کرد: بحث بهرهوری آب طی سالهای اخیر از موضوعاتی است که خیلی مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر نه تنها آب بیشتری برای کشاورزی کشور در اختیار نداریم، بلکه کشاورزی باید تقاضای آب خود را کاهش دهد.
وی افزود: اگر بخش کشاورزی بخواهد در صحنه کشور به پایداری محیط، سلامت جامعه و رونق اقتصادی کمک کند، باید با تکیه بر بهرهوری آب برنامهریزی کند.
به گفته کشاورز از دیدگاه بهرهوری آب کشت برنج در ایران تا حدودی در گیلان و مازندران توجیه داشته و در سایر نواحی غیر قابل قبول است. باید تکنولوژیهای موجود در این استانها ارتقاء یابد تا بهرهوری اصلاح شود.
وی اضافه کرد: متاسفانه بخش کشاورزی سناریوی آلترناتیو برای بهرهوری مطلوب در بخش کشاورزی را در اختیار ندارند. سیب زمینی دومین غذای کشور ما از نظر حجم مصرف است. میزان سرانه مصرف سیبزمینی در ایران 45 کیلوگرم است که باید در ارتباط با افزایش این سرانه، کار کنیم.
معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه بهرهوری چغندر هنوز تا عدد مورد انتظار فاصله دارد، الگوی تغذیه در ایران را نامناسب با شرایط آبی کشور اعلام کرد.
به گفته وی ایرانیان بیشتر سبزی و میوه میخورند که این مسئله به روی سلامت جامعه اثر مثبت دارد اما مصرف آب را افزایش میدهد.
کشاورز، رویکردهای تغذیهای و اصلاح الگوی مصرف مواد غذایی در کشورهای مختلف را راهکاری برای مدیریت منابع آب دانست. وی افزود: برای دستیابی به شرایط پایدار باید به مسایل آب، امنیت غذایی و بهبود درآمد کشاورزان توجه کرد.
معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به مطالعات انجام شده در زمینه ضایعات در 23 گیاه، گفت: ارزش ریالی محصولات زراعی و باغی که در اثر ضایعات از بین میرود، سالانه حدود 30 میلیارد دلار است. همچنین برآوردها نشان میدهد که با جلوگیری از ضایعات میتوان سالانه 24 درصد میزان واردات را کاهش دهیم. ارزش آبی که در اثر ضایعات محصولات کشاورزی از دست میرود، حدود 9.3 میلیارد دلار است و با جلوگیری از این ضایعات، میزان مصرف آب بخش کشاورزی 14 تا 15 درصد کاهش مییابد. وی افزود: کاهش ضایعات به بهبود وضعیت آب کشور و تجارت آب مجازی کمک میکند.
کشاورز تاکید کرد: در آینده بخش کشاورزی باید تقاضای آب خود را کاهش دهد و بر بهبود بهرهوری آب و استفاده از آب سبز متمرکز شود. باید به یک تفاهم مشترک در زمینه بهرهوری آب برسیم تا تولیدکنندگان، سرمایهگذاران و صادرکنندگان بر مبنای سیاستهای تعیین شده حرکت کنند.
وی اضافه کرد: کشاورزی ایران نیاز به پایداری دارد. برای دستیابی به پایداری باید اقدامات زیادی انجام شود. در آینده باید سطح زیر کشت گندم را کاهش داد و بر سطح زیر کشت دانههای روغنی افزود. این مسئله بر پایداری کشور تاثیرگذار است.
به گفته معاون وزیر کشاورزی برای افزایش بهرهوری در تولید شکر تنها راه افزایش کشت چغندر پاییزه و کاهش سطح زیر کشت چغندر بهاره است. به طور کلی سطح زیر کشت در بخش کشاورزی باید کاهش یابد.
وی درباره آب مجازی و سیاستهای مرتبط با آن بیان کرد: باید مفهوم آب مجازی را در سطح استانها و مناطق تولیدی اجرایی کنیم.
معاون وزیر جهادکشاورزی یادآور شد: سیاستهای حمایتی دولت باید منطبق بر حمایت از برنج صرفا در دو استان شمالی باشد. تولید شکر بهاره کم شود. سیستم علوفهای کشور که در تولید شیر تاثیرگذار است از یونجه به عنوان علوفهای آبخواه به گیاهان کم آبتر و ترکیبات جدید در بخش کشاورزی متمرکز شود.
وی دستیابی به خودکفایی در گندم و جو را بدون نگرانی و فشار بر منابع آب امکانپذیر دانست. درباره شکر، حبوبات، برنج، دانههای روغنی و ذرت نیز پیشنهاد کرد با رویکرد آب مجازی از طریق واردات، نیازهای کشور تامین شود.
افزایش بهرهوری کشت دیم در دستور کار
کشاورز افزود: در سناریوهای پیشبینی شده برای آینده ظرفیتهای خوبی هم برای صادرات محصولات کشاورزی در نظر گرفته شده است.
به گفته وی برای استفاده بیشتر از باران باید بهبود بهرهوری در کشت دیم، در دستور کار قرار گیرد. تمام زراعتهایی که از مهر تا خرداد و تیر و در برخی مواقع، در نواحی شمالی در طول تابستان انجام میدهیم، باید با استفاده از آب باران باشد.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در پاسخ به پرسش یکی از حاضران که از توسعه اراضی کشاورزی در مراتع مرغوب کشور گلهمند بود، توسعه کشت به صورت غیر فنی را رد کرد.
وی افزود: نمیتوان این نکته که برخی از همکاران ما همچنان به دنبال افزایش سطح زیر کشت هستند را انکار کرد اما باید به این افراد تذکرات لازم داده شود.
کشاورز گفت: بارها اعلام کردیم که ظرفیت آبی کشور 137 میلیارد متر مکعب نیست. 115 میلیارد متر مکعب هم نیست و در حال حاضر به کمتر از 100 میلیارد متر مکعب رسیده است. خوشبختانه وزارت نیرو نیز به همین نتیجه رسیده است. به دلیل عدم توجه به پتانسیلهای آبی، ما هیچ سهمی برای محیط زیست در نظر نگرفتهایم. گرفتارهای ریزگردها و خشک شدن تالابهای گاوخونی، بختگان و غیره، به دلیل عدم توجه به سهم محیط زیست شدهایم. محیط زیست هم از آب سهمی دارد. کشاورزی باید خود را با شرایط تطبیق دهد و به یک فعالیت بهرهور تبدیل شود.
وی در پاسخ به یکی دیگر از حاضران که درباره عدم توجه بخش کشاورزی به مسایل محیط زیستی و چگونگی تعامل این بخش با آموزههای محیط زیستی، پرسشی مطرح کرده بود، حضور بشر در محیط را مخالف پایداری و محیط زیست اعلام کرد.
وی افزود: همه جوامع به صورت یکجانبه به طبیعت توجه کردهاند. هر اقدامی حتی بهترین توسعه کشاورزی در مستعدترین خاکها آثار زیست محیطی خواهد داشت. موجودات روی کره زمین تقاضاهایی دارند که با هم اثرات متقابلی دارد. باید عوامل خساراتزا را به حد اپتیمم و حداقل برسانیم. حتی کشاورزی ارگانیک نیز به مفهوم حفظ محیط زیست نیست، بلکه راحت کنار آمدن با طبیعت است.
آب مجازی، آب ملی را ذخیره میکند
دکتر چاپاگین در قالب ویدئو کنفرانس به ارائه نظرات خود درباره آب مجازی پرداخت. وی افزود: آب مجازی آبی است که از طریق واردات محصولات مورد نیاز، منابع آبی جدید در دسترس کشورها قرار میدهد.
این محقق عنوان کرد: وقتی آبی در کشور نداریم، میتوانیم از طریق واردات از منابع آب سایر کشورها بهره ببریم. چاپاگین بیان کرد: با واردات محصولات کشاورزی در قالب آب مجازی، میتوانیم از آب ملی برای تولید سایر محصولات و خدمات استفاده کنیم.
وی گفت: آب در اقتصاد کشورها نقش بسیار پررنگی دارد. آب میتواند شغل ایجاد کند، منجر به تولید اقتصادی محصول شود، به نیازها جواب دهد و در قالب صادرات پول تولید کند. اقتصاد بسیار وابسته به آب است. پارادوکسهایی هم در این رابطه وجود دارد که این پارادوکسها عبارتند از چگونگی تخصیص آب به بخشهای مختلف و تامین سهم محیط زیست که در برنامهریزیها باید به آن توجه کرد.
چاپاگن گفت: اگر در کشوری آب کم باشد به طور حتم این کشور محصولات کشاورزی را وارد میکند. به این ترتیب از مصرف آب داخلی جلوگیری میشود و میتواند از آب ذخیره شده در تولید محصولاتی که کارایی بالاتری دارند، استفاده کند.
وی افزود: مسایل ملی نقش مهمی در بودجه آبی دارد و باید بدانیم، بحران آب در یک کشور صرفا روی کشور صادرکننده محصولات کشاورزی تاثیر ندارد زیرا کشورهای واردکننده نیز در صورت بروز بحران در مبدا تولید محصولات کشاورزی، به شدت آسیب میبینند.
این محقق گفت: در استفاده از مفهوم آب مجازی روابط دو جانبه کشورها و اینکه چه آیتمهایی را برای تجارت در نظر میگیریم بسیار مهم است. در تولید و تجارت باید به مسایل مختلفی توجه کنیم که کارایی و بهرهوری آب و عملکردها فقط یک بخش از تحلیل ما را تشکیل میدهند.
وی از تاثیر پررنگ تبعات تغییر اقلیم بر تجارت محصولات کشاورزی در قالب مفهوم آب مجازی سخن گفت و افزود: شاید مردم ناگزیر شوند روش زندگی و تغذیه خود را برای سازگار شدن با شرایط تغییر دهند.
آب، محوری پررنگ در اهداف توسعه پایدار
رضا مکنون عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر نیز به عنوان رئیس پنل به تشریح بندهای مختلف اهداف توسعه پایدار (SDG) و حضور مفهوم آب مجازی و مدیریت منابع آب در این بندها پرداخت.
به گفته وی اهداف توسعه پایدار دارای 17 محور اصلی و 230 شاخص است که در این بندها، به صورت مستقیم و غیر مستقیم به مسئله آب پرداخته شده است.
مکنون افزود: مقدار زیادی از غذای تولیدی دنیا اسراف میشود، ما آن را باید به نصف برسانیم. مسایل مربوط به تغییر اقلیم را باید به سیاستهای ملی وارد کنیم.
وی همچنین تاکید کرد: ما برای تجارت و مدیریت کارای آب، به بازار جهانی مشابه اپک نفتی نیاز داریم تا تعاملات تجاری در این بازار تسهیل شود.
این استاد دانشگاه امیر کبیر همچنین بر توجه به حکمرانی پایدار در بخش آب و تنظیم روابط صادرات و واردات در برنامهریزیها تاکید کرد./
L-960210-02
دیدگاه تان را بنویسید