تهدید ارس واش برای جنگل‌های استان سمنان

به گزارش خبرنگار ایانا در استان سمنان، حمیدرضا عبدوس اظهار کرد: استان سمنان با وسعت بالغ بر 7/9 میلیون هکتار، حدود 352 هزار هکتار آن را عرصه‌های مشجر و جنگلی تشکیل می‌دهد که از این مساحت در حدود 150 هزار هکتار جنگل سوزنی‌برگ ارس است که عمدتاً پراکنش پوشش جنگلی در ارتفاعات با تشکیلات آهکی جنوب البرز را تشکیل می‌دهد.

وی افزود: این جنگل‌ها از گرمسار تا میامی را در برگرفته است و تراکم این‌گونه در شهرستان‌های مهدی‌شهر، دامغان و شاهرود بیشتر از سایر مناطق در استان سمنان است.

رئیس اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان استان سمنان افزود: یکی از عوامل مهم خشک شدن درختان کهنسال و دیر زیست ارس در استان سمنان آلودگی درختان ارس به بیماری گیاه نیمه انگل ارس واش است که ضمن تهدید جدی برای درختان ارس که در صورت آلودگی شدید منجر به خشک شدن می‌شود موجب گسترش آلودگی به درختان ارس سالم و مستعد شدن منطقه برای آتش‌سوزی به خاطر خشک شدن شاخه‌های درختان است.

عبدوس کارشناس ارشد بیماری شناسی گیاهی گیاه نیمه انگل ارس واش با نام علمی Arceuthobium oxycedri خاص مخروطیان بوده که حیات آن‌ها را با تهدید جدی روبرو کرده است و گستردگی خسارت ناشی از آن نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است.

وی تصریح کرد: این گیاه نیمه انگل فاقد ریشه بوده ولی به علت داشتن سبزینه و کلروفیل نیمه انگلی محسوب شده است که پس از مستقر شدن روی گیاه میزبان از شیره خام میزبان استحصال می‌کند و مواد غذایی‌اش را از میزبان می‌گیرد، این گیاه نیمه انگلی هنگامی که بذرهایش برسد بذر خود را به اطراف پرتاب می‌کند و این بذرها ممکن است به گیاه کناری بچسبند و سپس بذر با ترشح آنزیمی، بافت چوب گیاه را حل کرده و شروع به ریسه دهی در آوند می‌کند درحالی که گیاه میزبان برای خود غذا سازی می‌کند، ریسه‌های ارس واش، غذای تهیه شده را از آوند گیاه می‌گیرد و به رشد خود ادامه می‌دهد و در نتیجه گیاه میزبان ضعیف و رو به زوال می‌رود و نهایتاً خشک می‌شوند.

رئیس اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان استان سمنان خاطرنشان کرد: شکل ظاهری گیاه نیمه انگل ارس واش شباهت زیادی به شاخ و برگ گیاه اصلی دارد و تشخیص و شناخت آن نیاز به دقت و تخصص دارد.

عبدوس گفت: بذرهای ارس واش پرتابی و چسبناک هستند و پس از رسیدن، به‌صورت انفجاری به طول 6 تا 15 متر پرتاب می‌شوند، میزان پرتاب بذرها گاهی با وجود وزش باد تا 27 متر هم می‌رسد و باعث انتقال انگل می‌شوند، البته پرندگان با بلع و دفع بذر آفت ارس واش نیز موجب آلودگی درختان سالم به بیماری ارس واش می‌شود این انگل را از درختی به درخت دیگر منتقل می‌کنند.

وی افزود: گیاه نیمه انگل ارس واش بر روی درختان ارس در سالیان گذشته در کشور وجود داشته اما علت اینکه در سال‌های اخیر بیشتر گریبان ارسستان‌ها بخصوص سمنان، زنجان، خراسان رضوی و خراسان شمالی را گرفته، تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی، کاهش آب‌های زیرزمینی و خشکسالی‌های پی‌درپی است به‌طوری که تبخیر و تعرق گیاه نیمه انگل بیشتر گیاه میزبان بوده و در شرایط خشکسالی و کم‌بارشی ضمن وارد آوردن استرس به گیاه اصلی خسارت چندین برابر می‌شود.

رئیس اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان استان سمنان گفت: بنا بر نظر کارشناسان تنها روش شناخته شده و کاربردی مقابله با بیماری ارس واش روش مکانیکی و قطع کردن شاخه‌های آلوده به فاصله ۲۰ تا ۵۰ سانتیمتر پایین‌تر از کانون بیماری و قبل از بذر دهی گیاه نیمه انگل و پر اکنش آن است و درصورتی‌که بیماری تمام درخت را فرا گرفته باشد و تمام شاخه‌ها آلوده باشند به‌منظور پیشگیری از شیوع باید کف‌بر و شاخه‌های آلوده هرس شود و اگر بیماری ارس واش در درختان کنترل نشود سال‌به‌سال به وسعت آن افزوده می‌شود در صورت عدم کنترل ممکن است در مناطق وسیعی گسترش یابد؛ و به‌ویژه با توجه به کاهش بارش‌ها و گرم شدن اقلیم که باعث ضعیف شدن درختان می‌شود این مهم سریع‌تر صورت می‌گیرد.

عبدوس گفت: با توجه به بازدیدهایی که از مناطق عملیات کنترل انجام‌شده مشاهده شد پایه‌های کف بر شده مجدداً جست زده و رشد کرده‌اند توانستند تجدید حیات کرده و پایه‌های سالم و جوانی به وجود آورند.

وی تصریح کرد: بر اساس عملیات اجرایی رصد و پایش آفات بیماری‌ها که مستمراً در سطح عرصه‌های منابع طبیعی اجرا می‌شود، سطح آلودگی در جنگل‌ها ارس شهرستان‌های مذکور حدود 4 هزار و 500 هکتار برآورد شده است. شناخته‌شده‌ترین و رایج‌ترین روش‌های کنترل آن مبارزه مکانیکی (قطع وبرش و امحای سرشاخه‌های آلوده) است که در این روش، موجب کنترل و کاهش کلونی‌های انگلی بوده و باعث می‌شود بذر کمتری از انگل تولید و انتشار آن برای سال‌های بعد کمتر باشد.

ر افزود: در راستای اجرای طرح ملی صیانت از عرصه‌های منابع طبیعی که همه‌ساله از اعتبارات ملی در سطح استان با زیر پروژه‌های مختلف اجرا می‌شود که در بخش کنترل آفات و بیماری‌های گیاهی از سال 93 تا تاکنون در مناطق کانون آلودگی، حدود یک هزار و 150 هکتار از عملیات کنترل و مبارزه صورت گرفته است و به‌طور سنواتی این عملیات در مناطق آلوده در دستور کار فعالیت‌های آن اداره کل قرار دارد.