مزارع تشنه گندم
مائده امینی- شهروند| «علف به بیابان سبز نمیشود، گندم کاشته و برداشته شود؟» کشاورز نمونه اصفهانی میگوید: «در روزنامهتان بنویسید که ٢هزار چاه برای کاشت آلو و هندوانه در اصفهان حفر شد و زایندهرود را خشکاندند. حالا پا روی گلوی کشاورز گذاشتهاند که چرا سطح زیر کشت گندم کم میشود؟»
درحالی که روز گذشته، رئیس بنیاد توانمندسازی گندمکاران کشور خبر از کاهش ٤٠درصدی سطح زیر کشت گندم داده است، کشاورزان دل پری از مدیریت غلط منابع آبی دارند و میگویند؛ کاشت گندم برای آنها صرفه ندارد، چراکه علاوه بر کمآبی، هزینههای سرسامآوری هم به آنها تحمیل میشود.
اما علی خان محمدی، مدیر عامل مجمع خبرگان کشاورزی می گوید که ٤٠ درصد کاهش سطح زیر کشت عدد بسیار بزرگی است و رقم کاهش سطح زیر کشت گندم احتمالا همان حدود ١٠ تا ١٥ درصد است. مدیر عامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی عدد ٤٠ درصد را قبول ندارد و به «شهروند» میگوید: ٦ میلیون هکتار سطح زیر کشت گندم درکشور داریم که سال گذشته حدود ٧٠٠ هزار واحد کاهش پیدا کرده است؛ تقریبا ١١ درصد. ٤٠ درصد کاهش یعنی بیش از ٢ میلیون هکتار از سطح زیر کشت گندم کشور کم شود. من فکر میکنم این رقم منطقی نیست چرا که برای جبران این رقم باید بهرهوری را به طرز قابل توجهی افزایش دهیم.
«سال گذشته من ٣٠ هکتار گندم کاشتم، اما امسال ٣٠درصد آب کمتر به زمین خود من رسیده است. من هم ٣٠درصد کمتر از سال گذشته زمین به زیر کشت بردهام.» رضا جمالیفرد، گندمکار نمونه اصفهانی به «شهروند» میگوید: «سطح زیر کشت را بیآبی و مدیریت غلط منابع آبی کاهش داده است. ما به چشم دیدیم که آقای احمدینژاد چگونه با همکاری استاندار وقت اصفهان، زایندهرود را خشک کرد. هر سال از سال قبل کمتر آب داریم.»
این درحالی است که ایمانی، رئیس بنیاد توانمندسازی گندمکاران کشور علت کاهش سطح زیر کشت گندم را چیز دیگری میداند. او به مهر گفته است؛ اول اینکه کشاورزان مطالبات خود را هنوز بهطور کامل دریافت نکردهاند و در تأمین کود، بذر و نهادههای مورد نیاز خود درمانده شدهاند، دوم اینکه کشاورز با بلاتکلیفی در رابطه با قیمت گندم مواجه است.
لطفعلی بخشی عضو هیأتعلمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه تهران هم مانند کشاورز، آب را علت اصلی کاهش سطح زیر کشت گندم در سال گذشته دانسته و به «شهروند» میگوید: اگر روشهای آبیاری گندم را در کشور اصلاح کرده و از غرقابی فاصله بگیریم، میتوانیم تا یکسوم مصرف آب را کاهش داده و تا حد زیادی کاهش سطح زیر کشت گندم را جبران کنیم. البته او آمار ٤٠درصدی را آمار قابل توجهی دانسته و معتقد است؛ باید از چند مرجع دیگر چک شود. بخشی تأخیر در پرداخت مطالبات کشاورزان را هم
رد نمیکند.
دولت روی کاغذ از ما خوب میخرد
«بله. روی کاغذ ١٣٠٠ تومان قیمت بسیار خوبی است، اما کشاورز ما ماهانه حداقل ٣٠٠هزار تومان پول برق و قبض و عوارض میدهد. کود گران میشود. هزینه کاشت و برداشت گران میشود. اما گندم؟ ثابت میماند.» جمالیفرد اگرچه معتقد است که علت اصلی کاهش سطح زیر کشت، بیآبی است، اما میگوید که این قیمت نهایی هم منصفانه نیست.
اصفهان آب ندارد
کشت دیمی همه جا جواب نمیدهد. این کشاورز میگوید: استانهای غربی میتوانند گندم دیمی بکارند اما اصفهان آب ندارد. یک زایندهرود بود که آب آن را خشکاندند. آقای احمدینژاد آمد و جلوی چشم ما دستور انشعابگیری از آب زایندهرود به شهرکرد را داد تا درخت سیب و هلو و آلو بکارند، تا هندوانه بکارند. الان هلو به کیلویی ٥٠٠ تومان رسیده. ما هلو میخواستیم یا گندم؟ هندوانه میخواستیم یا زایندهرود؟ کشاورز را بدبخت کردند. زایندهرود را نابود کردند.
برای ورود تکنولوژی هزینه کنیم
لطفعلی بخشی، استاد دانشگاه علامه و پژوهشگر حوزه نان و گندم به «شهروند» میگوید: باید برای انتقال تکنولوژی به اقتصاد هزینه کنیم. مشکل اصلی ما آب است. باید سیستمهای آبیاری را بهبود ببخشیم. تا آنجا که میشود دیمی کاری کنیم و آنجا که نمیشود، از علم و تکنولوژی و روشهای جدید استفاده کنیم.
باید استراتژی داشته باشیم. مصرف گندم در کشور ما سالانه ١٠میلیون تن است. وقتی آب نیست، چرا باید ١٤میلیون تن تولید کنیم؟
گندمکاران معوقه دارند
«تأخیر در پرداخت مطالبات گندمکاران و اعلام نرخ خرید تضمینی، باعث شده سطح زیر کشت پاییزه گندم در شروع فصل کشت نسبت به مدت مشابه پارسال ۴۰درصد کاهش پیدا کند.» اینها را علیقلی ایمانی، رئیس بنیاد توانمندسازی گندمکاران به مهر گفته و توضیح داده است: براساس قانون قیمت خرید تضمینی باید حداقل به اندازه نرخ تورم افزایش یابد. اگر این افزایش قیمت رخ ندهد، به معنی آن است که کشاورز از جیب خود هزینههای تولید و تورم را میدهد یا اینکه از سودش کاسته میشود، نتیجه این امر ضعیفشدن کشاورز است که حتما روی تولید او هم تأثیرگذار خواهد بود.
از جمالی میپرسیم که آیا دولت تاخیرهای زیادی در پرداخت حق شما گندمکاران دارد؟ پاسخ میدهد: امسال نسبتا دولت بهتر از همیشه در پرداخت حق و حقوق ما عمل کرده است. البته هنوز مطالبات گندمکاران تمام و کمال پرداخت نشده و این میتواند دست برخی کشاورزان را لای پوست گردو بگذارد.
بذر گران شده است
کشاورزی که پای صحبتهایش نشستهایم، میگوید: بذر به طرز غیرمعقولی امسال گران شده اما نمیتواند در کاهش سطح زیر کشت موثر باشد، چراکه شما ٣ تن بذر میخرید و ٨٠ تن گندم برداشت میکنید. این قیمت نهایی گندم است که میتواند روی کاهش یا افزایش تولید گندم
موثر باشد.
اما ایمانی نظر دیگری داشته و گفته است؛ ما بذر گندم را سال گذشته ۱۵۶۰ تومان خریداری میکردیم اما امسال قیمت آن به ۱۷۶۰ تومان رسیده است. رئیس بنیاد توانمندسازی گندمکاران کشور افزوده: بهعنوان مثال خود بنده ۲۳ خردادماه گندم تحویل دولت دادهام اما تاکنون فقط ۵۰درصد مطالباتم را دریافت کردهام درحالی که ۴ماه از آن زمان گذشته است.
افزایش قیمت خرید راه قاچاق را باز میکند
بخشی میگوید: من هم قبول دارم که کشاورز تحتفشار است اما راه آن افزایش قیمت خرید گندم توسط دولت نیست. گندم در مرز بندرعباس، با کیفیت بالاتری دارد، با نرخ ٨٠٠ تومان معامله میشود، دولت اگر بیش از این روی گندم قیمتگذاری کند، راه قاچاق باز میشود. فراموش نکنید ما ملت مستعدی در فسادزایی هستیم!
همه چیز علیه کشاورزی کشور است
ملغمهای از تحلیلها و بررسیها و آمارها وجود دارد. درحالی که کشاورزان و کارشناسان در گفتوگو با «شهروند» آب را علت اصلی کاهش سطح زیر کشت میدانند، فاطمه ظفرنژاد، پژوهشگر حوزه آب و توسعه پایدار به تسنیم گفته که کشاورزان ما فقط ٦٠درصد آب مصرف میکنند و این درحالی است که در سالهای گذشته برخی مسئولان اذعان داشتند که ٩٠درصد آب را کشاورزان مصرف میکنند و همه ما این رقم را پذیرفتیم، درصورتی که پس از آزادشدن دسترسی عموم به آمار سدها، روشن شد که حدود ٤٠درصد از آبها در پشت سدها جمع میشود و عمدتا به شهرها انتقال مییابد؛ در حقیقت کشاورزان نزدیک به ٦٠درصد آب را بهرهگیری میکنند. او معتقد است؛ برخی ترفندهای مختلفی برای واردات گندم به کار گرفتهاند. او معتقد است؛ پیوند کشاورزی و بحران آب صددرصد غلط است و بهطورحتم بعضی صحبتها با توسعه پایدار مغایرت دارد؛ برخی افراد بهطور جد طرفدار تعطیلی کشاورزی هستند و فقط به واردات محصولات کشاورزی و گندم فکر میکنند و امنیت خوراک و آب برایشان مهم نیست.
به عقیده او، برخی مسئولان کشور با نادیدهگرفتن سادهترین اصول، کشت گندم و مصرف آب به خاطر آن را ناموجه اعلام میکنند؛ درحالی که محصولاتی مانند غلات و گندم کمترین میزان آب را میبرد.
با همه این اما و اگرها، در راستای تأمین امنیت غذایی، دولت هر سال در زمان مشخصی به کشاورزان اعلام میکند که اگر فلان محصول را کشت کنند، آن را با قیمت معینی که اعلام کرده، خریداری خواهد کرد. بنابراین کشاورزان نیز از فروش محصول خود اطمینان مییابند و اقدام به کشت آن میکنند اما حالا شرایط فرق کرده است. آب نیست. کشاورزان تحتفشارند. دولت نمیتواند نرخ بالاتری برای گندم بذارد و مکانیسم درستی برای آبیاری وجود ندارد. این آشفتهبازار روزبهروز بازار روی آمار کاشت، داشت و برداشت، نهتنها گندم بلکه همه محصولات تأثیر میگذارد.
دیدگاه تان را بنویسید