خیز بلند انرژی‌های تجدیدپذیر برای تکمیل سبد انرژی ایران

سیدمحمد صادق‌زاده، مدیرعامل سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی ایران (ساتبا (

ایران به جهت برخورداری از منابع مختلف انرژی، جزء یکی از غنی‌ترین کشورهای جهان به شمار می‌رود و افزون بر وجود منابع گسترده سوخت‌های فسیلی نظیر نفت و گاز، دارای قابلیت فراوان انرژی‌های تجدیدپذیر منجمله باد، خورشید و زمین‌گرمایی است؛ لذا با افزایش جمعیت و رشد صنایع، تقاضا برای انرژی در کشور افزایش یافته است و همچنین مردم و مسئولان بیش از پیش نسبت به اثرات زیست محیطی سوخت‌های فسیلی آگاه شده‌اند. برآیند این دو روند طی سال‌های اخیر باعث شده که مسئولان کشور بیش از پیش به انرژی‌های تجدیدپذیر توجه کنند. توجه به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر یکی از وجوه سیاست‌های کلی محیط زیستی بوده و در همین راستا رهنمون‌های مقام معظم رهبری و توجه مدیران اجرایی کشور به انرژی‌های تجدیدپذیر در دولت یازدهم تحولی دلگرم کننده به حساب آمده است. دولت یازدهم به خوبی عزم خود را برای توسعه و فرهنگ‌سازی استفاده بهینه و بهره‌وری صحیح از انرژی‌های تجدیدپذیر استوار ساخته و برنامه‌ها و سیاست‌های راهبردی و عملیاتی در این راستا نیز توسط وزارت نیرو صورت گرفته است. نگاه دولت یازدهم به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران بسیار جدی است و از اینرو نیز مولفه‌های تشویقی و تضمینی گوناگونی را برای جذب سرمایه گذاران بخش خصوصی (داخلی و خارجی) لحاظ کرده است .

توسعه تجدیدپذیرها و مشارکت بخش غیردولتی

پیش از شروع و آغاز به کار دولت یازدهم، کل ظرفیت نیروگاه‌های منصوبه در کشور در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر اعم از دولتی و خصوصی، تقریباً 175 مگاوات (مشتمل بر 140 مگاوات نیروگاه دولتی و 35 مگاوات نیروگاه غیردولتی) بوده است. این میزان ظرفیت نیروگاهی با تغییر رویکرد از سرمایه‌گذاری از سوی بخش دولتی به سرمایه‌گذاری توسط بخش غیردولتی و تنها ظرف مدت 3 سال به میزان تقریباً 123 مگاوات افزایش یافت و به رقم تقریبی 298 مگاوات (مشتمل بر 161 مگاوات نیروگاه‌های دولتی، 126 مگاوات نیروگاه غیردولتی و 11 مگاوات از محل عوارض برق) رسیده است. این افزایش علاوه بر آنکه از رشد بالای 58 درصدی برخوردار بوده، برای دولت هزینه بسیار کمتری نیز در بر داشته چرا که نزدیک به 50 درصد از این ظرفیت توسط بخش خصوصی به بهره‌برداری رسیده است. از دیگر اقدامات و دستاوردهای مهم صورت گرفته که می‌توان از آن بعنوان پشتیبان و عامل اصلی افزایش ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر نام برد، ایجاد تعرفه‌های متنوع برای قراردادهای خرید تضمینی برق تجدیدپذیر است که همین امر سبب شده تا میزان قراردادهای منعقده از 532 مگاوات در اواخر سال 1394 به حدود 1500 مگاوات (یعنی رشدی بالغ بر 280 درصد) در انتهای سال 1395 افزایش منصوبه چندین برابر افزایش یابد .

اقدامات و دستاوردهای دولت یازدهم در حوزه جذب سرمایه‌گذاری خارجی

با در نظر گرفتن برنامه‌های وزارت نیرو جهت تشویق سرمایه‌گذاران بخش خصوصی (داخلی و خارجی) و بالا بردن انگیزه آن‌ها برای سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های تجدیدپذیر و از دیگر سوی ایجاد بستر مناسب در خصوص تنوع بخشی هر چه بیشتر به سبد انرژی در کشور، توسعه ظرفیت برق تولیدی از منابع انرژی تجدیدپذیر از طریق مکانیسم خرید تضمینی برق (PPA) و مشارکت بخش خصوصی محقق خواهد شد و فرصتی برای حضور سرمایه‌گذاران خصوصی (داخلی و خارجی) برای ورود به این عرصه در داخل کشور فراهم شده که رویکردی اقتصادی و انتفاع مالی برای آن‌ها نیز به‌همراه دارد. در این میان وزارت نیرو برای حمایت از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، تسهیلاتی را برای بخش خصوصی فراهم نموده است که برق تولیدی از نیروگاه‌های تجدیدپذیر را به قیمت قابل‌توجهی در مقایسه با برق تولیدی از نیروگاه‌های فسیلی و متداول خریداری می‌نماید. نتیجه این سیاست‌های تشویقی جدید، تغییر در نرخ خرید برق تضمینی و جذاب نمودن آن‌ها بود که بلافاصله پس از اعلام مصوبه وزیر نیرو و انتشار آن، مورد استقبال شرکت‌های داخلی و خارجی مختلفی قرار گرفت و تنها در سال‌های 1394 و 1395 بیش از 150 هیئت و شرکت خارجی به سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) مراجعه کردند .

در این راستا از یک سوی کشورهای مختلفی علاقمند به همکاری مشترک در قالب تفاهم نامه‌ها با دولت جمهوری اسلامی ایران شدند و بالطبع آن شرکت‌های متعددی در قالب این همکاری‌های مشترک برای سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشورمان حضور یافتند و از دیگر سوی پس از گذشت بیش از یک سال و با پشت سر گذاشته شدن تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی موجود، شاهد از بین رفتن بخشی از موانع در زمینه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور بودیم که بسترهای قانونی آن نیز از سوی دولت فراهم شده که از شاخص‌ترین این موارد می‌توان به خرید تضمینی برق تولید شده از منابع انرژی تجدیدپذیر در مدت زمان 20 سال اشاره نمود .

در طی این مدت زمان وزارت نیرو به‌عنوان متولی امر سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) به‌عنوان مجری خرید تضمینی برق شاهد مراجعات فراوان شرکت‌ها و نهادهای گوناگون از نقاط مختلف کشور و شرکت‌هایی از اروپا و آسیا به ویژه در دوران پسابرجام به این سازمان بوده و درخواست اخذ پروانه احداث نیروگاه تجدیدپذیر در ایران را داشته‌اند که از این تعداد پروانه‌های صادر شده، در حدود 87 قرارداد به ظرفیت تقریباً 1263 مگاوات از طریق مکانیسم خرید تضمینی برق در دولت یازدهم منعقد شده که از این میزان، 17 قرارداد به ظرفیت تقریباً 90 مگاوات آن در این دولت به بهره‌برداری رسیده است .

شرکت‌های دارای مجوز در حوزه‌های مختلف انرژی‌های تجدیدپذیر در نقاط مختلف کشور مشغول انجام اقدامات اساسی به منظور تأمین منابع مالی از طریق شرکت‌های خارجی، استفاده از فاینانس و همچنین منابع صندوق توسعه ملی و یا تأمین تجهیزات و اقدامات عملیاتی در داخل سایت‌ها هستند. در ابتدای سال 1395 و در راستای سیاست‌های مربوط به طرح اقتصاد مقاومتی و همچنین برنامه‌های این سازمان، پیش‌بینی شد تا پایان سال 1395 حدود 100 مگاوات نیروگاه جدید تجدیدپذیر وارد شبکه سراسری برق کشور شود که این امر تماماً با سرمایه‌گذاری و مشارکت بخش خصوصی محقق شد؛ لازم به ذکر است مطابق پیش‌بینی‌های بعمل آمده در سال 1396، مقرر شده است تقریباً به میزان 600 مگاوات دیگر به ظرفیت موجود نیروگاه‌های تجدیدپذیر اضافه شود .

منبع: پاون