هزینه بالای حفر چاه آب روی گسل‌ها

استادیار زمین‌شناسی اقتصادی و ژئو شیمی زیست‌محیطی دانشگاه تهران گفت: هزینه حفر چاه روی گسل‌ها بسیار زیاد بوده و حتما قبل از انجام چنین اقدامی باید مطالعات عمیق و کافی درباره تبعات این اقدام انجام شود.

یکی از طرح‌هایی که تاکنون در وزارت نیرو مسکوت باقی مانده، حفر چاه به روی گسل‌ها است. برخی کارشناسان آب بر این باورند که تمام گسل‌های موجود در زمین حاوی جریانات آب هستند و می‌توانیم از آنها استفاده کرده و آب داخل زمین را استخراج کنیم. آنها استفاده از چنین شیوه‌ای را اقتصادی اعلام می‌کنند؛ اما سروش مدبری، استادیار زمین‌شناسی اقتصادی و ژئو شیمی زیست‌محیطی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا نه‌تنها حفر چاه را اقتصادی ندانست، بلکه این مسئله را تا حدودی عجیب توصیف کرد.

وی خاطرنشان کرد: گسل‌ها قبل از حفر چاه باید شناسایی شوند. گسل‌ها شکستگی‌هایی در پوسته زمین هستند که هر کاری ممکن است انجام دهند. شاید آب را از نقطه‌ای به نقطه دیگر ببرند یا آن را در داخل پوسته زمین گم کنند.

مدبری ادامه داد: از آنجایی که نمی‌دانیم گسل‌ها آب را به کدام نقطه انتقال می‌دهند بنابراین هزینه حفر چاه افزایش می‌یابد. گسل‌های ایران سطحی نبوده و در بخش بالایی پوسته زمین قرار دارند. برخی از آنها ممکن است عمقی در حد چند کیلومتر داشته باشند.

وی درباره راهکارهایی برای کسب اطلاع درباره وجود آب در گسل‌‎ها گفت: با روش‌های ژئوفیزیکی می‌توان تا حدودی متوجه شد که آیا این گسل آبی دارد یا نه اما هزینه مطالعات حدود چند میلیارد تومان خواهد بود.

این استاد دانشگاه تهران درباره تبعات حفر چاه به روی گسل‌ها افزود: این مسئله را با انتقال آب بین حوضه‌ای می‌توان مقایسه کرد البته اثرات منفی حفر چاه روی گسل‌ها، به اندازه انتقال آب بین حوضه‌ای نیست.

مدبری اضافه کرد: گسل را نمی‌توان با رودخانه مقایسه کرد اما استخراج آب گسل‌ها در حد خودش مشکل‌آفرین ‌شود، زیرا عملکرد طبیعی گسل را مختل کرده و جلوی ورود آب سامانه‌های طبیعی پایین دست را می‌گیرد. به این ترتیب منطقه مقصد، با معضل آب روبه‌رو می‌شود.

وی یادآور شد: آب داخل گسل‌ها درون زمین باقی نمی‌ماند و بالاخره با سطح زمین تلاقی پیدا کرده و به‌صورت چشمه ظاهر می‌شود.

مدبری تأکید کرد: گسل‌ها به‌خاطر اصطکاک زیادی که بین دو صفحه آن وجود دارد روی هم لغزیده و گاهی خردشدگی سنگ‌ها به قدری زیاد است که بین دو قسمت گسل پودر سنگی به نام "میزونیت" شکل می‌گیرد. این پودر سنگ جلوی انتقال آب را گرفته و به‌صورت آب‌بند عمل می‌کند.

وی اظهار داشت: در لایه‌های نفتی هم گاهی گسل‌ها جلوی انتقال نفت را می‌گیرند و آن را به دام می‌‎اندازند.

به گفته این استاد دانشگاه، حفر چاه روی گسل مخاطره خاصی ندارد، اما این اقدام بهره‌بردار را از کف‌شکنی چاه حفرشده بی‌نیاز نمی‌کند؛ زیرا حجم آب داخل گسل بستگی مستقیم به میزان تغذیه بالادست دارد.

مدبری درباره تجربیات سایر کشورهای جهان در زمینه حفر چاه به روی گسل‌ها عنوان کرد: این مسئله در سایر کشورها به‌صورت آزمایشی انجام شده، اما مطالعات قبلی برای حفر چاه بسیار دقیق انجام شده و به همین دلیل موفقیت‌آمیز بوده است.

وی در پایان بیان کرد: اما در ایران همواره قصد داریم کارها را به‌صورت گسترده و بدون سنجش تبعات انجام دهیم. بدون‌شک چنین رفتاری مضرات خاص خود را خواهد داشت./

L-950623-02