دانش‌آموختگان کشاورزی و گمشده‌های بازار کار کشاورزی
سعیده‌سادات کرمانی پوربقایی
* کارشناس ارشد کشاورزی
با وجود گسترش روزافزون دانشکده‌های کشاورزی در کشور، چرا هنوز کشاورزی ایران از توسعه شایسته خود بازمانده است؟ برآوردهای اعلام شده نشان می‌دهد 25 تا 52 درصد دانش‌آموختگان رشته‌های کشاورزی نمی‌توانند جذب بازار کار شوند و این در حالی است که تخمین زده می‌شود حدود 460 هزار نفر از دانش‌آموختگان این رشته هم‌اکنون بیکار هستند. حدود 890 هزار نفر طی سال‌های تحصیلی 83 تا 88 در بخش کشاورزی از دانشگاه‌های دولتی و آزاد، فارغ‌التحصیل شده‌اند که بخش عمده‌ای از این تعداد یا بیکارند یا در بخش‌های غیرکشاورزی به کار اشتغال دارند. براساس تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی تعداد دانش‌آموختگان بخش کشاورزی و دامپروری طی دوره یادشده از دانشگاه‌ها و مراکز دولتی معادل 482 هزار و 308 نفر و از دانشگاه آزاد 408 هزار و 405 نفر بوده است. زمانی عقیده بر این بود که گسترش دانشکده‌های کشاورزی و تربیت نیروی تحصیلکرده منجر به توسعه کشاورزی خواهد شد؛ لذا در این راستا قدم‌های زیادی برای تربیت نیروی انسانی ماهر برداشته شد، به‌طوری که امروزه به جرأت می‌توان گفت کشورمان در زمینه نیروی تحصیلکرده کشاورزی، البته به لحاظ کمی، نه‌تنها کمبودی ندارد، بلکه مشکل بیکاری انبوه دانش‌آموختگان این بخش خود به معضل عمده دیگری تبدیل شده است. به‌راستی برای رسیدن به توسعه قابل قبول در بخش کشاورزی چه باید کرد؟
برآوردهای آماری نشان می‌دهد حدود 80 درصد دانش‌آموختگان رشته‌های کشاورزی در شهرها سکونت دارند و از مناطق روستایی که به‌طور عام کشاورزی در آن مناطق صورت می‌گیرد، دور هستند در نتیجه اشتغال درمناطق روستایی یکی از مهم‌ترین سیاست‌های کلیدی در برنامه‌های آموزش عالی کشاورزی است، به‌گونه‌ای که صاحب نظران معتقدند در صورت ایجاد نگرش مثبت در این زمینه داوطلبان رشته‌های کشاورزی نه‌تنها با انگیزه قوی‌تری وارد دانشگاه می‌شوند بلکه پس از فراغت از تحصیل، کارایی عملیاتی بالاتری را نیز در بخش کشاورزی دارا خواهند بود. همچنین عدم تناسب توسعه کمی دانشگاه با ظرفیت اشتغال، عدم ارتباط دانشگاه با عرصه‌های عملی کشاورزی، عدم شناخت قبلی دانشجویان از رشته کشاورزی، عدم تطبیق برنامه آموزشی کشاورزی با نیازهای شغلی جامعه، عدم ارتباط دانشگاه با سازمان‌های اجرایی و عدم توجه به بروز کردن مطالب آموزشی، به‌کارگیری روش‌های توسعه آموزش کارآفرینی در مراکز آموزش عالی کشاورزی را در افزایش مهارت‌های کارآفرینی دانشجویان رشته‌های کشاورزی مؤثر برشمرد و در این راستا انطباق محتوای آموزشی با نیاز بازارکار وتناسب سرفصل دروس با مقوله کارآفرینی را مورد تأکید قرار داد ارائه دروس به‌صورت نظری، حفظ کردن محتوا توسط دانشجویان و عدم درک عمیق از آن ناهماهنگی بین نیازهای بازارکار و مراکز آموزشی، ناآشنایی جوانان با بازارکار، عدم مشارکت بخش خصوصی در زمینه‌های پژوهشی و توسعه فعالیت‌های تولیدی و... امروزه باعث شده که اشتغال در بخش کشاورزی با تنش روبه‌رو شود.
در نتیجه می‌توان با انجام راهکارهایی از قبیل:
- نیازسنجی نیروی انسانی متخصص و ماهر مورد نیاز در بخش کشاورزی
- برنامه‌ریزی بلندمدت جهت رفع نیازهای آموزشی شاغلان بخش کشاورزی
- نیازسنجی آموزشی و مهارتی شاغلان و بهره‌برداران بخش‌های کشاورزی و منابع طبیعی به دوره‌های آموزشی مهارتی کشاورزی
- زمینه‌یابی برقراری ارتباط مستمر مراکز آموزشی با واحدهای خدماتی، تولیدی و تجاری کشاورزی به‌منظور تعیین میزان توانمندی‌های مورد نیاز و نیازهای آموزشی دانشجویان کشاورزی و...
تا حدودی دانش‌آموختگان کشاورزی را برای ورود به بازار کار سازمان‌دهی کرد. شکی نیست، ایران به‌دلیل تنوع آب و هوایی، دارا بودن خاک مرغوب، توانایی برنامه‌ریزی صحیح برای استفاده بهینه از منابع آب (به‌دلیل کمبود ذخایر آبی) و نیروی کار ارزنده (نیروی متخصص و غیرمتخصص) می‌تواند گام‌های مؤثری نه‌تنها در بخش کشاورزی بلکه در زمینه صنایع تبدیلی در مناطق روستایی کشور بردارد بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی، مشکلی است که می‌توان در شرایط کنونی با توسعه کارآفرینی و حمایت از کارآفرینان تولیدکننده کشاورزی به رفع آن همت گماشت. کارآفرینی می‌تواند اشتغال را به پایین‌ترین سطوح مناطق روستایی و محروم سوق دهد و توزیع متوازن ثروت را به‌دنبال داشته باشد. کارآفرینی نه‌تنها زمینه ایجاد اشتغال در کشور را فراهم می‌کند، بلکه می‌تواند زمینه جذب و برگشت روستاییان به روستاها را فراهم کند. تحقق عدالت اجتماعی از طریق توسعه اشتغال متناسب، میسر است به‌گونه‌ای که ضمن حفظ کرامت انسانی افراد، گامی به سوی آینده بهتر برای دانش‌آموختگان کشور است./
D-950204-02
دیدگاه تان را بنویسید