مدیرکل دفتر ترویج سازمان تات:
پاییز فصل طلایی کشاورزی ایران در دل کم‌آبی است
تهران- ایانا- مدیرکل دفتر ترویج سازمان تات، گفت: انتخاب پاییز به‌عنوان زمان شروع سال زراعی ایران نه‌تنها هماهنگ با شرایط اقلیمی کشور است بلکه به‌طور ویژه پاسخگوی چالش کم‌آبی و نیاز محصولات استراتژیک به کشت پاییزه است.
عبداله موموندی در گفتوگو با خبرنگار ایانا با اشاره به معیارهای جهانی آغاز سال زراعی در کشورهای مختلف و تعیین انتخاب زمان آغاز کشت بر پایه اصول اقلیمی و اقتصادی، اظهار داشت: مهم‌ترین این معیارها الگوی بارش و چرخه آب است؛ به‌گونه‌ای که در کشورهایی با بارش پاییزه و زمستانه مانند ایران، ترکیه و مصر، برای همزمان شدن کشت محصولاتی همچون گندم و جو با نخستین باران‌ها، سال زراعی در پاییز شروع می‌شود و در مقابل، کشورهایی با بارش‌های تابستانه موسمی مانند هند و بنگلادش، آغاز سال زراعی را در تابستان قرار داده و برخی کشورهای اروپایی با بارش یکنواخت، معمولاً بهار را انتخاب می‌کنند.
مدیرکل دفتر ترویج سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ( تات)، با معرفی دما و طول فصل رشد به‌عنوان دومین عامل تعیین کننده، گفت: در کشورهایی با زمستان‌های سرد مانند کانادا، روسیه و شمال اروپا، سال زراعی همزمان با بهار و ذوب یخ‌ها آغاز می‌شود، در حالی‌که در مناطق گرمسیری با تابستان‌های بسیار داغ، آغاز فصل خنک‌تر مبنا قرار می‌گیرد.
موموندی به نقش مهم نوع محصولات استراتژیک و الگوی کشت اشاره کرد و افزود: به‌طور مثال در کشورهایی که امنیت غذایی بر پایه غلات پاییزه مانند گندم و جو استوار است، تقویم زراعی باید به گونه‌ای باشد که نیازهای فیزیولوژیک این گیاهان از جمله دوره سرما برآورده شود؛ اما در کشورهایی مانند آمریکا و برزیل، با محوریت محصولاتی چون ذرت، سویا و پنبه، سال زراعی از بهار آغاز می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: ملاحظات اقتصادی و اداری نیز از جمله یکپارچگی در برنامه‌ریزی برای توزیع نهاده‌ها، هماهنگی با بودجه دولت و هم‌راستایی با چرخه بازار و زنجیره تأمین در این انتخاب مؤثر است.
آغاز سال زراعی در ایران
موموندی با تشریح دلایل انتخاب فصل پاییز به‌عنوان آغاز سال زراعی در ایران، اظهار داشت: این انتخاب پاسخی بومی، دقیق و علمی به چهار اصل جهانی کشاورزی بوده و همسو با شرایط اقلیمی، نیازهای فیزیولوژیک محصولات راهبردی، الگوی دما و فصل رشد و همچنین ایجاد چارچوب یک‌پارچه برای برنامه‌ریزی‌های خرد و کلان کشور اتخاذ شده است.
مدیرکل دفتر ترویج سازمان تات با اشاره به این‌که ایران در کمربند خشک و نیمه‌خشک جهان قرار دارد و حیات کشاورزی آن وابسته به استفاده حداکثری از نزولات آسمانی است؛ گفت: آغاز سال زراعی در پاییز، کشت محصولات راهبردی دیم و حتی آبی را دقیقاً با نخستین باران‌های مؤثر پاییزی هماهنگ کرده و منتج به استفاده گیاه از کل بارندگی‌های پاییزه، زمستانه و بهاره برای رشد خود می‌شود.
وی افزود: در مقابل، آغاز سال زراعی در بهار ـ مانند اروپا ـ به معنای محروم ماندن از ذخیره ارزشمند رطوبتی پاییز و زمستان و افزایش فشار بر منابع آبی در بهار و تابستان خواهد بود.
موموندی با بیان این‌که امنیت غذایی ایران به‌طور تاریخی بر پایه غلات پاییزه مانند گندم و جو استوار بوده و این گیاهان برای تکمیل چرخه رشد و رسیدن به مرحله خوشه‌دهی در بهار، نیازمند گذراندن یک دوره سرما به نام «ورنالیزاسیون» هستند؛ گفت: کشت در پاییز این نیاز فیزیولوژیک را به‌طور طبیعی برآورده ساخته و سال زراعی پاییزه، خود را با زیست‌شناسی مهم‌ترین محصول کشاورزی کشور هماهنگ می‌کند.
وی ادامه داد: کشت پاییزه در فصل‌هایی با دمای پایین و تبخیر کم‌تر، با دادن فرصت ایجاد یک سیستم ریشه‌ای قوی به گیاه، مقاومت آن را در برابر گرمای زودرس بهاره و تنش‌های آبی احتمالی افزایش می‌دهد؛ در حالی‌که در الگوی بهاره، گیاه با ریشه‌دوانی ضعیف‌تر، مستقیماً با گرمای تابستان مواجه می‌شود که برای غلات مناسب نیست.
موموندی با این توضیح که پاییز به‌عنوان آغاز سال زراعی، به دلیل درگیر کردن حدود ۵ میلیون کشاورز و زیر کشت رفتن ۸ میلیون هکتار از اراضی، به نقطه‌ای ثابت برای برنامه‌ریزی‌های خرد و کلان تبدیل شده، افزود: این زمان برای کشاورزان فرصتی جهت پایان برداشت تابستانه، استراحت زمین، شخم و آماده‌سازی برای کشت اصلی است؛ در سطح کلان نیز دولت و نهادهای مرتبط، از این چارچوب برای توزیع تسهیلات بانکی، اعلام قیمت‌های خرید تضمینی، تأمین به‌موقع بذر و کود و برگزاری دوره‌های آموزشی استفاده می‌کنند.
مدیرکل ترویج سازمان تات با اشاره به این‌که آیین‌های آغاز سال زراعی نه تنها رسمی سنتی، بلکه الگویی نمادین برای هماهنگی جامعه با طبیعت به شمار می‌آیند؛ اظهار داشت: جشن مهرگان به‌عنوان مهم‌ترین آیین تاریخی مرتبط با این موضوع، همزمان با آغاز پاییز برگزار می‌شده و سه محور اصلی سپاسگزاری از نعمت‌ها، آماده‌سازی برای کشت پاییزه و تأکید بر داد و ستد و انباشت را در خود جای داده است.
وی با بیان این‌که با ورود اسلام به ایران، این چارچوب زمانی با باورهای مذهبی نیز تلفیق شد؛ افزود: در بسیاری از روستاها، کشاورزان نخستین شخم زمین را با دعا و صلوات همراه می‌کنند و گاهی نیز برای تضمین بارش باران و برکت محصول، نذرهای جمعی مانند پخت آش یا قربانی کردن انجام می‌دهند.
موموندی با تأکید بر این‌که کشاورزان پیش از آغاز فصل کشت برای رفع کدورت‌ها و نیز انتقال رازهای کشت و نشانه‌های اقلیمی به نسل جوان گردهم می‌آمدند؛ گفت: همچنین این آیین‌ها با ایجاد حس کنترل نمادین بر طبیعت، اضطراب ناشی از عدم قطعیت کشاورزی را کاهش می‌داد.
وی با اشاره به جلوه‌های ملموس این سنت‌ها بیان کرد: پخت نان از گندم جدید با آیین‌های خاص، خواندن ترانه‌های محلی در زمان شخم‌زنی و تبرک ابزار کشاورزی، بخشی از این فرهنگ بوده است.
نقش وزارت جهاد کشاورزی در تداوم آیین‌ها
مدیرکل ترویج سازمان تات گفت: در دوران معاصر، با کمرنگ شدن برخی نهادهای سنتی، وزارت جهاد کشاورزی با برگزاری یا حمایت از آیین‌های آغاز سال زراعی، نقش مهمی در زنده نگه داشتن این سنت‌ها و تقویت همبستگی ملی ایفا می‌کند؛ این اقدام نه صرفاً یک برنامه نمادین، بلکه راهبردی برای پیوند دولت و ملت در عرصه تولید است.
وی افزود: برگزاری مراسم آغاز سال زراعی به‌صورت همزمان در سراسر کشور، به کشاورزان در نقاط مختلف این احساس را می‌دهد که بخشی از یک پیکره واحد ملی با هدف مشترک «تأمین امنیت غذایی» هستند.
موموندی ادامه داد: حضور وزارت جهاد کشاورزی در این آیین‌ها، اعتماد سنتی جامعه روستایی را به سمت نهادهای دولتی هدایت کرده و فضایی غیررسمی برای ارتباط مستقیم کشاورزان و مسئولان ایجاد می‌کند.
وی تأکید کرد: اعلام رسمی سیاست‌ها و برنامه‌های دولت در این مراسم، به آن‌ها مشروعیت فرهنگی بخشیده و هماهنگی با ریتم فرهنگی جامعه کشاورزی، سطح مشارکت کشاورزان را افزایش می‌دهد.
فرصت طلایی برای سازمان تات
مدیرکل دفتر ترویج سازمان تات با اشاره به نقش این سازمان اظهار داشت: آیین آغاز سال زراعی فرصتی استثنایی برای همسوسازی مأموریت‌های ترویجی و تحقیقاتی با نیازهای بخش کشاورزی است.
موموندی افزود: از جمله این اقدامات می‌توان به رونمایی از ارقام جدید بذر مانند گندم متحمل به خشکی، معرفی فناوری‌های نوین آبیاری، شناسایی نیازهای تحقیقاتی جدید از طریق گفتوگو با کشاورزان، و اجرای طرح‌های ملی ترویجی مانند کاهش خلا عملکرد گندم و جو یا افزایش بهره‌وری مصرف آب اشاره کرد.
وی خاطرنشان کرد: تقدیر از کشاورزان نمونه و پیشرو در این مراسم، پیام ارزشمندی به جامعه داده و انگیزه را تقویت می‌کند؛ این گردهمایی‌ها با دادن هویت مشترک و روحیه جنگندگی برای آغاز فصل جدید به کشاورزان، آنان را جزئی از «تیم ملی تولید» کشور معرفی می‌کند.
موموندی تأکید کرد: آیین آغاز سال زراعی یک فرمان هماهنگ‌کننده ملی است که کشت محصولات استراتژیک مانند گندم و جو را در زمان بهینه و به‌صورت همزمان در سطح وسیع تضمین می‌کند که این همزمانی، حجم قابل پیش‌بینی تولید را به‌عنوان پایه اصلی ذخایر استراتژیک کشور، برای دولت فراهم می‌کند.
مدیرکل دفتر ترویج سازمان تات، گفت: سرمایه‌گذاری بر این آیین‌ها در حقیقت سرمایه‌گذاری بر روی پربازده‌ترین نهاده تولید یعنی «نیروی انسانی باانگیزه و توانمند» به شمار می‌رود.
خبرنگار: شهرزاد مسعودی
دیدگاه تان را بنویسید