توسعه باغ‌های ترافل تحت نظر متخصصین قارچ‌شناسی باشد/ « دنبلان‌های جنگلی»؛ ارزشمندترین قارچ‌های خوراکی جهان

به گزارش ایانا به نقل از  روابط عمومی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سیده معصومه زمانی با تأکید بر این‌که برداشت بی‌رویه و غیر اصولی، جدی‌ترین تهدید برای بقای قارچ‌های ترافل جنگلی است؛ اظهار داشت: حفاظت مؤثر از این گونه‌ها تنها با رویکردی علمی و یکپارچه در مدیریت زیستگاه‌ها و تدوین و اجرای سیاست‌های مبتنی بر داده‌های علمی امکان‌پذیر است.

رئیس بخش تحقیقات حفاظت و حمایت مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، افزود: هر اقدامی در حوزه توسعه باغ‌های ترافل باید تحت نظر متخصصان قارچ‌شناسی و در چارچوب سیاست‌های حکمرانی منابع طبیعی صورت گیرد.

وی با اشاره به ویژگی‌ها، مناطق انتشار و اهمیت اقتصادی و اکولوژیکی قارچ‌های ترافل گفت: دنبلان‌ها (Truffles) که از شاخه قارچ‌های آسکومیکوتا هستند، در همزیستی با ریشه گیاهان جنگلی و مرتعی، علاوه بر ارزش غذایی و اقتصادی، نقش مهمی در بهبود رشد گیاه، حفاظت در برابر بیمارگرها و تنش‌های محیطی و نیز افزایش حاصلخیزی خاک ایفا می‌کنند.

زمانی با بیان این‌که برخی از آن‌ها با درختانی مانند بلوط، فندق و کاج همزیستی داشته و به «دنبلان‌های جنگلی» که ارزشمندترین قارچ خوراکی جهان محسوب می‌شود، شهرت دارند؛ افزود: گروه دیگری نیز تحت عنوان «ترافل‌های صحرایی» شناخته شده که در کشورهای مدیترانه‌ای و حاشیه خلیج فارس از جمله ایران در استان‌های گلستان، ایلام، زنجان، فارس و سیستان و بلوچستان یافت می‌شود.

رئیس بخش تحقیقات حفاظت و حمایت مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، خاطر نشان کرد: اگرچه بیش از ۱۸۰ گونه از جنس Tuber در جهان شناسایی شده، اما تنها تعداد محدودی از آن‌ها دارای ارزش خوراکی و تجاری است.

وی گفت: در ایران نیز مطالعات گسترده روی جوامع قارچ‌های اکتومیکوریز جنگل‌های هیرکانی نشان داده است که از میان گونه‌های خوراکی، فراوانی دنبلان سیاه تابستانه (Tuber aestivum vittad ) که از نظر اقتصادی و دارویی ارزش بالایی دارد، معمولاً به صورت محلی بوده و فراوان‌ترین گونه ترافل جنگلی کشور است؛ گونه‌های دیگر قارچ‌های اکتومیکوریزِ درختان بلوط ایران نیز در جنگل‌های شمال و غرب کشور وجود دارد.

زمانی با اشاره به این‌که برداشت‌های بی‌رویه و غیراصولی در سال‌های اخیر، چرخه زیستی قارچ را مختل کرده، افزود: بسیاری از برداشت‌ها که به صورت غیرمجاز و قاچاق به بازارهای جهانی عرضه می‌شود، با آسیب به ریشه درختان میزبان و خشک شدن میسلیوم‌ها، بنیان جمعیت‌های طبیعی ترافل را متزلزل می‌سازد؛ تداوم این روند می‌تواند به کاهش تنوع ژنتیکی و حتی انقراض گونه‌های ترافل جنگلی در ایران منجر شود.

زمانی ادامه داد: متأسفانه برخی سودجویان با ادعای ایجاد باغ‌های ترافل، برای بهره‌برداری شخصی و غیرقانونی وارد زیستگاه‌های طبیعی شده‌ که این اقدامات غیرتخصصی علاوه بر تخریب رویشگاه‌ها، موجب اتلاف منابع، زمان و سرمایه کشور و افزایش خطر انقراض گونه‌های ارزشمندی همچون دنبلان سیاه تابستانه شده است.

وی با بیان این‌که حمایت از رویشگاه‌های اولیه از طریق جنگل‌کاری، کاشت درختان میزبان مناسب و استفاده از نهال‌های همزیست با قارچ میکوریزا می‌تواند به تقویت جمعیت این قارچ کمک کند؛ توضیح داد: تأسیس باغ‌های ترافل در مناطق دارای شرایط مطلوب خاک و گیاهان میزبان نیز، تنها در صورتی موفق خواهد بود که با نظارت مستقیم متخصصان قارچ‌شناسی اجرا شود.

زمانی تأکید کرد: گونه‌های ترافل جنگلی، به‌ویژه دنبلان سیاه تابستانه، یک سرمایه طبیعی استراتژیک در ایران به شمار آمده که با تقویت همزیستی با درختان میزبان، بهبود باروری خاک و افزایش ظرفیت ترسیب کربن، نقشی مهم در کاهش اثرات تغییر اقلیم ایفا می‌کنند.

وی افزود: حفاظت مؤثر از این قارچ‌ها نیازمند سیاست‌گذاری علمی و مدیریت زیستگاه‌ها با هدف تضمین تنوع ژنتیکی و سلامت اکوسیستم برای نسل‌های آینده است.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی