فرسایش خاک، تهدید امنیت غذایی ایران

به گزارش خبرنگار ایانا، خاک، پایه اصلی تولید غذا و امنیت غذایی، در ایران با خطری بزرگ روبه‌رو است. سالانه ۲ میلیارد تن خاک به دلیل فرسایش، شوری و آلودگی از دست می‌رود، آماری که ۶ برابر میانگین جهانی است. این بحران نه‌تنها کشاورزی و محیط‌زیست را تهدید می‌کند، بلکه معیشت میلیون‌ها ایرانی را به خطر انداخته و سفره‌های مردم را کوچک‌تر کرده است.

فرسایش خاک، زمین‌های کشاورزی را ضعیف کرده و تولید محصولاتی مانند گندم، سبزیجات و میوه ها را از نظر کمیت و کیفیت تحت تاثیر قرار می دهد. برای نمونه، در دشت ورامین، افت کیفیت خاک می‌تواند تولید خیار را به شدت کاهش داده و قیمت آن را دو برابر کند.این کاهش عرضه می تواند سبزی خوردن، و بسیاری از میوه‌ها، سبزی‌ها و صیفی ها را از سفره بسیاری از خانواده‌ها حذف کرده، و فشار مالی بر اقشار کم‌درآمد را بیشتر می‌کند.

صفدر نیازی شهرکی، معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، خاک را بنیان کشاورزی و محیط‌زیست دانست و هشدار داد که استفاده نادرست از منابع، تغییرات اقلیمی و مدیریت ناپایدار، خاک ایران را به سوی نابودی می‌برد. او تأکید کرد که بدون اقدام فوری، زمینی حاصلخیز برای نسل‌های آینده باقی نخواهد ماند و خواستار سیاست‌های پایدار، آموزش کشاورزان، استفاده از فناوری‌های نوین و نظارت دقیق شد.

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز فرسایش، شوری، آلودگی و تغییر کاربری اراضی را عوامل اصلی تخریب خاک معرفی کرد. باران‌های شدید، وزش باد، شخم غیراصولی و جنگل‌زدایی، این روند را سرعت بخشیده‌اند. کاهش مواد آلی خاک و نبود مدیریت صحیح، این بحران را به مرحله‌ای نگران‌کننده رسانده است.

برای مقابله با این بحران، کارشناسان پیشنهادهایی ارائه کرده‌اند. کشاورزی حفاظتی با کاهش شخم و حفظ پوشش گیاهی می‌تواند فرسایش را کم کند. اصلاح الگوی کشت با توسعه گونه‌های مقاوم و آیش زمین، مدیریت آب با استفاده از آبیاری قطره‌ای و ذخیره آب، و گسترش پوشش گیاهی از طریق جنگل‌کاری و کاشت بادشکن‌هایی مانند کنوکارپوس از دیگر راهکارهااست. همچنین، جایگزینی کودهای شیمیایی با کودهای طبیعی، آموزش کشاورزان، تأمین ماشین‌آلات مدرن و اجرای طرح‌های آبخیزداری برای کنترل فرسایش پیشنهاد شده است.

حفاظت از خاک نیازمند همکاری گسترده است. وزارت جهاد کشاورزی باید سیاست‌گذاری و آموزش را تقویت کند، سازمان حفاظت محیط‌زیست بر آلودگی و تغییر کاربری نظارت داشته باشد، سازمان منابع طبیعی طرح‌های آبخیزداری و جنگل‌کاری را گسترش دهد و وزارت نیرو مدیریت آب را بهبود بخشد. دانشگاه‌ها می‌توانند فناوری‌های نوین ارائه کنند و تشکل‌های مردمی آگاهی عمومی را افزایش دهند. سازمان برنامه و بودجه نیز باید بودجه لازم را تأمین کند.

فرسایش خاک، تهدیدی مستقیم برای امنیت غذایی و معیشت مردم ایران است. همان‌طور که نیازی تأکید کرد، حفاظت از خاک، آینده فرزندانمان را تضمین می‌کند. اقدام فوری و هماهنگ نهادها و مشارکت مردم، تنها راه حفظ خاک و سفره‌های پربرکت ایران خواهد بود.

خبرنگار: شبنم مسعودی