ایانا گزارش می‌دهد؛
لزوم تقویت صادرات محصولات کشاورزی
تهران- ایانا- صادرات محصولات کشاورزی ایران در سال‌های اخیر با کاهش چشمگیر و ناپایداری‌های فراوانی مواجه شده است؛ موانع گمرکی، ضعف بسته‌بندی و سیاست‌های ناپایدار سهم بازارهای منطقه‌ای را به رقبای خارجی واگذار کرده است.
به گزارش خبرنگار ایانا؛ صادرات محصولات کشاورزی به‌عنوان یکی از ارکان مهم اقتصاد ایران نقش بسزایی در تأمین درآمد ارزی و ایجاد اشتغال دارد. با این حال، در سال‌های اخیر این بخش حیاتی با چالش‌های جدی و کاهش قابل توجهی در حجم صادرات مواجه شده است. عوامل متعددی مانند موانع گمرکی، ضعف در بسته‌بندی، سیاست‌های ناپایدار و رقابت شدید بازارهای منطقه‌ای، روند توسعه صادرات کشاورزی کشور را با مخاطره روبه‌رو کرده‌اند. این شرایط زنگ هشداری برای اقتصاد ملی که نیازمند بررسی دقیق و اتخاذ راهکارهای مؤثر برای احیای ظرفیت‌های بالقوه این بخش مهم است.
کشاورزی؛ زیربنای اقتصادی با ظرفیت بالای صادرات
کشاورزی یکی از بخش‌های حیاتی اقتصاد ایران است که نه تنها تأمین‌کننده مواد غذایی داخلی و ایجاد اشتغال محسوب می‌شود، بلکه ظرفیت قابل توجهی برای توسعه صادرات و کسب درآمد ارزی دارد. با این حال، کاهش مستمر و نوسانات صادرات محصولات کشاورزی، نگرانی‌های گسترده‌ای در میان فعالان اقتصادی و مسئولان به وجود آورده است.
کاهش چشمگیر صادرات به بازارهای منطقه‌ای
بر اساس آمارهای گمرک، صادرات محصولات کشاورزی ایران به کشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان و آسیای میانه طی یک سال گذشته بین ۲۵ تا ۴۰ درصد کاهش یافته است. ممنوعیت‌های ناگهانی صادرات، ضربه سنگینی به صادرکنندگان وارد کرده و بازارهای منطقه‌ای را به رقبا واگذار کرده است.
یکی از مهم‌ترین موانع صادراتی، ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های ناگهانی صادراتی است. این تصمیمات بدون اطلاع‌رسانی کافی و بدون تحلیل دقیق بازارهای هدف گرفته می‌شوند و همین مسئله باعث از دست رفتن اعتماد صادرکنندگان خارجی و کاهش سهم ایران در بازارهای منطقه‌ای شده است.
از سوی دیگر، ضعف شناخت دقیق قوانین بهداشتی و استانداردهای فنی کشورهای مقصد، همراه با عدم آگاهی از ترجیحات مصرف‌کنندگان، سبب شده محموله‌های صادراتی در گمرکات برگشت بخورند یا مجبور به فروش با قیمت‌های پایین‌تر شوند. این موضوع خسارت‌های مالی قابل توجهی برای صادرکنندگان به همراه دارد.
مشکل دیگری که صادرات کشاورزی ایران را تهدید می‌کند، ضعف در بسته‌بندی و برندسازی محصولات است. بسیاری از کالاها بدون بسته‌بندی استاندارد و بدون ایجاد برند قوی صادر می‌شوند، موضوعی که نه تنها ارزش افزوده محصولات را کاهش می‌دهد، بلکه رقابت‌پذیری آنها در بازارهای جهانی را نیز تضعیف می‌کند.
ناپایداری سیاست‌های دولتی و مدیریتی با اتخاذ تصمیمات یک‌شبه و بدون برنامه‌ریزی بلندمدت، فضای سرمایه‌گذاری را ناامن کرده و برنامه‌ریزی منسجم صادرکنندگان را با چالش‌های جدی روبه‌رو ساخته است. این وضعیت باعث شده تا کشاورزان و صادرکنندگان در شرایطی پرخطر و نامطمئن فعالیت کنند که نتیجه آن کاهش صادرات و تضعیف جایگاه ایران در بازارهای جهانی است.
پیامدهای کاهش صادرات کشاورزی ایران بر اقتصاد ملی
کاهش صادرات محصولات کشاورزی ایران، تبعات اقتصادی و تجاری قابل توجهی به همراه داشته که آینده این بخش مهم از اقتصاد کشور را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.
افت درآمد ارزی ناشی از کاهش صادرات، فشار مضاعفی بر اقتصاد ملی وارد کرده و منابع ارزی کشور را محدود کرده است. این وضعیت همچنین باعث کاهش انگیزه کشاورزان و صادرکنندگان برای تولید محصولات صادرات‌محور شده، چرا که بی ثباتی‌های بالای بازار و بی‌ثباتی در سیاست‌ها، چشم‌انداز روشنی را پیش روی آنها قرار نمی‌دهد.
علاوه بر این، ضعف زیرساخت‌های گمرکی و لجستیکی، باعث افزایش هزینه‌ها و طولانی شدن زمان فرآیند صادرات شده است. این موضوع نه تنها هزینه‌های تولید را افزایش داده، بلکه رقابت‌پذیری محصولات ایرانی را در بازارهای جهانی کاهش داده است.
در مجموع، کاهش صادرات محصولات کشاورزی، تهدیدی جدی برای اقتصاد کشور است که نیازمند توجه و اقدام سریع و هدفمند مسئولان است تا با اصلاح سیاست‌ها و تقویت زیرساخت‌ها، مسیر صادراتی دوباره هموار شود.
راهکارهای کلیدی برای توسعه پایدار صادرات کشاورزی ایران
برای احیای ظرفیت‌های بالای صادرات محصولات کشاورزی ایران و مقابله با چالش‌های موجود، کارشناسان و فعالان این حوزه بر ضرورت تدوین یک استراتژی ملی و بلندمدت تاکید دارند. ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف و اجرای سیاست‌های پایدار، می‌تواند زمینه‌ساز ثبات و پیش‌بینی‌پذیری در بازارهای صادراتی باشد.
همچنین توسعه زیرساخت‌های لجستیکی از جمله سرمایه‌گذاری در سردخانه‌ها، پایانه‌های صادراتی، سامانه‌های گمرکی الکترونیکی و حمل‌ونقل، از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند هزینه‌ها را کاهش داده و کیفیت محصولات صادرشده را ارتقا دهد.
آموزش و توانمندسازی صادرکنندگان نیز نقش مهمی در افزایش رقابت‌پذیری محصولات دارد؛ برگزاری دوره‌های تخصصی در زمینه بازاریابی بین‌المللی، مقررات بهداشتی و فنی، و مهارت‌های مذاکره تجاری به تقویت حضور صادرکنندگان در بازارهای هدف کمک می‌کند.
تقویت برند ملی و بهبود بسته‌بندی محصولات کشاورزی با رعایت استانداردهای جهانی نیز از دیگر راهکارهای موثر است که موجب افزایش ارزش افزوده محصولات و جلب اعتماد مشتریان خارجی خواهد شد.
استفاده از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی و همکاری نزدیک میان، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت امور خارجه و وزارت صمت برای بازاریابی فعال، باز کردن بازارهای جدید و حفظ جایگاه در بازارهای موجود، از عوامل کلیدی در مسیر توسعه صادرات پایدار کشاورزی به شمار می‌رود.
خبرنگار: فرناز فتحی سرابی
دیدگاه تان را بنویسید