اجرای طرح مدیریت پایدار جنگل‌های هیرکانی در 19 حوضه

نقی شعبانیان معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا درباره سیر تحول نگاه به جنگل و شرایط امروز آن، گفت: از گذشته تا امروز، دیدگاه‌های مختلفی درباره جنگل وجود داشته است؛ از جمله اینکه جنگل منبعی صرف برای محصولات چوبی و دارویی است. اما امروز بحث اکولوژیکی و زیست محیطی بسیار مورد توجه قرار گرفته است؛ به گونه‌ای که حتی در جنگل‌های صنعتی که عمده فعالیت آنها در حوزه چوب بوده این نگاه وجود دارد.

وی افزود: در گذشته هم نگاه صرفا به تولید چوب بود و چیزی که تحت عنوان مدیریت جنگل‌های هیرکانی وجود داشت، محور آن بر مبنای تولید چوب و برداشت‌های متمرکز قرار داشت. سال‌های بعد به دلیل پیشرفت علم جنگلبانی و تغییر نگاه به جنگل، برداشت‌ها تغییر و به شکل تک گزینی و جنگلداری نزدیک به طبیعت درآمد.

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی در ادامه درباره اثرات توقف بهره‌برداری از جنگل‌های هیرکانی خاطرنشان کرد: در سال 1396 بهره‌برداری از جنگل‌های هیرکانی متوقف شد و این امر اتفاق خوبی بود که نشان‌دهنده پی بردن به ارزش‌های این جنگل‌ها بود. در محوریت طرح‌ها، دیگر نگاه به جنگل به عنوان منبع تولید چوب وجود نداشت. با توجه به میزان اندک جنگل‌ها در کشور، نیازمند به تغییر نگرش در این حوزه بودیم.

شعبانیان درباره اهمیت جنگل‌های هیرکانی تاکید کرد: ایران جزء کشورهای کم جنگل به شمار می‌رود و از نظر کیفیت هم جنگل‌های خوبی نداریم، عمده قسمت‌های کشور ما بر روی کمربند خشک و نیمه خشک قرار دارند. تنها بخش از جنگل‌های ما که دارای ارزش بوده، جنگل‌های شمال یا همان جنگل‌های هیرکانی است. این جنگل‌ها حدود دو میلیون هکتار بوده و از نظر قدمت و تنوع زیست محیطی بسیار با ارزش هستند و در دنیا نمونه مشابه ندارند. به گونه‌ای که از این جنگل‌ها با عنوان فسیل زنده یا موزه طبیعی نام برده می شود.

وی متذکر شد: در سال 1396 که بهره‌برداری از جنگل‌های هیرکانی متوقف شد باید یک طرح جایگزین و برنامه مدیریتی ارائه می‌شد. طرح مدیریت پایدار جنگل‌های هیرکانی، مراحل خاص خودش را دارد؛ از جمله ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه که نیمه تفصیلی بوده و تحت عنوان فاز اول شناخته می شود و به پایان رسیده است.

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی، درباره مراحل تهیه طرح مدیریت پایدار جنگل‌های هیرکانی یادآور شد: در حال حاضر، وارد فاز دوم شدیم که تفصیلی بوده و کارشناسان باید در برنامه حضور پیدا کرده و براساس تقسیم بندی‌های جنگلداری برنامه‌ریزی کنند. طبق برنامه‌ریزی ما، این طرح‌ها در کل جنگل‌های دو میلیون هکتاری، طی 5 سال، در 104 حوضه آبخیزداری انجام خواهد شد. امسال هم در حال انجام این طرح ها در 19 حوضه هستیم. مهم‌ترین حوضه‌ها به تناسب شرایط موجود، استان‌های گیلان، مازندران و گلستان هستند.

شعبانیان ادامه داد: بعد از فاز دوم کتابچه‌ها آماده بوده و وارد فاز اجرایی می‌شویم و مرحله بعد بخش پایش و نظارت بوده که با توجه به ساختار کنونی این مرحله دشوار خواهد بود و به دلیل اهمیتی که دارد در حال بازبینی است.

وی تاکید کرد: زمانی که صحبت از مدیریت پایدار می‌کنیم بحث اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی مطرح است. در کنار همه این‌ها باید بحث ارتباط با مردم و معیشت مردم را هم در مدیریت پایدار جنگل‌ها مورد توجه قرار دهیم. هر کدام از این موارد هم شاخص‌های مختص به خود دارند که باید مورد توجه قرار گیرند. برای تهیه این طرح، اطلاعات مناسب بسیاری با کمک اساتید این حوزه، جمع‌آوری شد که می‌تواند مورد استفاده محققان قرار گیرد. با اجرای این طرح‌ها شاهد ارتقای کمیت و کیفیت جنگل‌ها و بهبود سطح معیشت مردم خواهیم بود.

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی درباره تامین اعتبارات لازم در جهت به ثمر رسیدن طرح مدیریت پایدار جنگل‌ها گفت: خوشبختانه در حال حاضر، اعتبارات لازم در جهت تحقق اهداف طرح مدیریت پایدار جنگل‌ها در اختیار ما قرار گرفته است. در بخش طرح‌های فنی حفاظتی هم که مغفول مانده بود، حدود 135 میلیارد تومان به آن اختصاص یافت. بعد از اتمام تدوین 19 طرح آبخیزداری در حوزه مدیریت پایدار، این طرح‌ها جایگزین طرح‌های فنی حفاظتی خواهند شد.

وی در پایان متذکر شد: در سال جاری ارزیابی دوره‌ای جنگل‌های هیرکانی را خواهیم داشت. در این قسمت هم 6 سال عقب هستیم. این کار قبلا توسط شرکت‌ها انجام می شد اما در حال حاضر، سازمان جنگل‌ها عهده دار این امر شده است. نتایج خیلی خوبی هم در این زمینه حاصل شده است.