آبخیزداری؛ واجب فراموش شده توسعه بخش کشاورزی

کشورمان طی سالیان گذشته با بحران خشکسالی و مدیریت نامناسب منابع آبی روبرو بوده است، از طرف دیگر با توجه به افزایش جمعیت و لزوم افزایش درآمدهای ارزی؛ توسعه کشاورزی امری مبرهن است.

به همین دلیل کشورهای مختلف دنیا اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری را پیشنهاد می کند؛ در این مدل آب های ناشی از بارندگی با روش هایی از جمله احداث کانال های آبی؛ توسعه جنگل کاری، کشت پوشش گیاهی به زیر زمین انتقال داده شده و بدین وسیله از تبخیر آب جلوگیری شده و در فصول گرم نیز می توانیم از این آب انتقال داده شده به زیر زمین برای توسعه مصارف شرب، صنعتی و کشاورزی استفاده کنیم.

با این حال در حال حاضر از 100 درصد آب ناشی از بارندگی کشور 70 درصد از آن بوسیله تبخیر و رودهای مرزی از کشور خارج می شود که توسعه سدسازی های گسترده در سراسر کشور به این امر کمک شایانی کرده است.

بنابراین می توان گفت تنها بوسیله 30 درصد از آب باقیمانده ناشی از بارندگی منابع آب بخش شهری، صنعتی و کشاورزی 84 میلیون ایرانی تامین می شود بنابراین باید به سمت توسعه عملیات آبخیزداری و آبخوانداری و اختصاص بودجه کافی برای آن رفت.

به صورت کلی باید در  ۹۰‌میلیون هکتار از ۱۲۵‌میلیون هکتار باقیمانده از اراضی کشورمان، عملیات آبخیزداری صورت بگیرد چراکه از گذشته تاکنون فقط در ۳۵‌میلیون هکتار از این اراضی عملیات آبخیزداری اجرا شده است.

قرار بر این است تا اواخر دولت، یعنی سال ۱۴۰۴ به نقطه‌ای برسیم که در بخش عمده‌ای از ۹۰‌میلیون هکتار، عملیات آبخیزداری انجام شود، بنابراین باید هر سال در ۱۰‌میلیون هکتار از این اراضی، عملیات آبخیزداری صورت بگیرد.

این در حالی است که بودجه‌ای که برای عملیات آبخیزداری اختصاص داده شده، کافی نیست. جهاد کشاورزی اعلام کرده که باید برای اجرای عملیات آبخیزداری معین شده، یعنی ۱۰‌میلیون هکتار در سال، حدود ۲۵ هزارمیلیارد تومان بودجه اختصاص داده شود، اما اعتباری که تا امروز تخصیص یافته ۵/۱ میلیارد تومان است.

آبخیزداری و آبخوانداری در سیاست‌های کلی نظام ابلاغی رهبر معظم انقلاب مهم شمرده شده است. ایشان طی سالیان متمادی بر پیگیری جدی طرح‌های آبخیزداری تأکید کرده‌اند، اما در مقابل دولت‌ها در ادوار مختلف سراغ طرح‌های کوتاه‌مدت رفته و به اینکه در آینده چه اتفاقی برای «آب» و «خاک» کشور می‌افتد، اهمیتی نداده‌اند.

با وجود اینکه عملیات آبخیزداری در دولت سیزدهم نسبت به دولت قبل بیشتر مورد توجه قرار گرفته، اما موانع زیادی مقابل پیشرفت کار‌ها وجود دارد که باید برطرف شود. 

علاوه بر اینکه بودجه آبخیزداری پایین است، تمام بودجه منابع آبی کشور در اختیار وزارت نیرو می‌باشد، این در حالی است که برای پیشبرد کار‌ها از وزارت جهاد کشاورزی توقعات زیادی دارند.

ضرورت آبخیزداری برای حفظ منابع آبی کشور پر واضح است، بنابراین اگر این مسئله برای مسئولان اهمیت دارد، باید علاوه بر عزم جدی در اجرایی شدن آن، بودجه کافی نیز به آن اختصاص دهند تا به سرعت در دستور کار قرار گیرد و اجرایی شود.

یادداشت: امین محمودی