تولید چرم ماهی، سودآور و دوستدار محیط زیست

به گزارش خبرنگار ایانا، رنگ‌های درخشان پوست ماهی و سطح لایه لایه آن سبب شده که چرم تولید شده از آن طی 20 سال اخیر، راه خود را به صنعت مد جهان باز کرده و خود را بین چرم های لوکس دنیا، در رده و کلاس چرم مار و کروکودیل تثبیت کند. با این تفاوت بزرگ، که برای تولید چرم ماهی، نه تنها نیاز به در معرض خطر انقراض قرار دادن حیوانات وحشی به دلیل شکار بی رویه با هدف پوست گیری وجود ندارد، بلکه برای تولید آن، از ضایعات بدبویی استفاده می‌شود که کارخانجات فراوری برای دفع آن متحمل زحمت و هزینه می‌شدند.

کشورهایی مثل کانادا آمریکا؛ برزیل؛ روسیه؛ چین؛ فرانسه و آلمان، کارخانه‌های اختصاصی تولید چرم ماهی ایجاد کرده‌اند.

50 درصد وزن ماهی ضایعات است

جواد گوزلی مدیر شیلات استان آذربایجان شرقی در این ارتباط به خبرنگار ایانا گفت: حدود 50 درصد وزن ماهی را ضایعات آن تشکیل می دهد که این میزان برای مجموعه‌هایی که به صورت انبوه به تولید و فراوری محصولات شیلاتی می‌پردازند عدد قابل توجهی است. در ازای هر تن فیله ماهی 40 کیلوگرم پوست ماهی دور ریخته می شود. پوستی که می‌تواند در نتیجه فرایند دباغی، کیفیت بسیار بالا و ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد کند.

وی افزود: با توجه به سابقه استان آذربایجان شرقی در تولید محصولات چرمی، ما در اداره شیلات استان به این حوزه ورود کرده و از مرکز رستورانی که با حجم بالا ماهی قزل آلا را پوستگیری می‌کرد دعوت کردیم که این پوست‌های دور ریز ماهی قزل آلا را با قیمت بسیار پایین در اختیار یک مرکز تولید چرم در تهران قرار دهند تا پس از دباغی و تبدیل به چرم برای تولید محصولات و مصنوعات چرمی به تبریز بازگردد.

این مقام مسئول ادامه داد: با توجه به اینکه ایران در تولید ماهی قزل آلا رتبه اول جهان را به خود اختصاص داده است به تبع آن میزان تولید ضایعات و پوست این ماهی ما نیز به همین نسبت بالاست و تعمیم فرآوری پوست ماهی درسایر استان‌های کشور در دستور کار مدیریت بهبود کیفیت و بازار سازمان شیلات قرار گرفته و در دست پیگیری است.

محسن بابایی، اولین تولید کننده چرم ماهی در کشور نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا توضیح داد: چرم ماهی با وجود ظرافت، 9 برابر چرم گاوی و گوسفندی در مقطع یکسان مقاومت دارد. چرا که بافت چرم گوسفندی به صورت موازی و چرم ماهی به صورت حصیری به هم بافته شده است؛ چرم ماهی برودت تا منهای 15 درجه را تحمل کرده و شکننده نمی شود در حالی که چرم‌های گاوی و گوسفندی در دمای منهای صفر حالت شکنندگی پیدا می کنند.  چرم ماهی نسبت به چرم گاوی و گوسفندی رنگ پذیری بسیار بالاتر و بهتری دارد.

وی که تحصیل کرده رشته شیلات است استحصال چرم از پوست ماهی را به عنوان فعالیت دوره بازنشستگی خود برگزیده و با همکاری دو تن از اساتید تولید چرم کشور موفق به استحصال چرم از 8 گونه از ماهیان پرورشی و دریایی کشور شده است.

اولین تولیدکننده چرم ماهی گفت: یکی از گونه‌هایی که اخیرا روی تولید چرم از پوست آن کار کرده‌ایم ماهی قزل آلاست که با توجه به تولید سالانه بیش از 1000 تن آن در کشور، منبع بسیار خوب و پایداری و تامین صنعت چرم ماهی است.

سه سال کار برای تولید چرم ماهی

بابایی توضیح داد: شیلات تبریز بانی تولید چرم ماهی قزل‌آلا شد.تبریز اولین شهری بود که در آن ماهی قزل آلا به‌صورت عمده برای رستوران‌ها پوست‌گیری شد و تولید بالایی هم داشت. ما روی این پوست کار کردیم و نتیجه خوبی هم گرفتیم.

وی گفت: چرم ماهی قزل آلا در ردیف چرم ماهی آزاد است. ماهی آزاد در دنیا یکی از متداول‌ترین و شناخته شده‌ترین چرم ها را به دست می‌دهد و از آنجا که قزل‌آلا هم جزئی از این خانواده است، می‌تواند کاربرد زیادی داشته باشد. این چرم مرغوبی است که در آینده نزدیک می‌تواند در رتبه دومین یا سومین گونه چرم ماهی از نظر حجم تولید پس از چرم تیلاپیا و تن ماهیان قرار بگیرد و آینده خوبی خواهد داشت.

بابایی ادامه داد: مجموعه چرم ماهی حدود سه سال است که در این حوزه  فعالیت دارد. از این سه سال حدود دو سال را روی تحقیق و توسعه زمان گذاشتیم چرا که فرمولاسیون این کار از کشورهای دیگر در اختیار ما قرار داده نمی‌شد و تولید تجاری ما از حدود یک سال پیش آغاز شد. ظرفیت تولید ما چیزی بین 1000 تا 1500 قطعه در ماه است ولی در صورت گشایش بازار، می‌توانیم این ظرفیت را تا 10 هزار قطعه نیز افزایش دهیم.

وی ادامه داد: اخیرا در ایران به تولید ماهی قزل آلا با وزن بالا روی آورده‌ایم و هر چه وزن ماهی بالاتر باشد، طبیعتا استحصال چرم راحت‌تر و کیفیت آن بالاتر است. ابعاد چرم ماهی بسته به نوع ماهی متفاوت است. به‌عنوان مثال چرم ماهی تُن تا ابعاد یک متر مربع نیز تولید شده است ولی چرم ماهی‌هایی مانند تیلاپیا یا سیباس، عمدتا ابعاد 20 تا 30 در 5 تا 6 سانتیمتر دارند که معمولا این قطعات را کنار هم قرار می‌دهند، به صورت یکپارچه دوخته و در ابعاد بزرگ برای تولید استفاده می‌کنند و یا به‌عنوان خرج کار برای تولید محصولات کیف، کفش و انواع لباس استفاده می‌کنند.

چرمی که 6 برابر ارزان‌تر از نمونه خارجی است

این تولیدکننده چرم ماهی با اشاره به محدودیت بازار این محصول گفت: طبیعتا با توجه به این‌که این چرم لوکس است، چیزی درحدود 6 تا 7 و در برخی از گونه‌ها تا 9 برابر قیمت چرم گاوی را داراست. البته با توجه به گران‌قیمت بودن این چرم، هنوز بازار خوبی در کشور ندارد و بازار صادراتی این محصول نیز به دلیل محدودیت‌های سیاسی موجود، هنوز محقق نشده است .

وی افزود: در صورت فعال شدن بازار صادراتی چرم ماهی، ما مزیت خوبی داریم و امکان رقابت در بازارهای جهانی برای ما فراهم است. قیمت چرم تولیدی ما در ایران بسته به نوع چرم در حدود یک سوم تا یک ششم کمتر از نمونه‌های خارجی است. از سوی دیگر ما به دلیل تنوع سبد محصولات دریایی و آبزی‌پروری تنوع قابل توجهی در امکان تولید چرم داریم که مزیت دیگری نسبت به سایر کشورها است.

گزارش: شبنم مسعودی