سال ۲۰۲۶ سال بین‌المللی مرتع و عشایر / تدوین برنامه ملی برای بهره‌برداری از فرصت جهانی ضروری است

ترحم بهزاد در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایانا با بیان این‌که مجمع عمومی سازمان ملل متحد در یک اقدام مهم بین‌المللی، سال ۲۰۲۶ میلادی را به‌طور رسمی به‌عنوان «سال بین‌المللی مرتع و عشایر» نام‌گذاری کرده است؛ اظهار داشت: این اقدام در جهت افزایش آگاهی جهانی در مورد اهمیت حیاتی مراتع و نقش محوری جوامع عشایری به‌عنوان نگهبانان اصلی این اکوسیستم‌ها انجام شد؛ زیرا این مناطق گسترده با چالش‌های فوری نظیر دگرگونی اقلیم و بیابان‌زایی دست‌وپنجه نرم می‌کند.

مدیرکل دفتر آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با توضیح این‌که مراتع شامل دشت‌های گرمسیری، استپ‌ها و کوهستان‌های پوشیده از علف است؛ افزود: این اراضی در سطح جهانی بیش از نیمی از خشکی‌های زمین را پوشش داده و در ارائه خدمات زیست‌محیطی حیاتی از جمله ذخیره‌سازی کربن، تنظیم منابع آب و تولید ایمن غذا نقشی کلیدی دارد؛ مدیریت سنتی عشایر از طریق شیوه‌های کوچ‌نشینی، سلامت این زیستگاه‌ها را حفظ می‌کند.

بهزاد با اشاره به این‌که مراتع ایران بیش از نیمی از مساحت کل کشور را در بر گرفته، گفت: این اراضی ارزشمند به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع طبیعی پس از کویرها، ستون فقرات معیشت میلیون‌ها نفر از جوامع عشایری با حدود ۵ درصد جمعیت کشور و نیز تأمین امنیت غذایی ملی محسوب شده و همچون در سطح جهانی با تهدیداتی جدی مانند چرای بی‌رویه، مدیریت نادرست و خشکسالی‌های فزاینده مواجه است.

وی با بیان این‌که انتظار می‌رود برگزاری سال بین‌المللی مرتع و عشایر بر ترویج استفاده از مراتع سالم و به‌کارگیری شیوه‌های دامداری پایدار به‌عنوان راه‌حل‌های مؤثر در برابر دگرگونی آب‌وهوایی و بیابان‌زایی متمرکز باشد؛ افزود: این رویداد می‌تواند به رسمیت شناختن جهانی مدیریت سنتی عشایر و دانش حفظ زیست‌بوم آن‌ها را تقویت کرده و دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی را تشویق به تدوین سیاست‌های حمایتی و تخصیص سرمایه‌گذاری‌هایی کند که مستقیماً حامی مدیریت پایدار مراتع و معیشت عشایری است، تا از تخریب زمین، فقر در مناطق مرتعی و از دست رفتن این میراث طبیعی و فرهنگی جلوگیری شود.

بهزاد با تأکید بر این‌که برای بهره‌برداری بهینه ایران از این فرصت بین‌المللی، تدوین برنامه‌های ملی مدون در جهت دربرگیری نقش‌آفرینی نهادهای تخصصی به‌صورت عملیاتی ضروری است؛ خاطرنشان کرد:  وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان بالاترین مرجع، باید هماهنگی و راهبری کلان این برنامه‌ها را بر عهده داشته و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به‌عنوان متولی اصلی حفاظت، احیا و مدیریت علمی مراتع، در پایش و اجرای طرح‌های عملیاتی نقش محوری ایفا کند.

وی با بیان این‌که سازمان امور عشایر ایران موظف است ضمن حفظ و ارتقای فرهنگ و معیشت جامعه عشایری، بسترهای لازم برای اجرای الگوهای نوین مدیریتی را در جوامع تحت پوشش خود فراهم آورد؛ افزود: انجمن‌های علمی و صنفی مرتعداران نیز با تکیه بر دانش فنی و تخصصی خود، باید در تدوین استانداردها و آموزش‌های کاربردی مشارکت فعال داشته و اتحادیه‌ها و تعاونی‌های مرتعداری و عشایری نیز به‌عنوان بازوهای اجرایی در سطح بهره‌برداران، باید در ساماندهی مصرف دام، اجرای الگوی چرای متناسب و توزیع عادلانه منابع و خدمات نقش‌آفرینی کنند.

بهزاد خاطرنشان کرد: برنامه‌های ملی باید شامل ارتقای سطح دانش فنی با تلفیق روش‌های نوین پایش مرتع و دگرگونی اقلیم، تدوین سند ملی مدیریت پایدار مراتع با محوریت نهادهای تخصصی، و اجرای پروژه‌های آزمایشی بین‌المللی برای جذب سرمایه‌گذاری‌های سبز خارجی در حوزه‌های احیای مراتع و توسعه زیرساخت‌های دامپروری عشایری باشد.

مدیرکل دفتر آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور تصریح کرد: ایران باید فعالانه در مجامع بین‌المللی این سال، دانش بومی خود در زمینه مقاومت در برابر خشکی و استفاده بهینه از منابع محدود را به نمایش بگذارد تا جایگاه خود را به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در حفظ مراتع جهانی تثبیت کند.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی