پژوهشکده آبزی‌پروری در مسیر نوآوری ست/ از احیای زرده‌پر تا تولید بستنی ماهی

محمد صیاد بورانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا چند موفقیت مهم پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های داخلی کشور را تشریح کرد.

رئیس پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های داخلی کشور و رئیس مرکز تحقیقات فرآوری آبزیان، با اشاره به دستیابی به دانش فنی تکثیر مصنوعی و تولید لارو ماهی سس بزرگ‌سر  به‌عنوان یکی از دستاوردهای شاخص این پژوهشکده طی سال اخیر، گفت: این ماهی با نام محلی «زرده‌پر»، از مهم‌ترین گونه‌های اقتصادی و بومی دریای خزر است که طبق آمارهای صید سازمان شیلات ایران میزان صید آن در سال‌های اخیر کاهش یافته و نیازمند بازسازی ذخایر است؛ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از منابع طبیعی (IUCN) بر ضرورت حفاظت از این گونه تأکید دارد.

صیاد بورانی با بیان این‌که همکاران پژوهشکده آبزی‌پروری پس از ۳۰ سال که زنجیره فنی تکثیر این گونه وجود نداشت، با همکاری اتحادیه تعاونی‌های پره و مرکز بازسازی ذخایر شهید انصاری رشت، موفق به احیای این دانش شدند؛ افزود: با تلاش مستمر پنج‌ساله و انجام آزمون‌های مختلف القای هورمونی، برای نخستین بار در کشور توانستیم این ماهی را به‌صورت مصنوعی تکثیر و لارو آن را تولید کنیم.

وی ادامه داد: در این طرح حدود ۹ هزار عدد لارو تولید شد که در استخر خاکی، واحدهای پرورش فایبرگلاس و حوضچه بتنی نگهداری شدند؛  خوشبختانه تمام این آن‌ها اکنون به بچه‌ماهیان ۳۰ گرمی تبدیل شده‌ و تحقیقات برای دستیابی به مولد و نسل F1 در قالب طرحی جامع ادامه دارد.

رئیس پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های داخلی کشور، با اشاره به تولید نسل چهارم کپور معمولی نژاد تاتا به‌عنوان موفقیت دیگر این پژوهشکده، اظهار داشت: به دلیل تلاقی‌های مداوم درون‌خانوادگی در ماهیان کپور پرورشی کشور و استفاده از مولدین قدیمی، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور با همکاری موسسه HAKI مجارستان حدود ۵۰۰ هزار عدد تخم سبز از این نژاد را وارد کرد؛ این اقدام در پژوهشکده‌های آبزی‌پروری شمال و جنوب کشور اجرا شد و پس از چندین نسل تکثیر، اکنون نسل چهارم این نژاد تولید شده است.

صیاد بورانی افزود: نتایج مقایسه‌ای حاکی از آن است که نژاد تاتا نسبت به کپور رایج پرورشی، ۷۷ درصد رشد بالاتر، ۴۴ درصد دوره پرورش کوتاه‌تر و نیم واحد ضریب تبدیل غذایی کمتر دارد که این ویژگی‌ها موجب ۲۰ درصد صرفه‌جویی مستقیم در هزینه خوراک می‌شود.

وی ادامه داد: شاخص‌های تولیدمثل و سودآوری این نژاد ۲۰ درصد بیش از کپور رایج گزارش شده و ظاهر جذاب، بدن گرد و بشقابی‌شکل آن نیز به بازارپسندی بیشتر آن کمک کرده است.

صیاد بورانی با اشاره به تولید بیش از ۲۰۰ هزار تن ماهیان سردابی در کشور و رتبه نخست استان چهارمحال و بختیاری در این حوزه، گفت: در دهه ۹۰، بیماری ویروسی VHS به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بیماری‌های اخطار کردنی سازمان جهانی بهداشت حیوانات که تمامی رده‌های سنی ماهیان قزل‌آلا را درگیر می‌کند، موجب تلفات گسترده در مزارع شد.

وی افزود: محققان پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های داخلی با همکاری سازمان دامپزشکی کشور، با روشی روش ساده و اقتصادی موفق به ساخت کیت تشخیص سریع VHS شدند که ضمن جلوگیری از واردات مشابه خارجی، به مزارع پرورشی امکان شناسایی سریع بیماری را می‌دهد تا با قرنطینه، از گسترش آن جلوگیری کنند.

صیاد بورانی اظهار داشت: در حالی‌که سرانه مصرف آبزیان در دنیا بیش از ۲۲ کیلوگرم اعلام شده، در ایران حدود ۱۴ کیلوگرم بوده و در شهرهای غیرساحلی حتی کمتر است؛ بر همین اساس مرکز تحقیقات فرآوری آبزیان از سال ۱۳۸۳ با هدف افزایش مصرف و ارزش افزوده ماهیان، به‌ویژه گونه‌های ریزجثه مانند کیلکا و ساردین‌ماهیان، در استان گیلان تأسیس شد.

وی ادامه داد: این مرکز با حمایت برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) و با رویکردی ملی و بین‌المللی راه‌اندازی شد و تاکنون در حوزه‌های متنوعی از جمله فرآوری محصولات شیلاتی، تولید فرآورده‌های نوین آرایشی، بهداشتی و دارویی و مکمل‌های امگا ۳، FBP و FBC فعالیت کرده است.

رئیس مرکز تحقیقات فرآوری آبزیان، گفت: در حال حاضر در این مرکز بیش از ۲۳ نوع محصول شیلاتی از جمله ناگت، برگر کوبیده، کیلکای دودی، اسنک و حتی بستنی ماهی با مشارکت بخش خصوصی تولید شده است.

وی با اشاره به این‌که حدود ۴۰ درصد محصولات شیلاتی کشور به ضایعات تبدیل می‌شود؛ افزود: استفاده از ضایعات شیلاتی به‌عنوان یکی از محورهای مهم فعالیت مرکز تحقیقات فرآوری آبزیان بوده و به منظور افزایش ارزش افزوده و سودآوری، با اجرای پروژه‌های پژوهشی در حال وارد کردن این مواد به چرخه تولید هستیم.

صیاد بورانی خاطرنشان کرد: این ضایعات منبع غنی پروتئین بوده و می‌توان از آن‌ها در تولید پروتئین هیدرولیزشده برای استفاده بدنسازان، کرم‌های پوستی، کلاژن، پودر آمینواسید، آنزیم و سایر محصولات استفاده کرد.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی