سهم 14 درصدی ایران از تولید خرما/ جایگاه صادراتی خرمای ایران تقویت شود

حمید زرگری در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با اشاره به این‌که خرما به‌عنوان محصولی راهبردی در مناطق گرم و خشک ایران، نه‌تنها از منظر اقتصادی بلکه از نظر اشتغال‌زایی، امنیت غذایی، نقش اجتماعی و محیط‌زیستی نیز اهمیت بسزایی دارد؛ افزود: این میوه مقاوم به خشکی، کم‌آبی و شرایط نامساعد آب‌وخاک از معدود گیاهانی است که امکان اسکان انسان در نواحی گرم و غیرحاصل‌خیز دنیای قدیم را فراهم کرده است.

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس با بیان این‌که این محصول راهبردی با چالش‌هایی جدی در ساختار تولید، فرآوری و صادرات روبه‌روست؛ گفت: ایران با تولید حدود ۱۴ درصد از خرمای جهان در میان سه کشور اول تولیدکننده قرار دارد اما به‌رغم این جایگاه تولیدی، عملکرد تولید در هکتار آن بسیار کمتر از میانگین جهانی بوده و مقام صادراتی ایران نیز در رتبه‌های پایین قرار دارد.

وی افزود: از اصلی‌ترین دلایل این عقب‌ماندگی وجود نخلستان.های فرسوده و مسن با ارقام قدیمی، غیراقتصادی و کم‌بازده است؛ به طوری‌که این نخیلات اغلب ترکیبی از ارقام بذری و غیرتجاری هستند که حتی اجرای عملیات به‌زراعی نیز در آنها بی‌نتیجه است؛ بنابراین اصلاح و جایگزینی این باغ‌ها با ارقام تجاری با میوه نیمه‌خشک مانند مجول و پیارم یک ضرورت راهبردی تلقی میشود.

زرگری اظهار داشت: تولید نهال سالم و اصیل نیز به دلیل نیاز روزافزون به روش‌های مطمئن و بهینه‌سازی.شده مانند کشت بافت نیاز دارد و این مسئله به‌ویژه برای توسعه‌ای هدفمند در نخلستان.های کشور حیاتی است.

وی با اشاره به این‌که کیفیت پایین خرمای تولیدی ناشی از مجموعه‌ای از عوامل ساختاری و مدیریتی مانند استفاده از ارقام نامناسب، مدیریت نادرست نخلستان، شیوه‌های نامناسب برداشت و حمل‌ونقل، فرآوری سنتی و بدون رعایت اصول بهداشتی، کمبود انبارها و سردخانه‌ها، عدم رعایت استانداردهای کیفی، نبود قوانین و مقررات مشخص برای بسته‌بندی مطابق معیارهای اتحادیه اروپا است؛ افزود: در نتیجه، حدود ۳۰ درصد از خرمای تولیدی کشور به دلیل نداشتن ظاهر بازارپسند و کیفیت نامطلوب جذب بازار مصرف نمی‌شود.

زرگری گفت: نبود برنامه جامع و مدون صادراتی، نبود تشکل‌های حرفه‌ای و فعال در زمینه تولید و صادرات، غیرفعال بودن رایزنان اقتصادی در بازارهای هدف، تعدد و پیچیدگی کانال‌های بازاریابی داخلی و نبود نظارت مؤثر بر صنعت خرما از جمله مهمترین این چالش‌ها در زمینه صادرات خرما است.

وی با بیان این‌که رفع این چالش‌ها نیازمند نگاه جامع به تمامی حلقه‌های زنجیره ارزش خرما از تولید تا صادرات است؛ افزود: مهمترین راهکارهای پیشنهادی شامل جایگزینی و توسعه کشت ارقام مرغوب تجاری، رعایت اصول صحیح به‌باغی در نخلستان‌ها، رفع موانع مکانیزاسیون، احداث صنایع تبدیلی و تکمیلی پیشرفته، بهبود سیستم حمل‌ونقل، رعایت اصول بهداشتی در فرآیند داشت، برداشت، فرآوری و صادرات، رعایت استانداردهای بسته‌بندی و درجه‌بندی، ارتقای مهارت فنی تولیدکنندگان و صادرکنندگان و تبلیغات هدفمند و اطلاع‌رسانی قوی به صادرکنندگان است.

زرگری با این توصیه که بازار داخلی از طریق فرهنگ‌سازی مصرف خرما در تمام سال و معرفی خواص آن به جامعه از طریق همکاری با صداوسیما، آموزش و پرورش، وزارت بهداشت و جهاد کشاورزی توسعه یابد؛ گفت: در مجموع رفع مشکلات ساختاری صنعت خرما نیازمند عزم ملی، هماهنگی بین دستگاه‌ها، مشارکت فعالان بازار و ایجاد نظام منسجم نظارتی است.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی