عضو هیات علمی سازمان تات:
مقابله با بیابان‌زایی نیازمند هم‌افزایی ملی است
تهران- ایانا- ردیس گروه پژوهشی مهندسی حفاظت آب و خاک پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری گفت: استفاده از فناوری‌های نوین، مدیریت منابع آبی و مشارکت مردمی از راهکارهای مؤثر برای مقابله با پدیده بیابان‌زایی است.
حمیدرضا پیروان در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با اشاره به ضرورت عزم ملی برای مقابله با بیابان‌زایی در کشور گفت: بیابان‌زایی فرآیندی است که در آن زمین‌های حاصلخیز در مناطق خشک، نیمه‌خشک و نیمه مرطوب، عمدتاً به دلیل فعالیت‌های انسانی و تغییرات اقلیمی، تخریب می‌شوند.
رئیس گروه پژوهشی مهندسی حفاظت آب و خاک پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری بیان کرد: این پدیده آثار منفی فراوانی همچون فرسایش خاک، شور شدن خاک و کاهش حاصلخیزی، کاهش تنوع زیستی، تشکیل ریزگردها و کاهش سلامت عمومی به همراه دارد.
رئیس گروه حفاظت خاک گفت: در استان‌های مختلف کشور از‌جمله اصفهان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان به دلیل کمبود منابع آبی، برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی و هجوم تلماسه‌های بادی، اراضی کشاورزی به شدت آسیب دیده‌اند.
وی افزود: یکی از پیامدهای مهم بیابان‌زایی، کاهش درآمد مردم و مهاجرت اجباری به حاشیه شهرها است که فشار مضاعفی بر منابع و زیرساخت‌ها وارد می‌آورد.
پروژه‌های تحقیقاتی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری برای مقابله با بیابان‌زایی
پیروان با بیان اینکه پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در راستای مبارزه با فرسایش بادی و بیابان‌زایی پروژه‌های موفقی را اجرایی کرده است افزود: دشت هندیجان در استان خوزستان به دلیل سدسازی‌های متعدد بر روی رودخانه زهره و عدم رعایت حقابه‌های زیستی به کانون گرد و غبار تبدیل شده بود، که پوشش گیاهی آن در قالب طرح نمونه‌ای در 500 هکتار از اراضی، با روش‌های آبخیزداری سازگار با محیط زیست احیا شد.
وی گفت: طرح احیای دشت هندیجان که به‌طور خاص به دلیل استفاده از آب منطقه‌ای، توانسته است اجازه احیای خودبخودی را به طبیعت بدهد، با موفقیت چشمگیری روبه‌رو شده است.
فناوری‌ها و روش‌های نوین برای مقابله با بیابان‌زایی
رییس گروه پژوهشی مهندسی حفاظت آب و خاک پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور با پیشنهاد اینکه از روش‌های آبخیزداری سازگار با محیط برای مقابله با بیابان‌زایی استفاده شود، گفت: به‌ویژه در مناطق ساحلی می‌توان از شیرین کردن آب دریا و کشت گونه‌های مقاوم به شوری بهره برد.
وی با بیان اینکه استفاده از پوسته‌های زیستی، باکتری‌ها و جلبک‌ها به‌عنوان راهکارهایی نوآورانه برای حفاظت از خاک مطرح شده است گفت: استفاده از الگوهای جهانی مانند کوبوکی چین و تولید خاک از ترکیب شن بادی با مواد آلی می‌تواند به احیای زمین‌های بیابانی کمک کند.
تأثیر تغییرات اقلیمی بر روند بیابان‌زایی در ایران
پیروان با اشاره به تسریع روند بیابان‌زایی در پی تغییرات اقلیمی تصریح کرد: گزارش‌ها نشان می‌دهد در دهه‌های اخیر میزان تبخیر و تعرق در کشور از سال 1347 تا 1395 با آهنگ 4/5 میلی‌متر در سال افزایش داشته است.
وی گفت: در همین مدت، مجموع بارش کشور با آهنگ 1/1 میلی‌متر در سال کاهش و میانگین دمای کشور 4/0 درجه سانتی‌گراد در هر دهه افزایش یافته است.
پیروان با تاکید بر افزایش زمان و شدت دوره‌های خشکسالی در ایران افزود: این تغییرات همراه با کاهش ذخایر آبخوان‌ها، که از سال آبی 1343 تا 1393 بیش از 114 میلیارد مترمکعب کاهش یافته، و وضعیت را بحرانی‌تر کرده است.
وی تاکید کرد: برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی، باید برنامه‌ریزی یکپارچه‌ای شامل احیای پوشش گیاهی مقاوم، مدیریت پایدار منابع آب و کاهش فشار بر اکوسیستم‌های شکننده انجام شود.
افزایش مشارکت مردم در مقابله با بیابان‌زایی
پیروان گفت: مشارکت مردم در اقدامات حفاظتی نه تنها موجب افزایش اثربخشی این اقدامات می‌شود، بلکه می‌تواند به توسعه پایدار و تأمین معیشت مردم نیز کمک کند.
وی پیشنهاد کرد: برای افزایش مشارکت مردم باید از سیاست‌های حمایتی همچون یارانه سبز برای آیش اراضی حساس به فرسایش، آموزش و آگاهی بخشی از منابع و اهداف طرح‌ها، بالابردن سطح دانش و مهارت افراد، ایجاد تعاونی‌های محلی برای مدیریت منابع و نیز جلب مشارکت در امر سرمایه گذاری تولید و اشتغال، استفاده کرد.
رییس گروه پژوهشی مهندسی حفاظت آب و خاک پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری تاکید کرد: مقابله با بیابان‌زایی نیازمند هم‌افزایی اقدامات علمی دولتی و مردمی است و تنها با همکاری تمامی بخش‌ها می‌توان به یک راه حل پایدار دست یافت.
خبرنگار: شهرزاد مسعودی
دیدگاه تان را بنویسید