ظرفیت مغفول مانده تولید خوراک دام / واردات نهاده‌ها قابل کاهش است

مجید موافق قدیری در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا اظهار کرد: همه دنیا می‌دانند که خوراک آماده دام و صنعتی با فرمولاسیون دقیق، قابلیت هضم مواد مغذی را بهبود می‌بخشد؛ این امر منتج به افزایش تولید شیر و وزن‌گیری بهتر در دام‌های پرواری می‌شود؛ در واقع، استفاده از خوراک آماده باعث کاهش ضریب تبدیل غذایی و ارتقای راندمان و بهره‌وری در واحدهای دامپروری خواهد شد.

رئیس انجمن صنایع خوراک دام با بیان اینکه خوراک‌های آماده با بهره‌گیری از ضایعات کشاورزی، نیاز به واردات نهاده‌هایی مانند ذرت و سویا را تا حد زیادی کاهش می‌دهد گفت:  بر اساس آمارهای وزارت جهاد کشاورزی در سال ۱۴۰۳، ظرفیت تولید کارخانجات خوراک کشور توانسته حدود ۱۰ درصد از واردات نهاده‌ها را جبران کند که در صورت بهره‌برداری کامل از ظرفیت این واحدها، می‌توان شاهد کاهش ۱۵ درصدی در واردات نهاده‌های دامی بود؛ اقدامی که منتج به کاهش خروج ارز و وابستگی کشور به نهاده‌های پرمصرف خواهد شد.

قدیری ادامه داد: نارضایتی دامداران عمدتاً ناشی از کیفیت پایین نهاده‌های وارداتی، از جمله رطوبت بالا و آلودگی به آفلاتوکسین، عدم شفافیت در ترکیبات خوراک آماده، و برخی تجربیات منفی در سال‌های گذشته است.

وی تصریح کرد: دغدغه دامدار کاملاً بجاست، چرا که کیفیت در بازار یکسان نیست و طبق نظرسنجی‌های انجام‌شده، فعالیت واحدهای کوچک غیراستاندارد و بعضاً غیرمجاز تولید خوراک، بزرگ‌ترین عامل بی‌اعتمادی در این زمینه بوده‌اند.

قدیری با تأکید بر اینکه تا زمانی‌که دولت به نهاده‌های دامی یارانه پرداخت می‌کند، این مسائل فرعی و حاشیه‌ای همچنان وجود خواهند داشت، گفت: با این حال، صنعت خوراک دام کشور با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین فناوری‌ها و تحت نظارت سخت‌گیرانه‌ترین استانداردهای فنی، بهداشتی و دامپزشکی فعالیت می‌کند تا ریسک‌های کیفی تولید به حداقل برسد.

رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران تصریح کرد: استانداردهای ملی ایران، شاخص‌هایی مرتبط با الزامات بهداشتی و کنترل مخاطراتی مانند رطوبت، کپک، باقیمانده سموم و یکنواختی ذرات را الزامی دانسته‌اند؛ سازمان دامپزشکی کشور نیز دستورالعمل نظارت فنی و مستمر بر واحدها و زنجیره‌های تولیدی را طراحی و ابلاغ کرده است و بخش قابل توجهی از تولیدکنندگان نیز به این الزامات پایبند هستند؛ اما ما معتقدیم نظارت‌های کیفی باید در تمام مراحل تولید محصولات پروتئینی، از جمله خوراک دام، طیور و آبزیان، اعمال شود.

وی افزود: در این حوزه با سه چالش اصلی  فرمولاسیون، مواد اولیه و فرآوری مواجه هستیم؛ در بخش فرمولاسیون، به دلیل کمبود داده‌های محلی، خوراک‌ها گاهی با نیازهای خاص دام‌ها هم‌خوانی ندارند. در زمینه مواد اولیه، متأسفانه بخش عمده‌ای از نهاده‌های دامی و مواد اولیه تولید خوراک دام وابسته به واردات است؛ موضوعی که مانند وجود رطوبت بالا یا آلودگی به آفلاتوکسین موجب ناپایداری در کیفیت می‌شود.

قدیری ادامه داد: در بخش فرآوری نیز باید توجه داشت که وجود تجهیزات قدیمی در برخی کارخانجات خوراک دام و خام‌فروشی نهاده‌های دامی، تا حد زیادی باعث کاهش بهره‌وری و افت کیفیت تولید می‌شود. وابستگی به واردات، به‌ویژه در مورد نهاده‌هایی چون جو، ذرت و سویا، یکی از عوامل کلیدی است که هم بر هزینه و هم بر پایداری کیفیت انواع خوراک دام، طیور و آبزیان اثرگذار است و نوسانات ارزی و تحریم‌ها نیز موجب افت کیفیت نهاده‌های دامی، خوراک آماده و در نهایت محصولات پروتئینی شده‌اند.

وی با بیان اینکه راه‌حل‌هایی مانند استفاده از ضایعات کشاورزی یا فناوری‌های نوین، از جمله بهره‌گیری از لارو حشرات، می‌توانند تا حد زیادی جایگزین نهاده‌های وارداتی شوند؛ خاطرنشان کرد: تا زمانی‌که یارانه‌ها به شکل‌های غیرهدفمند در بخش دامپروری و شیلات تزریق می‌شوند، این راهکارها قابل اجرا نخواهند بود چرا که در چنین شرایطی، تولیدکننده انگیزه‌ای برای بهره‌وری و استفاده از فناوری‌های نوین نخواهد داشت.

وی تأکید کرد: فرمولاسیون دقیق، کنترل کیفی مواد اولیه و مدیریت صحیح فرآوری، سه ضلع اصلی تضمین کیفیت محصول نهایی هستند؛ اما متأسفانه این مؤلفه‌ها در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی کشور به‌درستی مدنظر قرار نگرفته‌اند.

خبرنگار: شبنم مسعودی