عضو هیأت علمی سازمان تات:
در جیره‌نویسی عهد اخوت با هیچ نهاده‌ای وجود ندارد/ لزوم اصلاح سیاست‌های واردات نهاده‌ها
تهران- ایانا- مسئول بخش تحقیقات تغذیه مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور، گفت: تأمین مواد مغذی دام و طیور شرط لازم است اما کافی نیست و جیره‌نویسی زمانی موفق خواهد بود که علاوه بر ترکیبات مغذی، به مسیر تأمین و محدودیت‌های ترکیبات ضدتغذیه‌ای نیز توجه شود.
علیرضا آقاشاهی در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با بیان این‌که تامین مواد مغذی دام و طیور از جمله انرژی، پروتئین و مواد معدنی، در جیره غذایی آنها شرط لازم بوده اما کافی نیست؛ افزود: مسیر تامین این مواد نیز اهمیت دارد؛ برای مثال در گاو شیری انرژی و پروتئین باید از ترکیبی از غلات و علوفه تأمین شود، در حالی که طیور به دلیل ساختار دستگاه گوارش تنها می‌توانند از غلات استفاده کنند.
مسئول بخش تحقیقات تغذیه موسسه تحقیقات علوم دامی کشور با اشاره به این‌که علاوه بر ماهیت مواد مغذی و مسیر تأمین، محدودیت‌های ترکیبات ضدتغذیه‌ای نیز باید در جیره رعایت شود؛ گفت: وجود مواد ضدتغذیه‌ای در خوراک درمحدوده مجاز مشکلی ایجاد نمی‌کند اما درصورت تجاوز از حد مجاز، راندمان تولید کاهش خواهد یافت؛ به عنوان مثال بالاتر از حد رفتن تانن ها و یا اسید فایتیک در طیور، موجب کاهش جذب مواد مغذی و افت تولید می‌شود.
آقاشاهی با بیان این‌که با نگاه کارشناسی به این سه ضلع کلیدی یعنی توجه به مواد مغذی لازم، ماهیت غله یا علوفه ای بودن و مواد ضد تغذیه ای برای دام یا طیور هدف، محدودیتی برای استفاده از هیچ نهاده‌ای وجود ندارد؛ افزود: متاسفانه برخی دیدگاه‌های سنتی و رایج و حتی غیرعلمی، مصرف‌کنندگان را به استفاده صرف از چند قلم محدود می‌کند؛ در حالی که جدول ترکیبات خوراکی در دنیا شامل بیش از ۴۲ قلم ماده اصلی بوده و بهره‌گیری علمی از آنها کاملا مرسوم و امکان‌پذیر است.
وی با اشاره به این‌که غلاتی مانند جو، ذرت و دیگر منابع نشاسته‌ای از عمده منابع انرژی و کنجاله‌ها منابع پروتئینی برای دام سنگین هستند؛ اظهار داشت: کیفیت این نهاده‌ها بر اساس اقلیم، خاک و رقم زراعی می تواند متفاوت باشد؛ به طور مثال جو وارداتی عموما نشاسته بیشتری داشته و از نظر انرژی‌زایی با برخی منابع داخلی کمی متفاوت است اما این تفاوت به هیچ عنوان به معنای محدودیت مصرف نیست.
آقاشاهی با بیان این‌که برخی از جوهای داخلی به دلیل شرایط خاک فقیر یا برداشت زودهنگام، نشاسته کمتری دارد؛ گفت: اما کیفیت ارقام خوب داخلی می‌تواند با جو وارداتی برابری کرده و یا حتی بهتر باشد؛ ضمن این‌که گاهی انبارداری و حمل‌ونقل در مسیر واردات نیز تاثیر مستقیمی بر کیفیت و بهره‌وری نهاده‌ها داشته و کپک زدگی یا آفت زدگی می‌تواند ارزش غذایی تمام نهاده ها از جمله جو و ذرت وارداتی را به شدت کاهش دهد.
مسئول بخش تحقیقات تغذیه موسسه تحقیقات علوم دامی ادامه داد: عموما در جیره، نسبت مناسب جو و ذرت حتی برای گاوهای پر تولید، تقریباً نصف-نصف بوده و جیره نویس با رعایت نیاز و شرایط اقتصادی، نسبت‌ها را تنظیم می‌کند.
این عضو هیأت علمی سازمان تات با بیان این‌که هنر جیره‌نویس در رعایت همین تعادل ها و توجه به اقتصادی‌ترین مسیر تامین نیاز دام و طیور است؛ افزود: در این مسیر عهد اخوت با هیچ نهاده‌ای وجود نداشته و ندارد؛ در صورت اصولی و هنرمندانه نبودن جیره نویسی، حتی در صورت استفاده از بهترین مواد اولیه، راندمان کاهش می‌یابد.
وی افزود: مسئولیت جیره نویسی معمولاً بر عهده مدیر فنی و متخصص تغذیه واحد تولید خوراک است؛ اما متاسفانه در کشور ما اعمال برخی فرمول‌های دستوری و سختگیری های نظارتی غیر کارشناسی و انعطاف ناپذیری، ابتکار و هنر جیره‌نویس را محدود و مسیر تغییرات اصولی جیره را دشوار می‌کند.
مسئول بخش تحقیقات تغذیه موسسه تحقیقات علوم دامی کشور ادامه داد: این روش در هیچ کجای دنیا مرسوم نبوده و عمدتا سختگیری و نظارت بر تطابق جیره ارایه شده با معیارهای اظهار شده توسط تولید کننده است.
وی با تاکید بر این‌که سیاست‌های واردات نهاده‌ها باید اصلاح شود تا کیفیت و بهره‌وری حفظ شود؛ افزود: در تخصیص ارز و یا مجوز واردات تفاوتی بین بسیاری از محموله‌ها دیده نمی‌شود؛ درحالی که مثلا تفاوت کیفیت ذرت از مبادی مختلف گاهی به ۲۰ تا ۳۰ درصد رسیده که باتوجه به حجم زیاد واردات، عدم توجه به این موضوع باعث هدر رفت عظیم منابع ارزی و کاهش راندمان تولید می‌شود.
آقاشاهی خاطر نشان کرد: در نهایت به‌کارگیری بی دردسر هنر جیره‌نویسی و رعایت سه ضلع تغذیه‌ای – ترکیبات مغذی، مسیر تامین و محدودیت‌های ضدتغذیه‌ای – پایه اصلی تولید پایدار، اقتصادی و با کیفیت محصولات دام و طیور است.
خبرنگار: شهرزاد مسعودی
دیدگاه تان را بنویسید