توسعه گلخانه‌ها نیازمند حمایت‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است

رضا آزادی گنبد در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با بیان این‌که ایران به‌گونه‌ای با کمبود جدی منابع آبی روبرو است که آبخوان‌ها با کسری ۱۴۳ میلیارد متر مکعب مواجه‌اند؛ افزود: از سوی دیگر حدود ۷۰ درصد منابع آبی با بهره‌وری بسیار پایین در بخش کشاورزی مصرف می‌شود.

وی گفت: در شرایط کنونی، محیط‌های کنترل‌شده می‌تواند به‌عنوان راهکاری عملی برای کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری منابع به کار گرفته شود.

رییس پژوهشکده گلخانه و محیط های کنترل شده، موسسه تحقیقات علوم باغبانی با اشاره به این‌‌که تراز تجاری کشاورزی در سال ۱۴۰۱ به منفی ۱۲.۶ میلیارد دلار رسید؛ گفت: این نشان‌دهنده وابستگی بالا به واردات بوده که عمدتاً به دلیل تولید ناکافی و غیربهینه محصولات است.

وی تأکید کرد: محیط‌های کنترل‌شده این امکان را فراهم می‌کند که محصولات با کیفیت‌تر و صادرات‌محور تولید کرده و از این طریق به ارزآوری برای کشور کمک کنیم.

آزادی با بیان این‌که دوره کنونی نیازمند مدیریت چندمعیاره بوده و ما باید همزمان به مسائل بهره‌وری آب، نیاز بازار، و پایداری منابع توجه کنیم؛ افزود: به‌عنوان مثال، سایبان‌ها در مزارع فضای باز می‌تواند مصرف آب را کاهش  و تولید را افزایش دهد.

وی با اشاره به این‌‌که برای کاهش بارگذاری جدید بر منابع آبی و انرژی، باید به‌جای گسترش کشت‌های فضای باز پرآب‌بر، تولید را به محیط‌های کنترل‌شده منتقل کنیم؛ گفت: این انتقال می‌تواند در چارچوب برنامه‌های بلندمدت، مانند سند ملی گلخانه‌ها، به‌صورت اصولی اجرا شود.

رییس پژوهشکده گلخانه و محیط های کنترل شده، موسسه تحقیقات علوم باغبانی با تأکید بر این‌که یکی از چالش‌های اصلی، نبود ابزارهای حقوقی مناسب برای تشویق کشاورزان به تغییر الگوی کشت است؛ افزود: تغییر از کشت فضای باز به محیط‌های کنترل‌شده نیازمند حمایت‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است.

وی با اشاره به این‌‌که برخی گلخانه‌ها از سیستم‌های هوشمند استفاده نکرده و همین مسئله موجب اتلاف آب و انرژی می‌شود؛ گفت:  استفاده از فناوری‌های پیشرفته در طراحی گلخانه‌ها می‌تواند این مشکلات را برطرف کند.

آزادی با بیان این‌که در محیط‌های کنترل‌شده، هدف اصلی باید تولید محصولات‌ مورد نیاز در بازار داخلی و خارجی باشد؛ افزود: تنوع محصول نیز باید با توجه به ظرفیت بازار و شرایط اقلیمی هر منطقه تعریف شود.

وی ادامه داد: تولید محصولاتی مانند جلبک یا گیاهان گرمسیری خاص در محیط‌های کنترل‌شده می‌تواند نمونه‌ای از استفاده بهینه از منابع باشد.

آزادی با تأکید بر این‌که توسعه محیط‌های کنترل‌شده تنها راه نجات کشاورزی ایران در شرایط فعلی بوده و این توسعه باید با مدیریت هوشمندانه، حمایت‌های دولتی، و مشارکت فعال کشاورزان همراه باشد؛ گفت:  ایجاد سازوکارهای حقوقی مناسب و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته از الزامات این مسیر است.

وی با اشاره به این‌‌که محیط‌های کنترل‌شده علاوه‌بر افزایش بهره‌وری منابع، می‌تواند به تقویت اقتصاد کشاورزی و بهبود تراز تجاری کشور کمک کند؛ افزود: آینده کشاورزی ایران در گرو اتخاذ رویکردهای نوین و پایداری‌محور است که محیط‌های کنترل‌شده در قلب آن قرار دارد.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی