ایانا گزارش می‌دهد:
ساماندهی بازار موز؛ ضرورت بازنگری در مسیر واردات برای حمایت از مصرف‌کننده
تهران- ایانا- با وجود واردات موز با قیمت کمتر از ۵۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم، این میوه با نرخ بیش از ۹۰ هزار تومان در بازار عمده‌فروشی تهران عرضه می‌شود؛ بخشی از این فاصله قیمتی ناشی از چالش‌هایی در فرآیند تخصیص مجوزها و سازوکار عرضه در بازار است.
به گزارش خبرنگار ایانا؛ موز به عنوان یکی از میوه‌های پرطرفدار و پرمصرف در سبد غذایی خانوارهای ایرانی، طی ماه‌های اخیر با افزایش قیمت مواجه شده است. بررسی‌های میدانی خبرنگار ایانا در میدان مرکزی میوه و تره‌بار تهران نشان می‌دهد که قیمت عمده‌فروشی انواع موز وارداتی، به‌ویژه موز هندی، به بیش از دو برابر قیمت تمام‌شده وارداتی رسیده است.
این اختلاف قیمت قابل توجه، عمدتاً به دلیل برخی گلوگاه‌های اجرایی در فرآیند واردات، نوسانات ارزی و برخی واسطه‌گری‌ها در بازار به وجود آمده است. با وجود تلاش‌های وزارت جهاد کشاورزی برای مدیریت عرضه و تقویت صادرات میوه‌های داخلی، بازار موز همچنان نیازمند بازنگری دقیق در سیاست‌های اجرایی است.
نیاز سالانه و حجم واردات
مطابق آمار رسمی، در ایران سالانه به حدود ۵۵۰ تا ۶۰۰ هزار تن موز مصرف می‌شود. بیش از ۹۵ درصد این بازار مصرف از طریق واردات تأمین می‌شود و کشورهای هند، فیلیپین و اکوادور تأمین‌کنندگان اصلی این میوه برای بازار ایران هستند.
وضعیت واردات در سال ۱۴۰۳
در سال گذشته، بالغ بر ۵۴۰ هزار تن موز به کشور وارد شد که ارزش دلاری آن بیش از ۴۰۰ میلیون دلار بوده، و بخش اعظم این واردات از کشور هند انجام شده است. هرچند قیمت پایه موز هندی در بنادر ایران در حدود ۸ دلار برای هر ۱۳.۵ کیلوگرم محاسبه می‌شود، اما در بازار عمده‌فروشی تهران این نوع موز با نرخ ۹۰ هزار تومان یا بیشتر به فروش می‌رسد.
برخی عوامل موثر بر افزایش قیمت
به گفته کارشناسان، مجموعه‌ای از عوامل ساختاری و اجرایی در افزایش قیمت موز دخیل هستند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سازوکار تخصیص مجوز واردات: استفاده از مدل صادرات در ازای واردات برای موز، در شرایطی که برخی صادرکنندگان تخصص لازم در واردات ندارند، باعث ایجاد واسطه‌گری شده است.
نوسانات صدور مجوز: وقفه‌هایی که گاه در اعطای مجوز از سوی وزارت جهاد کشاورزی ایجاد شده، موجب کاهش عرضه مجوز و افزایش هزینه نهایی واردات می‌شود.
عدم شفافیت در عرضه: نبود سامانه‌های نظارتی کافی برای رصد مسیر واردات تا عرضه نهایی، موجب تفاوت زیاد قیمت از بندر تا بازار شده است.
از دیدگاه کارشناسان اقتصادی؛ وزارت جهاد کشاورزی طی سال‌های اخیر تلاش کرده است با ایجاد توازن میان صادرات و واردات، از کشاورزان داخلی حمایت کند. با این حال، برای موفقیت بیشتر، باید فرآیند واردات موز از مسیرهای تخصصی و شفاف عبور کند تا مصرف‌کننده نهایی نیز از این چرخه منتفع شود.
راهکارهای پیشنهادی برای ساماندهی بازار موز
با توجه به وضعیت موجود، کارشناسان اقتصادی و فعالان بازار پیشنهادهایی برای بهبود شرایط فعلی ارائه کرده‌اند:
ایجاد سامانه شفاف مجوزدهی و عرضه: طراحی و راه‌اندازی یک سامانه شفاف برای رصد فرایند صدور مجوز، واردات و عرضه موز در بازار می‌تواند از فعالیت واسطه‌های غیرضروری جلوگیری کند.
تفکیک نقش صادرکننده و واردکننده: پیشنهاد می‌شود واردات موز تنها از طریق شرکت‌های بازرگانی تخصصی و دارای تجربه صورت گیرد، و در کنار آن صادرکنندگان داخلی از مشوق‌های صادراتی دیگر بهره‌مند شوند.
تنظیم قیمت با نظارت بازارگاه‌های کشاورزی: از ظرفیت بازارگاه‌های آنلاین محصولات کشاورزی جهت کشف قیمت عادلانه و عرضه مستقیم به مصرف‌کننده بهره گرفنه شود.
تثبیت نسبی در صدور مجوزها: تداوم روند مجوزدهی بدون توقف‌های ناگهانی می‌تواند بازار را از نوسانات ناگهانی دور کند.
ثبات بازار موز با بازنگری در سیاست‌های وارداتی
با وجود چالش‌های موجود، وزارت جهاد کشاورزی در حال اصلاح برخی از سیاست‌های پیشین است تا از تولید داخلی حمایت شود و همزمان، بازار میوه‌های وارداتی نیز از ثبات لازم برخوردار شود. بازبینی در مسیر واردات موز و تقویت شفافیت و رقابت سالم، می‌تواند هم به نفع تولیدکننده و هم مصرف‌کننده باشد.
خبرنگار: فرناز فتحی
دیدگاه تان را بنویسید