اهمیت دیم‌زارها در تأمین امنیت غذایی ایران در مواجهه با تغییرات اقلیمی

مظفر روستایی، اعلام کرد: تغییرات اقلیمی دیگر یک تهدید دوردست نیست، بلکه واقعیتی انکارناپذیر است که تأثیرات مخرب آن، به‌ویژه در قالب خشکسالی‌های شدید، در ایران به‌وضوح قابل مشاهده است.

رئیس مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، افزود: این تغییرات به‌طور جدی بر منابع آبی کشور تأثیر گذاشته و منجر به کاهش منابع آب تجدیدپذیر، افزایش تبخیر و تغییر الگوهای بارش شده است. در نتیجه این وضعیت، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، خشک‌شدن رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و تشدید بحران آب در سراسر کشور را شاهد هستیم.

روستایی افزود: پراکندگی زمانی و مکانی بارش‌ها در ایران نیز بسیار نامتناسب است؛ به‌طوری‌که مقدار بارش کشور ما تنها یک‌سوم میانگین جهانی و نصف میانگین آسیاست. این وضعیت جغرافیایی و اقلیمی به طور طبیعی موجب محدودیت شدید منابع آبی شده و نیاز به مدیریت کارآمدتر و دقیق‌تر این منابع را بیش‌ازپیش ضروری می‌سازد.

رئیس مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور افزود: فناوری‌های نوین و داده‌های علمی می‌توانند به کاهش اثرات تغییرات اقلیمی کمک شایانی کنند، اما بدون تغییرات اساسی در سیاست‌گذاری‌ها، سبک زندگی و رویکردهای جهانی، این تلاش‌ها هرگز کافی و اثرگذار نخواهند بود.

وی بر لزوم اقدام جمعی دولتمردان، مسئولان، پژوهشگران و مردم برای ساختن آینده‌ای پایدارتر تأکید کرده و تغییر الگوی کشت به سمت محصولات مقاوم به خشکی و گرما را یکی از راهکارهای کلیدی برای مدیریت مصرف آب و تضمین امنیت غذایی دانست و گفت: تأمین امنیت غذایی از طریق دیم‌زارها نیازمند رویکردی جدید و برنامه‌ریزی جامع از سوی مدیران ارشد کشور، به‌ویژه وزارت جهاد کشاورزی است.

روستایی اعلام کرد: ایران حدود ۸.۵ میلیون هکتار زمین دیم دارد که سالانه بیش از ۶.۵ میلیون هکتار آن زیر کشت می‌رود و بقیه به صورت آیش باقی می‌ماند. تولید از این دیم‌زارها سالانه بین ۶.۵ تا ۹ میلیون تن متغیر است. متأسفانه، براساس آمار وزارت جهاد کشاورزی، سالانه به‌طور متوسط نیم‌میلیون هکتار از این اراضی به دلیل خشکسالی با کاهش شدید عملکرد یا حتی عدم امکان برداشت مواجه می‌شوند. این اراضی اغلب صرفاً برای حفظ مالکیت کشت می شوند.

رئیس مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور با تأکید بر نتایج تحقیقات کاربردی چندین سال مؤسسه دیم، افزود: افزایش سهم دیم‌زارها در تأمین امنیت غذایی کشور از ۹ درصد فعلی به ۲۰ درصد، امری قابل‌دستیابی است. برای تحقق این هدف، تأمین به‌موقع ۵۰۰ هزار تن کود اوره و ۲۵۰ هزار تن کود فسفاته برای فصل کاشت از نیمه شهریور تا پایان آذرماه ضروری است.

روستایی گفت: تأمین بذر کافی از ارقام معرفی شده برای افزایش ضریب ۴۵ درصدی نفوذ ارقام جدید، تأمین و پرداخت به‌موقع یارانه بذر، قیمت‌گذاری مناسب و خرید تضمینی محصولات، تجهیز زیرساخت‌های ایستگاه‌های تحقیقاتی برای معرفی ارقام جدید سازگار و پرمحصول، نوسازی مکانیزاسیون کشاورزی به‌ویژه برای محصولات تناوبی و به‌کارگیری دستاوردهای تحقیقاتی این مؤسسه در دیم‌زارها، از جمله اقدامات ضروری هستند.

 رئیس مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بیان کرد: با کاشت گیاهانی که تنها با آب باران (آب سبز) رشد می‌کنند و با اقلیم ایران سازگار هستند، می‌توان گام مهمی برای مدیریت بهینه منابع آبی کشور برداشت و آینده‌ای پایدارتر برای نسل‌های بعدی ایجاد کرد.