تولید نهال ریشه‌دار گلدانی خرما، راهکار کاهش تلفات و صرفه‌جویی در منابع آب است

محمدرضا پورقیومی در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با بیان این‌که تولید نهال ریشه‌دار گلدانی خرما به صورت پایلوت در شرایط گلخانه‌ای و در قالب یک طرح تحقیقاتی در گلخانه پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری با موفقیت به سرانجام رسیده است؛ افزود: این نهال‌ها از تنه‌جوش‌های با وزن 2 تا 5 کیلوگرم رقم تجاری «مجول» تهیه و در گلخانه به نهال‌های گلدانی ریشه‌دار تبدیل شده است.

عضو هیأت علمی پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری با اشاره آمادگی پژوهشکده برای انتقال دانش فنی این پروژه به تولیدکنندگان نهال خرما، توضیح داد: در این طرح، پاجوش‌ها و تنه جوش ها از درخت مادری جدا و در شرایط بهینه گلخانه‌ای در گلدان‌های دارای بستر مناسب کشت شده و پس از ریشه‌دهی کامل و افزایش حجم ریشه، در زمین اصلی کاشته می‌شود.

پورقیومی افزود: در این شرایط تلفات نهال‌ها در زمین اصلی تقریباً به صفر می‌رسد، در حالی‌که در روش سنتی با کشت مستقیم پاجوش‌ها در زمین، به دلیل محدود بودن حجم ریشه و نامناسب بودن خاک مناطق خرماخیز کشور از نظر شوری و آهکی بودن، میزان تلفات بالا بوده و این موضوع علاوه بر خسارت مالی، منجر به هدررفت یک‌ساله منابع آبی می‌شود.

وی با اشاره به این‌که در روش جدید، نهال‌های تولیدشده به دلیل حجم بالای ریشه و شاخساره، در مدت زمان کوتاه‌تری به مرحله بلوغ و باردهی می‌رسد؛ گفت: همچنین امکان ریشه‌دار کردن تنه‌جوش‌های خرمای ارقام تجاری که دارای بازدهی مستقیم مالی برای باغداران است نیز در گلخانه وجود دارد؛ چراکه تنه‌جوش‌هایی که پیش‌تر فاقد ارزش تکثیر بود، به نهال‌های گلدانی ارزشمند تبدیل می‌شود.

پورقیومی با توضیح این‌که استقرار موفق نهال‌ها در زمین اصلی موجب افزایش بهره‌وری مصرف آب و جلوگیری از هدررفت منابع ژنتیکی می‌شود؛ اظهار داشت: همچنین نظارت مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال در مراحل تولید نهال‌های گلدانی و شناسنامه‌دار، اطمینان اصالت و مشابه والد مادری بودن نهال‌های تولیدی را به کشاورزان می‌دهد.

وی ادامه داد: از آنجا که احداث خزانه‌ها توسط کارشناسان خبره و تحت نظارت مستمر نهادهای مسئول انجام می‌شود، از انتشار آفات قرنطینه‌ای مانند سوسک سرخرطومی حنایی جلوگیری خواهد شد؛ این اقدام نقش مهمی در پایداری تولید خرمای ایران و پیشگیری از گسترش آفات قرنطینه‌ای به باغ‌های سالم دارد.

پورقیومی افزود: نخلستان‌های احداث‌شده با نهال‌های ریشه‌دار گلدانی شناسنامه‌دار، به دلیل تلفات بسیار کم، نیاز اندکی به واکاری داشته و در نتیجه با برخورداری از یکنواختی بالا، کیفیت محصول را بهبود می‌بخشد.

این عضو هیأت علمی پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری خاطرنشان کرد: با توجه به فرسودگی بیش از ۵۰ درصد نخلستان‌های کشور، جایگزینی آن‌ها با ارقام تجاری و پربازده از طریق تولید نهال‌های گلدانی شناسنامه‌دار می‌تواند موجب افزایش تولید ملی، توسعه صادرات و ایجاد اشتغال در مناطق خرماخیز شود.

پورقیومی تأکید کرد: حمایت دولت در احداث گلخانه‌ها و محیط‌های کنترل‌شده برای تولید نهال‌های گلدانی شناسنامه‌دار نقش مهمی در توسعه این روش دارد.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی