تخم‌مرغ؛ گرانی در بازار، زیان در تولید
تخم‌مرغ مازاد تولید شده اما مرغداران زیان می‌بینند، مصرف‌کننده قیمت بالا می‌پردازد و واسطه‌ها سود می‌برند. کارشناسان می‌گویند خرید تضمینی، تأمین نهاده، قیمت‌گذاری واقعی و فرهنگ‌سازی مصرف می‌تواند وضعیت را بهبود دهد.
تهران-ایانا- بازار تخم‌مرغ در ایران این روزها در شرایطی متناقض قرار گرفته است. مرغداران از مازاد تولید سخن می‌گویند، اما محصولشان یا روی دستشان مانده یا به دلال‌ها با قیمتی پایین فروخته می‌شود. در سوی دیگر، مصرف‌کننده در فروشگاه‌ها با قیمتی بالا روبه‌روست و به همین دلیل خرید خود را محدود کرده است. از طرفی به گفته فعالان این صنعت، خوراک طیور که اصلی‌ترین مؤلفه هزینه تولید تخم‌مرغ است، توسط واردکنندگان با نرخ دلاری به مرغداران فروخته می‌شود. تولیدکننده ناچار است برای جلوگیری از تلفات، نهاده را حتی به بالاترین قیمت خریداری کند. همین موضوع باعث می‌شود هزینه تمام‌شده تولید تخم‌مرغ بالا برود، در حالی که قیمت فروش درب مرغداری پایین نگه داشته شده و فاصله میان هزینه و درآمد روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
در این میان، تنها گروهی که متضرر نمی‌شوند، واسطه‌های فروش و واردکنندگان نهاده‌های دامی هستند. درواقع سود اصلی از این شکاف قیمتی به جیب واسطه‌ها و واردکننده‌های نهاده‌های دامی می‌رود و هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده بازنده این معادله هستند.
کارشناسان می‌گویند هزینه‌های بالای نهاده‌های دامی و نبود سیاست پایدار حمایتی، مرغداران را به مرز ورشکستگی کشانده است. بسیاری از واحدهای کوچک و متوسط در آستانه تعطیلی قرار دارند، در حالی که کاهش مصرف داخلی به دلیل گرانی، بازار تخم‌مرغ را درکود فرو برده است. به باور متخصصان، این بحران تنها یک نوسان قیمتی مقطعی نیست، بلکه نشانه‌ای از ضعف ساختاری در زنجیره تأمین و توزیع مواد غذایی است.
تحلیل آینده این صنعت نشان می‌دهد اگر شرایط موجود ادامه یابد، دو سناریوی محتمل پیش روی کشور قرار خواهد گرفت. نخست، سناریوی بدبینانه‌ای که در آن مرغداران بیشتری از چرخه تولید خارج می‌شوند، مازاد فعلی به مرور جای خود را به کمبود می‌دهد و قیمت‌ها برای مصرف‌کننده جهش بیشتری پیدا می‌کند. در این حالت، دولت ناچار خواهد شد برای جبران کمبود به واردات گسترده روی آورد که به معنای افزایش وابستگی غذایی خواهد بود.
سناریوی دیگر، مبتنی بر اصلاحات ساختاری و مداخله هوشمندانه دولت است. خرید تضمینی تخم‌مرغ و اعلام قیمت متناسب با هزینه‌های واقعی تولید می‌تواند زیان مرغداران را در کوتاه‌مدت کاهش دهد. تأمین پایدار نهاده‌ها و حذف واسطه‌های رانتی از زنجیره توزیع نیز گام بعدی خواهد بود. اما کارشناسان تأکید می‌کنند این اقدامات به تنهایی کافی نیست. در کنار آن باید با فرهنگ‌سازی، مصرف تخم‌مرغ در میان خانوارها افزایش یابد تا مازاد فعلی به بازار داخلی جذب و امنیت غذایی تقویت شود.
چشم‌انداز صنعت تخم‌مرغ در ایران در گرو انتخاب میان این دو مسیر است: یا ادامه وضع موجود که به زیان تولیدکننده و مصرف‌کننده خواهد بود، یا اصلاحی جدی که با ترکیب سیاست‌های اقتصادی و فرهنگی، تولید را پایدار کند و سفره مردم را پررنگ‌تر. آینده این بازار به تصمیم‌هایی وابسته است که امروز گرفته می‌شود.
حامد شفیعی
دیدگاه تان را بنویسید