گیاهان پوششی؛ مدافعان خاک

تهران-ایانا- بر اساس گزارش مدیریت هماهنگی ترویج  وزارت جهاد کشاورزی استان مازنداران در آذر ماه ۱۴۰۳، گیاهان پوششی از جابه‌جایی ذرات خاک جلو گیری می‌کنند و با جذب آب در خاک، خطر سیلاب را کاهش می‌دهد. همچنین این سازمان پیشنهاد می‌کند کشاورزان گیاهان پوششی را در فصول مختلف، اواخر پاییز  یا اوایل بهار و تابستان به صورت یکنواخت یا میان ردیف‌ها بکارند.
در شرایطی که کشاورزی با موجی از بحران‌های زیست‌محیطی، فرسایش خاک و تغییرات اقلیمی روبه‌روست، حرکت به سوی کشاورزی پایدار دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی حیاتی برای حفظ منابع طبیعی و تأمین امنیت غذایی به شمار می‌آید. چراکه یکی از پایه‌های اصلی که این نوع کشاورزی خود  را بر آن بنا نهاده، حفظ منابع طبیعی است. در این میان خاک، این منبع ارزشمند و حیاتی که در ظاهر پایدار به نظر می‌رسد، در معرض گزندهای فراوانی مانند کاهش حاصلخیزی، فرسایش و حتی نابودی قرار دارد. در چنین شرایطتی یکی نوآورانه و ساده‌ترین راه‌ها برای حفظ این منبع ارزشمند، استفاده از «گیاهان پوششی» است. این گیاهان می‌توانند همچون لباس محافظی بر تن زمین کشاورزی پوشانده شوند و آن‌را از گزندها حفظ کنند، رطوبت خاک را حفظ و زمین کشاورزی را زنده و حاصل‌خیز نگه دارند.

مجله‌ علمی تخصصی جوانه در گزارشی می‌نویسد: سرعت رشد اولیه گیاهان پوششی برای چیره شدن به علف‌های هرز اهمیت فروان دارد. بسته به شرایط اقلیمی، کاشت گیاه پوششی در زمان مناسب و پیش از شروع سرما و همچنین استفاده از یک گیاه پوششی سریع الرشد می‌تواند به چیره شدن آن بر علف‌های هرز کمک کند. البته توانایی یک گیاه پوششی در کنترل علف‌های هرز زمستانه به تراکم و توسعه سایه‌انداز آن در اوایل فصل بستگی دارد.

 همچنین در بین در بیشتر گیاهان پوششی از بومادران و آویشن خزنده گرفته تا بابونه و رزماری، غلات دانه‌ای بیش از سایر گیاهان در کنترل علف‌های هرز پاییزه و زمستانه مؤثر هستند، زیرا آن‌ها در پاییز سریع رشد می‌کنند، خاک را می‌پوشانند و رویش زه‌ها در سراسر زمستان ادامه می‌یابد. در بین غلات، چاودار که یک گیاه زمستانه است علف‌های هرز را به‌طور فیزیکی و شیمیایی کنترل کرده و کارایی بهتری نسبت به سایر کشیده برگ‌ها دارد.

 گیاهان تیره شب‌بو نیز ممکن است در سراسر زمستان رشد کنند، ولی پوشاندگی خاک توسط آن‌ها معمولاً برای کنترل علف‌های هرز کافی نیست. لگوم‌های تیره معمولاً در آب و هوای سرد خیلی کند رشد می‌کنند که به‌همین دلیل تأثیر آن‌ها روی علف‌های هرز زمستانه زیاد نیست ولی اغلب گیاهان پوششی شامل غلات، تیره شب‌بو و لگوم‌ها به دلیل رشد سریع در بهار کارایی خوبی برای کنترل علف‌های هرز تیپ تابستانه دارند. این یعنی اگر انتخاب و زمان‌بندی کاشت گیاه پوششی به درستی انجام شود، نه‌تنها می‌توان بر علف‌های هرز چیره شد، بلکه در مصرف سموم و هزینه‌های مبارزه با آن‌ها نیز صرفه‌جویی چشم‌گیری داشت. در روزگاری که کشاورزی با چالش‌های فراوانی روبه‌روست، گیاهان پوششی می‌توانند گامی مو‌ثر در راستای در حفظ خاک باشد.

خبرنگار، صبا طاهری