فرسایش آبکندی امنیت غذایی و پایداری کشاورزی را تهدید می‌کند

بنفشه یثربی در وبینار علمی روز جهانی خاک که با شعار «خاک‌های سالم برای شهرهای سالم» برگزار شد، اظهار داشت: فرسایش آبکندی به‌عنوان یکی از شدیدترین اشکال تخریب خاک، پیامدهای گسترده‌ای بر بخش کشاورزی و محیط‌زیست کشور دارد.

وی با اشاره به انواع فرسایش آبی افزود: آبکندها با عمق بیش از ۳۰ سانتی‌متر عمدتاً در اثر تمرکز رواناب و همچنین دخالت‌های انسانی نظیر جاده‌سازی، تغییر کاربری نادرست اراضی و چرای بی‌رویه شکل‌گرفته و به‌سرعت گسترش می‌یابند.

عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات خوزستان در تشریح پیامدهای این پدیده هشدار داد: فرسایش آبکندی نه‌تنها موجب ازبین‌رفتن خاک سطحی و حاصلخیز می‌شود، بلکه کاهش ماده آلی و نیتروژن خاک، افت ظرفیت نگهداری آب، افزایش رواناب و وقوع سیلاب‌های مخرب، تخریب پوشش گیاهی و در نهایت کاهش محسوس عملکرد محصولات کشاورزی را به دنبال دارد.

یثربی تصریح کرد: بر اساس مطالعات انجام‌شده، در برخی از مناطق کشور کاهش عملکرد محصولات در دامنه‌ای بین ۳ تا ۱۱ درصد تنها به دلیل تغییرات منفی در خواص خاک ناشی از این نوع فرسایش گزارش شده است.

وی با بیان اینکه کنترل و اصلاح آبکندها هزینه‌های سنگینی را به کشور تحمیل می‌کند، تأکید کرد: این پدیده به طور مستقیم امنیت غذایی و پایداری کشاورزی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

این پژوهشگر راهکارهای مقابله با این چالش را در سه محور اصلی برشمرد و گفت: اقدامات بیولوژیک مانند توسعه و احیای پوشش گیاهی و کشت گیاهان با ریشه‌های عمیق، اقدامات مدیریتی همچون اصلاح شیوه‌های شخم و مدیریت صحیح چرای دام و اقدامات سازه‌ای نظیر احداث بندهای سنگی - ملاتی، خشکه‌چین، سدهای کوتاه گابیونی و تراس‌بندی از جمله روش‌های اثبات‌شده برای کنترل و پیشگیری از گسترش آبکندها هستند.

یثربی در پایان با اشاره به شعار روز جهانی خاک، خاطرنشان کرد: حفاظت از خاک به‌عنوان سرمایه‌ای حیاتی و غیرقابل‌جایگزین، شرط ضروری برای تحقق امنیت غذایی و توسعه پایدار در کشور است.