کرمان سرزمین طلای سبز؛ روایت شکوفایی کشاورزی در دل کویر

استان کرمان، با وسعتی بیش از ۱۸۰ هزار کیلومتر مربع، یکی از پهناورترین و متنوع‌ترین استان‌های ایران است؛ جایی که از کوهستان‌های سردسیر شمال تا دشت‌های گرمسیری جنوب، کشاورزی نه‌تنها شغل، بلکه شیوه‌ای از زیستن است. در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، این استان شاهد تحولات چشمگیری در حوزه‌های مختلف کشاورزی بوده است؛ تحولات حاصل از هم‌افزایی سیاست‌گذاری‌های ملی، تلاش کشاورزان و ظرفیت‌های بومی.

زراعت؛ صدای خوش گندم در دشت‌های جنوبی

در جنوب استان، گندم آبی همچنان محصولی راهبردی است؛ در سال ۱۴۰۳ سطح زیرکشت آن به 45 هزار و 320 هکتار رسید و تولید آن از مرز ۱۶۰ هزار تن عبور کرد. عملکرد متوسط  ۳.۶ تن در هکتار، نشان از بهره‌وری قابل قبول در شرایط اقلیمی خاص منطقه دارد. در کنار گندم، محصولاتی چون جو، ذرت علوفه‌ای، پنبه، کلزا، سیب‌زمینی و یونجه نیز در چرخه تولید قرار دارند. توسعه کشت دانه‌های روغنی به‌ویژه کلزا در شمال استان، گامی مؤثر در مسیر اصلاح الگوی کشت و کاهش وابستگی به واردات روغن خوراکی تلقی می‌شود.

باغبانی؛ پسته‌ای که جهانی شد

کرمان با بیش از ۱۰۰ هزار هکتار باغ پسته، بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول در کشور است. تولید سالانه پسته استان در سال ۱۴۰۳ حدود ۲۵۰ هزار تن برآورد شده است. در جنوب استان، خرما با تنوع ارقام و کیفیت بالا، در شهرستان‌هایی چون جیرفت، کهنوج، رودبار جنوب و قلعه‌گنج کشت می‌شود. مرکبات در مناطق گرمسیری و سیب و انگور در ارتفاعات سردسیر شمالی، تکمیل‌کننده سبد باغبانی استان هستند.

منابع طبیعی؛ احیای سبز در دل کویر

استان کرمان دارای بیش از ۲۵ میلیون هکتار عرصه منابع طبیعی شامل مراتع، جنگل‌ها و بیابان‌هاست. در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، پروژه‌های نهضت ملی درختکاری، احیای مراتع و مدیریت حوزه‌های آبخیز با مشارکت مردم و نهادهای محلی اجرا شده‌اند. اجرای طرح‌های حفاظت مشارکتی در مناطق بحرانی، نقش مهمی در کاهش فرسایش خاک و افزایش پوشش گیاهی داشته است.

دام و طیور؛ تلفیق سنت و صنعت

کرمان با رتبه دوم کشور در تعداد دام سبک، میزبان نژادهای بومی ارزشمندی چون گوسفند بلوچ و بز کرمانی است. واحدهای صنعتی پرورش دام سنگین و طیور در شهرستان‌هایی چون زرند، سیرجان و بردسیر توسعه یافته‌اند. تولید شیر، گوشت قرمز و مرغ گوشتی در استان روندی صعودی داشته و نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی منطقه ایفا می‌کند.

زنبورداری؛ شهدی از دل کوهستان

در ارتفاعات رابر، بافت و بردسیر، زنبورداران با کندوهای چوبی و لباس‌های سفید، عسل کوهستانی تولید می‌کنند؛ عسلی که طعمش، قصه‌ی طبیعت است. برندهای صادراتی این عسل، حالا در بازارهای جهانی شناخته شده‌اند و زنبورداری به‌عنوان فعالیتی اقتصادی و زیست‌محیطی، جایگاه ویژه‌ای دارد.

نوغان‌داری؛ ابریشم، دوباره زنده شد

در شهرستان‌های بم و ریگان، پرورش کرم ابریشم به‌عنوان سنتی دیرینه، بار دیگر احیا شده است. حمایت‌های وزارت جهاد کشاورزی در قالب طرح‌های اشتغال‌زایی روستایی، موجب رونق این فعالیت و احیای صنایع دستی مرتبط با ابریشم شده است.

گلخانه‌ها؛ پاسخ هوشمندانه به کم‌آبی

با بیش از ۲۵۰۰ هکتار گلخانه فعال، کرمان رتبه دوم کشور در تولیدات گلخانه‌ای را داراست. محصولات اصلی شامل خیار، گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای و سبزیجات برگی هستند. توسعه گلخانه‌ها در مناطق کم‌آب جنوب استان، نه‌تنها راهکاری برای مقابله با بحران آب، بلکه بستری برای اشتغال و صادرات محصولات تازه بوده است.

آبزی‌پروری؛ تیلاپیا در دل خاک گرم

در شهرستان‌های رودبار جنوب، قلعه‌گنج و کهنوج، پرورش ماهی گرم‌آبی به‌ویژه تیلاپیا و کپور در حال گسترش است. طرح‌های جدید در سال ۱۴۰۴ با هدف تأمین پروتئین ارزان و اشتغال‌زایی اجرا شده‌اند. مطالعات امکان‌سنجی پرورش ماهی سردآبی در ارتفاعات شمال استان نیز آغاز شده است.

صادرات؛ از پسته تا گیاهان دارویی

پسته، خرما، عسل و گیاهان دارویی، چهار محصول اصلی صادراتی استان هستند. پسته کرمان به بیش از ۷۰ کشور صادر می‌شود. خرمای جنوب، در بازارهای خلیج فارس و آسیای مرکزی جا افتاده است. گیاهان دارویی تولیدشده در جنوب استان، با برندهای تجاری، وارد بازارهای اروپایی شده‌اند.

صنایع تبدیلی؛ حلقه تکمیلی زنجیره تولید

واحدهای فرآوری پسته، بسته‌بندی خرما، تولید کنسانتره مرکبات و خشک‌کن‌های گیاهان دارویی، نه‌تنها ارزش افزوده ایجاد کرده‌اند، بلکه اشتغال را در روستاها تثبیت کرده‌اند. در سال ۱۴۰۴، بیش از ۳۰ واحد جدید با حمایت وزارت جهاد کشاورزی راه‌اندازی شده‌اند.

اشتغال؛ کشاورزی، ستون اقتصاد روستایی

بر اساس سرشماری کشاورزی سال ۱۴۰۳، بیش از ۲۵۰ هزار نفر در استان کرمان، به‌صورت مستقیم در بخش کشاورزی فعالیت دارند. در مناطق جنوبی، این سهم به بیش از ۴۰ درصد می‌رسد. کشاورزی در کرمان، فقط تولید نیست؛ زندگی است، امید است، آینده است.

شهرزاد مسعودی؛ خبرنگار