تجاری سازی ۲۲ فناوری کشاورزی / بهره‌وری آب با سامانه هوشمند ۱۸ درصد افزایش یافت

غلامرضا گل‌محمدی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایانا مهم‌ترین دستاوردها و برنامه‌های سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) در سال گذشته و همچنین پروژه‌های در دست اجرا را تشریح کرد.

معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با اشاره به ابلاغ الگوی کشت محصولات زراعی در دوره چهارم که همراه با کاهش ۱۰ درصدی مصرف آب بوده است؛ افزود: برای نخستین بار الگوی تولید محصولات شیلاتی و باغبانی نیز ابلاغ شده و تا پایان ماه جاری الگوی گیاهان دارویی و گلخانه‌ای و تا پایان مهرماه نیز برای نخستین بار الگوی زراعت چوب ابلاغ خواهد شد.

وی ادامه داد: در سال گذشته ۴۴ رقم زراعی، باغی و صیفی متحمل به خشکی، شوری و بیماری‌های گیاهی معرفی شد که نقش مهمی در افزایش بهره‌وری با توجه به بحران آب دارند.

رئیس سازمان تات به طرح جهش تولید در دیم‌زارها اشاره کرد و اظهارداشت: در این طرح تولید محصولات دیم در سال گذشته ۳۵ درصد افزایش یافت که معادل ۱/۶ میلیون تن محصول و حدود ۴۸۰ میلیون دلار ارزش اقتصادی بود.

وی افزود: این طرح در محصولات گندم، جو، نخود و عدس با همکاری معاونت زراعت، سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها، بنیاد مستضعفان و بنیاد حضرت امام (ره) اجرا شد.

گل‌محمدی از تولید بیش از سه میلیارد دوز واکسن انسانی، دامی، طیور و آبزیان به ارزش بیش از ۴۰۰ میلیون دلار خبر داد و گفت: همچنین ۸۶ هزار آمپول سرم درمانی و دو میلیون و ۷۱۰ هزار دوز توبرکولین و مالئین تولید شد.

وی ادامه داد: در سال گذشته یک میلیون و ۱۵۳ هزار و ۵۱۷ کیلوگرم هسته اولیه بذر تولید و حدود دو میلیون و ۱۸۰ هزار اصله نهال گواهی شد.

فناوری‌های نوین و شرکت‌های دانش‌بنیان

رئیس سازمان تات با بیان این‌که تاکنون بیش از ۸۰ فناوری قابل تجاری‌سازی و ۱۶۰ یافته قابل ترویج در این سازمان احصا و به عرصه منتقل شده است؛ گفت: علاوه بر این، از پارک علم و فناوری کشاورزی که به مدت سه سال عملاً به دلیل در اختیار قرار نداشتن زمین، سوله و املاک برای شرکت‌های دانش‌بنیان با مشکل مواجه بود، اکنون رفع مشکل و دارای فاز اجرایی شده است.

وی افزود: هم‌اکنون بیش از ۶۷۰ واحد فناور و هسته فناور در مراکز رشد و پارک علم و فناوری کشاورزی مستقر شده‌ است که ۴۹ مورد آن شرکت‌های دانش‌بنیان هستند.

رئیس سازمان تات با بیان این‌که طی سال‌های اخیر ۲۲ فناوری کشاورزی توسط این سازمان تجاری‌سازی شده و قراردادهای همکاری با بخش خصوصی در حوزه‌های پروبیوتیک، عوامل بیولوژیک، سموم پایه گیاهی و شیلات منعقد شده است؛ گفت: همچنین استفاده از داده‌های ماهواره‌ای برای ارزیابی سطح زیرکشت اراضی زراعی و باغی، چه دیم و چه آبی، به طور مستمر ادامه دارد.

آموزش و ترویج کشاورزی

گل‌محمدی با اشاره به این‌که سال گذشته محققین سازمان تات شامل ۱۰۰ پژوهشگر مروج ارشد، ۱۲۵۰ محقق معین و سایر اعضای هیئت علمی، در مجموع بیش از ۴۴ هزار نفرروز در عرصه‌ها و رویدادهای مختلف کشاورزی حضور داشتند؛ اظهار داشت: این فعالیت‌ها نقش مهمی در افزایش بهره‌وری و تولید محصول داشت و باعث شد حتی در شرایط تنش آبی امسال کاهش قابل توجهی در تولید رخ ندهد.

وی افزود: در مجموع یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر-روز دوره‌های مهارتی برای بهره‌برداران برگزار شد و ۴۹ هزار نفر از کارکنان وظیفه آموزش دیدند که ۷ هزار نفر از آن‌ها با دریافت تسهیلات ستاد کل نیروهای مسلح مشغول به کار شدند.

گل‌محمدی ادامه داد: آموزش‌های چهره به چهره ترویجی به ۵/۸ میلیون مورد رسید و ۱۴۹ هزار نفرروز آموزش تخصصی برای مهارت‌افزایی زنان روستایی ارائه شد.

معاون وزیر تصریح کرد: ۵۷۵ فناوری برای ۳۸ هزار بهره‌بردار ترویج شده و ۳۲۱ جشنواره ترویجی و ۱۳۰۶ کانون یادگیری برگزار شده است؛ همچنین کارشناسان و محققان سازمان بیش از ۴۴۷۰ بازدید ترویجی برای ۱۳۲ هزار نفر اجرا کرده‌اند تا دانش و فناوری‌های نوین کشاورزی به صورت گسترده به بهره‌برداران منتقل شود.

پروژه‌های جدید در هفته دولت

رئیس سازمان تات با بیان این‌که به زودی مرکز پایش و نظارت بر الگوی کشت که به صورت آنلاین به سامانه تصمیم‌یار الگوی کشت متصل است با حضور وزیر جهاد کشاورزی افتتاح خواهد شد؛ افزود: سامانه «مزرعه من» نیز در هفته دولت به بهره‌برداری می‌رسد و تا پایان سال سامانه برآورد دقیق سطح کشت که امکان پیش‌بینی کشت و تولید را فراهم می‌کند راه‌اندازی خواهد شد.

گل‌محمدی ادامه داد:  طرح جهش تولید در دیم‌زارها در گندم وارد دومین دوره پنج‌ساله شده و همچنین قراردادی مشابه در حوزه برنج با بنیاد حضرت امام (ره) امضا شده که همکاری معاونت زراعت و بخش خصوصی را در پی خواهد داشت.

وی خاطرنشان کرد: همچنین سازمان تات بهره‌برداری از طرح شتاب‌دهی و افزایش نفوذ دانش و فناوری در بخش کشاورزی و همچنین رونمایی از سامانه الکترونیکی ترویج محصولات فناورانه شرکت‌های دانش‌بنیان را در دستور کار دارد که این طرح پس از یک سال اجرا، ادامه یافته و گزارش کامل آن در آینده ارائه خواهد شد.

اصلاح نژاد و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین

گل‌محمدی اظهار کرد: در حال حاضر ۱۸۲ رقم معرفی‌شده توسط موسسات تحقیقاتی سازمان تات در عرصه‌های زراعی و باغی کشور کشت می‌شوند که منشا اصلی تولید حدود ۱۰۰ میلیون تن محصولات زراعی و باغی کشور هستند.

وی با اشاره به معرفی ارقام جدید تولید شده که بیشتر آن‌ها متحمل به خشکی، شوری و تنش‌های محیطی بوده و در عین حال عملکرد خوبی داشتند؛ افزود: برخی از این ارقام جدید هیبریدی است که برای نخستین بار معرفی و به بخش خصوصی واگذار شده‌ است.

گل‌محمدی ادامه داد: همچنین ارقام هیبرید سبزی و صیفی نیز به زودی در اختیار کشاورزان قرار خواهد گرفت تا با استفاده از آن‌ها بهره‌وری و مقاومت محصولات در برابر تنش‌های محیطی افزایش یابد.

وی گفت: همچنین دو رقم جدید فلفل دلمه‌ای هیبرید که با استفاده از روش اصلاح نباتات معکوس با همکاری مشترک پژوهشگاه بیوتکنولوژی و بخش خصوصی تولید شده، معرفی و به زودی در اختیار کشاورزان قرار خواهد گرفت.

گل‌محمدی افزود: یکی از پروژه‌های سازمان تات، تجهیز حدود هفت هزار هکتار از اراضی به سامانه آبیاری هوشمند است که موجب کاهش 13/5 درصدی مصرف آب و افزایش ۱۸ درصدی بهره‌وری شده است.

همکاری‌های ملی و بین‌المللی

گل‌محمدی با اشاره به امضای نخستین تفاهم‌نامه سه‌جانبه میان بنیاد ملی علم ایران، معاونت پژوهشی وزارت علوم و سازمان تات؛ گفت: بر اساس آن علاوه بر فراهم کردن عرصه‌های تحقیقاتی بدون دریافت هزینه از دانشجویان، ۲۵ درصد هزینه پایان‌نامه‌های دانشجویی مرتبط با چالش‌های کشاورزی نیز توسط سازمان تات پرداخت می‌شود.

وی با بیان این‌که تفاهم‌نامه‌های همکاری با دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، دانشگاه تبریز و دانشگاه فردوسی مشهد ـ به‌ویژه در حوزه تولید ارقام هیبرید امضا شده است؛ افزود: همچنین با سازمان نظام مهندسی کشاورزی تفاهم‌نامه همکاری داریم و از ظرفیت کمیسیون کشاورزی، منابع طبیعی و امنیت غذایی شورای عالی عتف نیز برای اجرای پروژه‌های آینده‌پژوهی در حوزه‌هایی مانند زراعت، باغبانی، آب و تغییر اقلیم استفاده می‌کنیم.

گل‌محمدی به همکاری‌های بین‌المللی اشاره کرد و گفت: کارشناسان بخش خصوصی برای آموزش و ترویج در حوزه گیاهان زینتی، نیشکر و قارچ به چین اعزام شده و بر سر این‌که محققان ایرانی یک سال دوره‌های تخصصی اصلاح بذر گندم، کلزا، سیب‌زمینی، برنج و نیشکر را با هزینه طرف چینی بگذرانند؛ توافق شد و در مذاکراتی دیگر بر واردات ارقام سازگار برنج و نیشکر و تبادل ژن‌پلاسم برای اصلاح ارقام تأکید شد.

رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی خاطر نشان کرد: یک قرارداد ۴۰۰ هزار دلاری در قالب پروژه TCP با فائو برای کنترل و پیشگیری از آفت سرخوردگی حنایی خرما نیز به امضا رسیده است.

وی افزود: با مراکز بین‌المللی همچون سی‌جی و سیمیت برای واردات ژن‌پلاسم‌های برتر تعامل داشته، در حوزه بیوتکنولوژی با ونزوئلا برای عقد قراردادی دو میلیون دلاری جهت آموزش نیروی انسانی وارد مذاکره شده و با ازبکستان نیز تفاهم‌نامه‌ای در زمینه صدور فناوری در حال تنظیم است.

معاون وزیر و رئیس سازمان تات اظهار داشت: مؤسسه واکسن و سرم‌سازی رازی نیز مذاکراتی با چند کشور برای آموزش نیروی انسانی و صادرات واکسن آغاز کرده است.

چالش‌ها

گل‌محمدی به دو چالش اصلی سازمان تات اشاره کرد و گفت: نخست، نگاه دستگاه‌ها به اراضی سازمان تات به‌عنوان زمین قابل تصرف است؛ در حالی‌که این اراضی برای تحقیقات و تولید هسته‌های اولیه بذر حیاتی است. 

رئیس سازمان تات با تاکید بر تاثیر محدودیت در منابع انسانی این سازمان خاطرنشان کرد: بیش از دو سال است مجوز جذب نیروی جدید صادر نشده و بازنشستگی نیروهای باسابقه بدون جایگزینی موجب چالش جدی شده است.

خبرهای آینده

رئیس سازمان تات با بیان این‌که مرکز تحقیقات فناوری پردیس شوش (خوزستان) در هفته دولت افتتاح شد؛ اظهار داشت: در هفته جاری مرکز پایش نظارت بر الگوی کشت افتتاح و رویداد ملی نوآوری و فناوری در مهرماه برگزار خواهد شد؛ طرح‌های تحقیقی توسعه‌ای نیز در سطح وسیع آغاز شده است.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی