آب رفته به جوی بازگشت/ ۵/۸۴۹ میلیون مترمکعب در سال فقط با تغذیه مصنوعی

مسعود گودرزی در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با اشاره به این‌که ایران با بیش از 31 هزار رشته قنات یکی از کشورهایی است که بخش مهمی از منابع آب زیرزمینی‌اش از طریق این سازه‌های تاریخی تأمین می‌شود؛ افزود: اما تغییرات اقلیمی، افزایش مصرف و برداشت بی‌رویه موجب خشک شدن بسیاری از قنوات و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی شده و در این شرایط استفاده از روش‌های نوین تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی اهمیت حیاتی دارد.

دانشیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری و مجری طرح کلان شناخت و اثرگذاری تغییر اقلیم بر کشاورزی و منابع طبیعی کشور اظهار داشت: طرح پژوهشی چاه‌های واداری در دشت فراهان با هدف افزایش نفوذ آب و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی در منطقه‌ای که کاهش شدید سطح آب و افت دبی قنوات در آن مشاهده می‌شود؛ با موفقیت انجام شده است.

وی توضیح داد: در این پروژه اقدام به حفر چاهی با عمق حدود 12 متر در مجاورت مادرچاه یکی از قنوات خشک شده و سپس تزریق آب اضافی و رواناب یکی از قنوات جریان‌دار بالادست با دبی ۲ لیتر بر ثانیه به این چاه شد تا آب به صورت مصنوعی به سفره زیرزمینی تغذیه شود.

گودرزی افزود: برای اطمینان از کیفیت آب تزریقی و جلوگیری از گرفتگی چاه، هرزآب تصفیه و از مواد معلق پاک‌سازی شده و همچنین سطح آب زیرزمینی در چند چاه اطراف به صورت مستمر پایش می‌شود تا تغییرات پس از تزریق اندازه‌گیری شود.

وی با بیان این‌که سالانه در کشور حدود 10 میلیارد مترمکعب آب قنوات در ماه‌های غیرزراعی به صورت هرزآب هدر می‌رود؛ گفت: این میزان در استان مرکزی به تنهایی حدود 5/849 میلیون مترمکعب است؛ که با مهار این آب‌ها و تزریق آن‌ها به سفره‌های آب زیرزمینی می‌توان علاوه بر حفظ منابع آب، معادل بیش از ۷۷ هزار هکتار زمین کشاورزی را آبیاری و درآمدی بالغ بر ۲۸۰ میلیارد تومان ایجاد کرد.

گودرزی تصریح کرد: روش چاه‌های واداری نسبت به سایر راه‌کارها مانند پخش سیلاب یا احداث بندهای زیرزمینی، با نیاز کم‌تر به اراضی و هزینه، در زمین‌های کشاورزی به آسانی اجرا شده و ضمن حفظ کیفیت اراضی، بازخورد مثبت کشاورزان را نیز به دنبال داشته است.

وی خاطرنشان کرد:  این طرح پس از اجرای آزمایشی و پایش‌های دقیق در بازه زمانی بیش از یک سال، موفق به افزایش محسوس سطح آب زیرزمینی شد؛ اگرچه نیازمند توسعه بیشتر برای پاسخگویی به حجم برداشت است.

گودرزی با اشاره به این‌که با توجه به پراکندگی مناطق خشک و نیمه‌خشک در سراسر ایران و وجود شرایط مشابه هیدروژئولوژیکی، این طرح می‌تواند الگویی موفق و قابل تعمیم به دیگر نقاط کشور باشد؛ افزود: توسعه این طرح مستلزم همکاری سازمان‌های دولتی، تخصیص منابع مالی و مشارکت فعال مردم است.

وی تأکید کرد: اجرای گسترده روش‌های نوین تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی به ویژه در شرایط بحران آب، می‌تواند نقش مهمی در پایداری کشاورزی و تأمین امنیت غذایی کشور ایفا کرده و از مهاجرت روستاییان و خسارت‌های اقتصادی جلوگیری کند.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی