تکثیر تجاری موز و آناناس با کشت بافت ممکن شد

مریم بروجردنیا در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایانا با بیان این‌که دستیابی به پروتکل تکثیر تجاری ارقام MD2 و Comosus از آناناس و رقم گراند 9 از موز که مهم‌ترین و پُرمحصول‌ترین رقم تجاری موز در جهان محسوب می‌شود؛ از جمله دستاوردهای فناورانه پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری است؛ افزود: این موفقیت امکان تکثیر نیمه‌انبوه این میوه‌های گرمسیری را از طریق روش کشت بافت فراهم کرده است.

معاون پژوهشی پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری اظهار داشت: از مزایای تکثیر به روش کشت بافت نسبت به روش‌های سنتی تولید نهال‌های سالم عاری از آفات و بیماری‌ها و سرعت بالای تکثیر است.

وی با اشاره به این‌که آناناس یکی از مهم‌ترین میوه‌های تجاری در دنیا بوده و تقاضا برای مصرف آن در بازارهای جهانی و ایران رو به افزایش است؛ گفت: روش سنتی تکثیر آناناس با مشکلاتی مانند محدودیت در تعداد پاجوش و عدم یکنواختی اندازه و وزن آن‌ها روبه‌رو است که پاسخگوی نیاز کشت در سطح وسیع نبوده و گیاهچه‌های حاصل از این روش نیز عمدتاً از کیفیت پایینی برخوردار است.

بروجردنیا افزود: در مقابل، تکنیک کشت بافت این امکان را فراهم می‌کند که ارقام منتخب آناناس به‌صورت کارآمد و سریع تکثیر شده و تعداد زیادی گیاهچه یکنواخت و با کیفیت در بازه زمانی کوتاه تولید شود.

وی ادامه داد: همچنین این روش از انتقال بیماری‌ها جلوگیری کرده و سبب تولید انبوه گیاهچه‌های سالم، یکنواخت و عاری از آفات می‌شود.

معاون پژوهشی پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری با اشاره به این‌که موز نیز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین میوه‌های گرمسیری دنیا به‌طور سنتی و از طریق پاجوش تکثیر می‌شود؛ گفت:  این روش علاوه بر زمان‌بر بودن، با احتمال بالای انتقال پاتوژن‌های قارچی، نماتدها، سرخرطومی و ویروس‌ها همراه است.

وی افزود: تنوع در اندازه و سن پاجوش‌ها نیز باعث عدم یکنواختی محصول، طولانی شدن دوره برداشت و دشواری در مدیریت مزرعه می‌شود.

بروجردنیا با بیان این‌که در روش رویشی سنتی از هر گیاه موز تنها ۵ تا ۱۰ پاجوش در سال به‌دست می‌آید‌ درحالی‌که برای هر هکتار به‌طور میانگین به ۲۵۰۰ اصله نهال نیاز است؛ گفت: این ضریب پایین تکثیر، باعث شده روش کشت بافت به‌عنوان راه‌حلی مؤثر برای تولید سریع و انبوه موز مورد توجه قرار گیرد.

وی توضیح داد: ریزازدیادی موز به دلیل تولید گیاهانی با یکنواختی ژنتیکی بالا، عاری از آفات و بیماری‌ها و مزایایی چون سرعت بالای تکثیر، عدم نیاز به جداسازی پاجوش از گیاه مادری، درصد استقرار بالاتر در باغ، انتقال سریع مواد گیاهی، رشد سریع‌تر گیاه، باردهی زودتر و کاهش هزینه‌های کارگری، اهمیت ویژه‌ای در توسعه کشت این محصول دارد.

بروجردنیا اظهار داشت: با توجه به قابلیت‌های مناطق جنوبی کشور برای کشت موز، تکثیر سریع ارقام مهم و پُربازده موز به روش کشت بافت، با هدف تولید گیاهچه‌های یکنواخت، سالم و عاری از بیماری، در بازه زمانی کوتاه، ضرورتی انکارناپذیر به‌نظر رسیده و  دستیابی به این فناوری در پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری، گامی مهم در این مسیر به شمار می‌رود.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی