زاگرس با مردم زنده می‌ماند

به گزارش خبرنگار ایانا، امروز دوشنبه ۲۲ اردیبهشت‌ماه، نشست تخصصی یک‌روزه با موضوع «مدیریت حوضه آبخیز و جنگل‌داری اجتماعی» در راستای همایش بین‌المللی مدیریت پایدار جنگل‌های زاگرس، در محل مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور برگزار شد.

در این نشست که با حضور برخی از مسئولان سازمان‌ها و مؤسسات دولتی مرتبط، همراه با اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، در قالب سخنرانی‌های تخصصی و پنل‌ علمی برگزار شد، جمعی از نمایندگان عشایر، مردم محلی و انجمن‌های مردم‌نهاد به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.

از زوال بلوط تا تقویت بانک ژن

خسرو ثاقب طالبی، معاون پژوهش، فناوری و انتقال یافته‌های موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با بیان این‌که این مؤسسه با سابقه ۵۵ ساله، بیش از ۵۰ پروژه در حوزه زاگرس به پایان رسانده است گفت: اقدامات ما شامل احیای جنگل‌های بلوط، مدیریت بحران‌های اقلیمی، توسعه تحقیقات گونه‌های بومی، و تقویت بانک ژن طبیعی بوده است.
وی افزود: با تأسیس ۱۱۶ منطقه بذرگیری و باغ‌های گیاه‌شناسی در زاگرس، گام‌های مهمی در احیای منابع طبیعی و تولید نهال برداشته‌ایم.

ضرورت حکمرانی مناسب برای حفظ جنگل‌های زاگرس

احمد ولی‌پور؛  عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان، در بررسی مدیریت پایدار جنگل‌های زاگرس به لزوم ایجاد حکمرانی مناسب و محیط سیاسی مطلوب برای مدیریت منابع طبیعی تأکید کرد و افزود: مدیریت جنگل‌ها باید به‌ویژه در چارچوب مشارکت فعال جوامع محلی و هماهنگی میان بخش‌های دولتی و خصوصی انجام شود. 
ولی‌پور به کاهش مساحت جنگل‌های زاگرس و تخریب‌های ناشی از فعالیت‌های توسعه‌ای و معدن‌کاوی اشاره و بر ضرورت اصلاح سیاست‌ها و حمایت از طرح‌های مشارکتی جنگلداری برای حفظ این منابع طبیعی ارزشمند تأکید کرد.

ضرورت مدیریت پایدار جنگل‌های زاگرس

نقی شعبانیان؛ مشاور رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری در مدیریت پایدار جنگل‌های کشور گفت: جنگل‌های زاگرس با مساحت ۶ میلیون هکتار، بیش از ۴۰ درصد آب‌های سطحی کشور را تأمین می‌کنند.
وی با اشاره به چالش‌های تغییرات اقلیمی و فرسایش خاک در این منطقه، خواستار مدیریت بهینه منابع طبیعی شد و به لزوم اجرای طرح‌های جنگل‌داری اجتماعی با مشارکت مردم محلی برای حفظ و احیای جنگل‌ها تأکید کرد. 
شعبانیان افزود: برای موفقیت در این حوزه باید به دانش و تجربیات علمی و نیز همکاری دولت و مردم توجه بیشتری داشت.

تخریب زاگرس تهدیدی برای منابع و معیشت

رحیم ملک‌نیا؛ عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان با اشاره به چالش‌های مدیریت جنگل‌های زاگرس گفت: تخریب پوشش گیاهی این منطقه، علاوه بر تهدید منابع طبیعی، باعث افزایش گردوغبار، سیلاب و آسیب به منابع آب و خاک شده است. 
وی افزود: برخی پروژه‌ها مانند کشت گیاهان دارویی و زراعت چوب که به‌صورت نامناسب اجرا شده‌اند، به تشدید مشکلات موجود کمک کرده‌اند.
وی گفت: برای حفاظت از جنگل‌های زاگرس، نیازمند همکاری و عزم ملی هستیم و توسعه معیشت پایدار مردم منطقه شرط اصلی برای کاهش وابستگی به منابع جنگلی است.

مدیریت یکپارچه منابع زیستی و جنگل‌ها

جهانگیر پرهمت؛ عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریبا اشاره به اهمیت مدیریت یکپارچه منابع زیستی شامل آب، خاک، پوشش گیاهی و جوامع انسانی اظهار داشت: برخی از دیدگاه‌ها درباره تأثیر آبخیزداری بر منابع آب زیرزمینی اشتباه است و باید به منابع زیستی به‌طور جامع نگاه شود. 
وی ضمن توضیح تقسیم‌بندی منابع آب به آب سبز، آب آبی و آب خاکستری و لزوم توجه به آب سبز، به نقش حیاتی جنگل‌ها در حفظ منابع آب و کاهش تبخیر اشاره کرد و گفت: تخریب جنگل‌ها باعث آسیب به منابع آب می‌شود.
پرهمت بر لزوم همکاری مردم و استفاده از دانش بومی برای حفاظت از منابع طبیعی تأکید کرد.

تأکید بر همکاری برای مدیریت پایدار

حمید نوری؛ مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به این‌که بر اساس برنامه‌های بین‌المللی و سیاست‌های کلان، اقدامات مختلفی در راستای حفاظت از منابع طبیعی انجام شده است گفت:  پیشرفت‌هایی در این زمینه مشاهده می‌شود. 
وی بر لزوم یکپارچگی و همکاری تمامی ارگان‌ها و جوامع محلی در راستای تحقق مدیریت پایدار تأکید کرد.

مدیریت یکپارچه برای نجات زاگرس

علی نجفی‌فر؛ رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام با اشاره به بحران‌های زاگرس، از جمله زوال خاک و کاهش زادآوری، بر ضرورت ایجاد مدیریت یکپارچه برای بهبود وضعیت این منطقه تاکید کرد.
وی ضمن انتقاد از  فقدان برنامه‌های جامع جنگلداری، پیشنهاد داد در کوتاه‌مدت برنامه‌هایی واقع‌بینانه برای پنج تا ده سال تدوین و در بلندمدت طرح‌های جامع‌تری اجرا شود.
نجفی‌فر بر لزوم تعریف معیارهای شفاف برای ارزیابی وضعیت منابع طبیعی و تقویت ارتباط با مراکز تحقیقاتی برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های آموزشی و پژوهشی تاکید کرد.

طرح‌های عمرانی عامل تخریب منابع طبیعی

پرویز گرشاسبی؛ معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع انسانی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با اشاره به تأثیر منفی طرح‌های عمرانی بر منابع طبیعی، به ضرورت توجه بیشتر به برنامه‌ریزی‌های صحیح برای حفاظت از جنگل‌ها و محیط زیست اشاره کرد و گفت: بسیاری از پروژه‌های توسعه‌ای بدون در نظر گرفتن معیارهای لازم و برنامه‌های بازسازی پس از تخریب اجرا می‌شوند.
وی بر اهمیت آموزش پرسنل و مشارکت جامعه محلی در مدیریت منابع طبیعی تأکید کرد.

مشارکت مردم؛ کلید مدیریت پایدار منابع طبیعی

محمد عواطفی همت؛ مدیر گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، بر اهمیت جنگلداری اجتماعی و مدیریت یکپارچه منابع طبیعی تأکید کرد و گفت: زاگرس نقطه آغاز تمدن در فلات ایران بوده و جوامع گذشته با استفاده از تکنولوژی‌های خاص توانسته‌اند دوره‌های سخت اقلیمی را پشت سر بگذارند.
وی گفت: در شرایط جدید تغییرات اقلیمی، مشارکت واقعی مردم در مدیریت منابع طبیعی ضروری است، اما این مشارکت نباید به‌صورت ابزاری یا تحمیلی باشد بلکه باید به‌طور مؤثر در فرآیندهای تصمیم‌گیری و اجرای برنامه‌ها در کنار اقدامات دولتی انجام شود تا از منابع طبیعی به‌طور پایدار حفاظت شود.

چالش‌های مدیریت منابع طبیعی زاگرس

رسول اشرفی‌پور؛ معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با تاکید بر این‌که جنگل‌های زاگرس به دلیل ناهماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی و عدم انسجام، دچار مشکلات جدی هستند گفت: مدیریت این منطقه باید به جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی آن توجه کند و از مدل‌های جنگلداری اجتماعی برای همکاری با مردم محلی بهره برد. 
وی بر لزوم بومی‌سازی این مدل‌ها و تقویت مشارکت مردمی در حفظ و مدیریت منابع طبیعی زاگرس تاکید کرد.

مشارکت مردمی در جنگلداری زاگرس

مهدی پورهاشمی؛ رییس بخش تحقیقات جنگل موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با اشاره به این‌که موضوعاتی مانند مدیریت جامعه در حوزه آبخیز و جنگلداری اجتماعی نیازمند توجه و بحث‌های بیشتر است، از تمامی حاضران خواست تا با همکاری و همدلی، به سازمان منابع طبیعی کمک کنند تا طرح‌های جنگل‌داری را در تمامی جنگل‌های کشور به سرعت اجرا کنند.
وی از منتقدان و موافقان درخواست کرد که در راستای حمایت از طرح‌های جنگل‌داری کشور هم‌دست شوند.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی