تعداد گلخانه‌ها سه برابر شد | مصرف آب و انرژی نیازمند برنامه حمایتی دولت

ابوطالب عزیزی در نشست خبری یکشنبه - ۹ شهریور ماه- ریاست مرکز و دفتر آمارهای کشاورزی در خصوص نتایج سرشماری ۱۴۰۳، با اشاره به اهمیت برگزاری این سرشماری در شرایط ویژه اظهار داشت: سرشماری کشاورزی  ۱۴۰۳ با طراحی شش برنامه پیش‌بینی شده مختلف برای مدیریت چالش‌هایی مانند سرمای هوا، تأخیر در دریافت تجهیزات الکترونیکی و نحوه پشتیبانی استان‌ها انجام شد.

مدیرکل دفتر کشاورزی مرکز آمار ایران اظهارداشت: در این طرح ۲۸۰ قلم آماری در هشت رشته فعالیت کشاورزی و سه زیر‌بخش اصلی شامل زراعت، دامداری و باغبانی جمع‌آوری شد که ۹۳ درصد ارزش افزوده بخش کشاورزی را تشکیل می‌دهد.

عزیزی با بیان این‌که در این سرشماری ۴ میلیون و ۲۹۲ هزار بهره‌بردار شناسایی شدند که ۷۲ درصد آنان ساکن روستا یا شهر محل فعالیت خود، ۲۶/۵ درصد غیرساکن، ۰/۵ درصد خانوارهای غیرساکن معمولی و ۰/۲ درصد شرکت‌ها و مؤسسات عمومی هستند؛ افزود: بهره‌برداران غیرساکن نسبت به دوره قبل حدود ۲۰ درصد افزایش یافته‌ و این مسأله نیازمند برنامه‌ریزی مسئولان است.

وی گفت: بر اساس نتایج سرشماری، ۸۷ درصد بهره‌برداری‌های کشاورزی در مناطق روستایی قرار داشته که از میان حدود ۹۸ هزار آبادی کشور، ۸۷ هزار آبادی دارای فعالیت کشاورزی بوده و این فعالیت‌ها در  یک هزار و ۴۴۲  شهر نیز انجام می‌شود.

تغییرات بخش زراعت و باغ

عزیزی با اشاره به این‌که در مقایسه با سرشماری‌های قبل تعداد بهره‌برداران ۶ درصد و مساحت اراضی کشاورزی ۵/۵ درصد افزایش یافته است؛ افزود: مساحت باغ‌ها و قلمستان‌ها ۸/۹ درصد، سطح زیرکشت گندم ۲۹ درصد و برنج ۲۸ درصد رشد داشته، در حالی که سطح کشت جو ۲۲ درصد کاهش یافته است.

مدیرکل دفتر کشاورزی مرکز آمار ایران ادامه داد: علت رشد سطح کشت گندم دو عامل «خرید تضمینی گندم» و «طرح جهش تولید در دیم‌زارها» است.

 وی گفت: تعداد گلخانه‌ها نزدیک به سه برابر شده که از نظر مصرف بهینه آب اهمیت بالایی دارد؛ هرچند مصرف برق و گاز این واحدها نیازمند سیاست‌گذاری حمایتی دولت است.

دام، طیور و سایر فعالیت‌ها

عزیزی با بیان این‌که در حوزه دامپروری تعداد دام سبک و سنگین افزایش یافته، اما شمار بهره‌برداران کاهش پیدا کرده است؛ افزود: این نشان‌دهنده حرکت به سمت صنعتی شدن این بخش است.

وی با اشاره به این‌که بهره‌برداران مقیاس کوچک در حال کاهش‌ بوده و این موضوع باید مورد توجه جدی قرار گیرد؛ گفت: در بخش طیور سنتی نیز تعداد بهره‌برداران ۵/۷ درصد کاهش یافته، در حالی که حدود ۵ تا ۶ درصد تخم‌مرغ کشور از همین واحدهای سنتی تأمین می‌شود.

عزیزی اظهار داشت در حوزه زنبور عسل ۵۵ درصد، در پرورش ماهی و میگو ۲۲ درصد و در کرم ابریشم ۱۰/۷ درصد رشد ثبت شده است.

تحولات اجتماعی و آموزشی

مدیرکل دفتر کشاورزی مرکز آمار ایران با بیان این‌که ۹۲ درصد بهره‌برداری‌های کشاورزی توسط مردان و ۸ درصد توسط زنان مدیریت می‌شود؛ گفت: سهم زنان نسبت به سرشماری قبلی سه تا چهار درصد افزایش، تعداد بهره‌برداران بی‌سواد ۱۲ درصد کاهش داشته و تعداد دارندگان مدارک تحصیلی فوق‌دیپلم و بالاتر اندکی افزایش یافته‌ است.

وی هشدار داد: میانگین سن بهره‌برداران حدود یک سال افزایش یافته و به‌ویژه برنامه‌ریزی برای بهره‌برداران کوچک به دلیل پراکندگی و تعداد زیاد، دشوار است و باید مورد توجه ویژه وزارت جهاد کشاورزی قرار گیرد.

آبیاری و بهره‌وری زمین

عزیزی خاطر نشان کرد: بر اساس این سرشماری، ۱۲/۴ میلیون هکتار زمین کشاورزی زیر کشت قرار دارد که به دلیل کشت مجدد در برخی مناطق، سطح کشت محصولات به ۱۲/۸ میلیون هکتار رسیده و حدود ۶ تا ۷ درصد این اراضی دارای کشت دوباره در یک سال زراعی هستند.

وی با اشاره به این‌که ۳۸ درصد از اراضی کشاورزی آبی و بقیه دیم است؛ گفت: تعداد بهره‌برداران استفاده‌کننده از سیستم‌های آبیاری تحت فشار به ۵۰۹ هزار نفر رسیده که نسبت به سال ۱۳۸۳ حدود ۱۹ برابر رشد نشان می‌دهد.

هشدارها و توصیه‌ها

مدیرکل دفتر کشاورزی مرکز آمار ایران اظهارداشت: کاهش بهره‌برداران در برخی مناطق ییلاقی، افت تعداد بهره‌برداران طیور سنتی، کاهش دام‌های بومی و تغییر کاربری اراضی کشاورزی در استان‌های شمالی از مهم‌ترین هشدارهای این سرشماری است.

وی تأکید کرد: توسعه واحدهای صنعتی کشاورزی گرچه موجب افزایش بهره‌وری می‌شود، اما باید برنامه‌ای برای حمایت از بهره‌برداران کوچک تدوین شود تا از آسیب‌های احتمالی در امان بمانند.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی